Afşin-Elbistan termik santrallerinin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin mesafe tabanlı algı analizi

Yıl 2016, Sayı: 66, 43 - 50, 19.04.2016

Mehmet Gürbüz , Yeliz Özdemir

https://doi.org/10.17211/tcd.19812

Cited By: 1

Öz

Türkiye, her geçen gün artan nüfusu, gelişen sanayisi, yükselen sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı gereği daha fazla elektrik tüketimine ihtiyaç duymaktadır. İhtiyacı olan elektriği üretebilmek için, ülkemizde en fazla bulunan linyit yakıt olarak kullanılmaktadır. Bu amaçla, Türkiye’de en fazla linyit rezervine sahip olan Afşin-Elbistan Havzası’nda iki adet termik santrali kurulmuştur. Bu santrallerde linyitin yakılmasıyla ortaya çıkan katı, sıvı ve gaz halindeki atıklar bir takım çevre sorunlarına neden olmaktadır. Bu sorunlar, Afşin-Elbistan termik santralleri çevresindeki yerleşmelerde yaşayan insanların sağlığı üzerinde çeşitli olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bu çalışmada, Afşin-Elbistan termik santrallerinin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin mesafe tabanlı algı analizi yapılmıştır. Araştırmada mesafe kavramı temel alındığı için, termik santralleri merkez kabul edilerek çalışma alanı üç zona ayrılmıştır. Bu zonlar içerisindeki yerleşmelerde toplam 511 adet anket uygulanmıştır. Anketlerden elde edilen verilerin analizinde SPSS programı kullanılmıştır. Çalışma alanında mesafeye bağlı olarak belirlenen zonlar arasında karşılaştırmalar yapmak için Tek Yönlü Varyans analizi (ANOVA) ve aynı zon içinde yer alan yerleşmeler arasında farkların olup olmadığını görmek için de post hoc (TUKEY) test sonuçları kullanılmıştır. Bu çalışmada, Afşin-Elbistan termik santrallerinin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin çevre yerleşmelerde yaşayan insanlar tarafından kabul edildiği ve bu etkilerin santrallerden uzaklaştıkça nispeten azaldığı tespit edilmiştir.

The effect of Afşin-Elbistan thermal power plants on human health with distance based analysis of perception

Öz

Turkey requires more electric consumption because of increasing population, developing industry and emerging socio-economic and cultural structure. In our country lignite has been used increasingly in production of energy. For this purpose, two thermal power plants have been established in Afşin-Elbilstan region which has rich lignite resources. But, solid, liquid and gas which result in consumption of the lignite cause some environmental issues. These environmental issues affect people’s health living around Afşin- Elbistan thermal power plant. The aim of this research is to analyze the effects of these power plants on human health using distance-based perception analysis. Because of taking the distance concept, the field of study is divided into three zones and thermal power plants are considered as center. Total 511 questionnaires were applied in the settlements within these zones. The results acquired from questionnaires were analyzed by SPSS. One-way variance analysis (ANOVA) was used to make comparisons between the zones in the study area. The post hoc (TUKEY) test was used whether there are any similarities or differences in the same zone. In this study, it has been seen that the inhabitants who live around the power plant accept the effects of the power plants on people’s health. It has been observed that these perceptions decrease relatively when moving away from the power plants.

Kaynakça

• Akbay C, Dikici, H., Arı H. ve Bilgiç A. (2011), “Afşin-Elbistan Termik Santralinin Neden Olduğu Çevre Kirliliğinin Ekonomik Analizi”, TUBİTAK TAGOV, 109R027.
• Avcı, S. (2005), “Türkiye’de Termik Santraller ve Çevresel Etkileri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi 13, 1- 26.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2014, Kahramanmaraş İli Temiz Hava Eylem Planı,
• Kahramanmaraş Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Kahramanmaraş.
• Güldoğan, H. (1997), “TEAŞ Afşin-Elbistan Linyit İşletmesi Rekültivasyon Çalışmaları, Madencilik ve Çevre Toplantısı”, ISBN 975-7631-36-1, 73-81.
• Güleç N, Tuncel G.N., Erler, A., Çancı, B., Hamzaoğlu, A. ve Arcasoy, A. (1999), “Seyit Ömer Termik Santrali Küllerinin Çevreye Etkisinin İncelenmesi”, TÜBİTAK, YDABÇAG, 523 (197Y065).
• Haktanır, K. ve Karaca, A. (1996), “Afşin Elbistan Termik Santralı Emisyonlarının Çevre Topraklarının Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri Üzerine Etkileri”, TÜBİTAK KTÇAG, 125.
• Kadıoğlu, S. ve Tellioğlu, Z. (1996), “Enerji Kaynaklarının Kullanımı ve Çevreye Etkileri”, TMMOB, 1. Enerji Sempozyumu, 55-67.
• Karaca, A. (2001), “Afşin-Elbistan Termik Santralı Emisyonlarının Çevre Topraklarının Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri Üzerine Etkileri”, Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Mühendislik Bilimleri Dergisi 7 (1), 95-102.
• Koçak, C., Kürkcü, S.N. ve Yılmaz, S. (2003), “Afşin- Elbistan Linyit Havzasının Değerlendirilmesi ve Linyit Kaynakları Arasındaki Yeri”, Türkiye 9. Enerji Kongresi Dergisi 9, 28-46.
• Koçak, Ç, Tamzok, N. ve Yılmaz, S. (2009), “Afşin - Elbistan Kömür Havzasının Elektrik Üretimi Bakımından Değerini Biliyor muyuz?”, TMMOB Türkiye VII. Enerji Sempozyumu Programı, 01-10.
• Mol, T. (1986), “Yatağan Termik Santrali ve Ormanlardaki Zararları”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 36 (2), 1-20.
• Özdemir, Y. (2013), Afşin-Elbistan Termik Santrallerinin Çevresel Etkileri: Mesafe Tabanlı Algı Analizi, KSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Şengüler, İ. (2010), “Kömür-Enerji-Çevre Üçgeninde Linyit SWOT Analizi”, 16. Uluslararası Enerji ve Çevre Fuarı ve Konferansı (ICCI) Bildiriler Kitabı, 148-151.
• Tuncer, G. ve Eskibalcı, .F. (2003), “Türkiye Enerji Hammaddeleri Potansiyelinin Degerlendirilebilirliği”, İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi 16 (1), 81-92.
• İnternet Kaynakları
• ETBK, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2008 İstatistik verileri, http://www.enerji.gov.tr, Son erişim 16.05.2013.
• TÜİK, http://www.tuik.gov.tr, Son erişim 14.04.2013.
• http://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/230/mod_resource/content/3/8-Hipotez%20Testleri.pdf, Son erişim 11.03.2016.