Balıkesir Ovası-Kocaçay-Manyas Ovası ve Susurluk Çayı Arasında Kalan Sahanın Jeomorfolojisi

Yıl 2016, Sayı: 67, 21 - 31, 01.11.2016

Nazlı Gökçe

https://doi.org/10.17211/tcd.40053

Öz

Bu çalışma, Balıkesir Ovası-Kocaçay-Manyas Ovası ve Susurluk Çayı arasında kalan sahada jeomorfolojik birimlerin tespiti, özelliklerinin açıklanması, oluşum ve gelişiminin ortaya konması amacıyla hazırlanmıştır. İnceleme alanı, Türkiye’nin kuzeybatısında bulunan Marmara bölgesinin Güney Marmara bölümünde, Balıkesir ili sınırları içinde yer almaktadır. Çalışmanın hazırlanması literatür taraması ve veri temini ile başlamış, sonrasında ise bu veriler işlenmiş ve altlık haritalar oluşturulmuştur. Farklı zamanlarda arazi çalışmaları yapılmış, bu çalışmalardan elde edilen bilgiler altlık haritalara işlenmiştir. En son aşamada tüm veriler derlenerek sonuç raporu hazırlanmıştır. Sonuçta inceleme alanındaki ana jeomorfolojik birimler ve elemanter yerşekilleri belirlenmiş, bunların dağılışı haritalanmıştır. Bu esnada flüvyal, karst ve volkan topografyasına ait şekiller tanımlanmıştır. Sahadaki yerşekilleri dağlar, platolar, boğazlar ile ova ve vadi tabanlarından oluşmaktadır. Neojen öncesi dönemde oluşmuş araziler genelde dağlık sahalar halindedir. Neojen’ de oluşmuş araziler ise genelde platolar şeklindedir. Dağların ve platoların aşınması sonucu ortaya çıkan malzemelerin Kuvaterner esnasındaki birikimi sonucunda ova ve vadi tabanları gelişim göstermiştir. Sonuç olarak inceleme alanındaki yerşekillerinin, farklı jeolojik zamanlardaki morfodinamik süreçlerin etkisiyle gelişen polijenik ve polisiklik süreçler sayesinde gelişim gösterdiği anlaşılmıştır.

Geomorphology of the field located within the range of Balıkesir plain- Kocaçay (Koca Creek)-Manyas plain and Susurluk creek

Öz

This study was conducted to identify the geomorphological units in the field within the range of Balıkesir Plain- Kocaçay (Koca Creek)- Manyas Plain and Susurluk Creek, to explicate their properties and to present their formation and development. The study field is located in the borders of Balıkesir province in South Marmara section of Marmara Region situated in northwest Turkey. The study commenced with literature review followed by data collection which were later processed to prepare base maps. Field studies were carried out at different periods and the information gained from these studies were processed on the maps. All data were comp,led at the last phase to prepare the final report. As a result of the study, main geomorphological units and elementary geographical formations were identified and their distribution was mapped. In the process, formations that belonged to fluvial, karst and volcano toğpographies were defined. Geographical formations in the field are composed of mountains, plateaus, straits and plain and valley floors. Areas that were formed in Sub Neogene period are usually highland areas while areas that were formed in Neogene period are usually in the form of plateaus. Plain and valley floors developed when the materials that originated with the erosion of mountains and plateaus collected during Quaternary. As a result, it was found that the geographical formations observed in the study field had developed due to polygenic and polycyclic processes which were evolved in different geological periods with the influence of morphodynamic processes.

Kaynakça

• Ardel, A. (1960). “Marmara Bölgesinin Yapı ve Reliefi”, Türk Coğrafya Dergisi, 20, 2-4.
• Bilgin, T. (1969). Biga Yarımadası Güneybatı Kısmının Jeomorfolojisi, İstanbul Üniversitesi Yayın No 1433, Coğrafya Enstitüsü Yayın No 54, İstanbul.
• Bingöl, E. (1976). “Batı Anadolu’nun Jeotektonik Evrimi”, Maden Teknik Arama Enstitüsü Dergisi, 86, 26-29.
• Cürebal, İ. (2003). “Madra Çayı Havzasının Uygulamalı Jeomorfolojik Etüdü”, Doktora Tezi İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cürebal, I., Kızılçaoğlu, A., Soykan, A., Efe, R., Sönmez, S. (2012). “Precipitation Characteristics in Balıkesir and its Vicinity”, 8th Turkey-Romania Academic Seminar, Proceedings.
• Darkot, B. and Tuncel, M. (1981). Marmara Bölgesi Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü, Yayın No 118, İstanbul.
• Efe, R. (1986). “Gönen Havzasının Jeomorfolojisi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü.
• Efe, R. (1994). “Biga Yarımadasında Neotektoniğin Jeomorfolojik İzleri”, Türk Coğrafya Dergisi, 29, 209-242.
• Emre, Ö., Erkal, T, Kazancı, N., Görmüş, S.,Görür, N., Kuşçu, İ., ve Keçer, M. (1997). Güney Marmaranın Neojen ve Kuvaternerdeki Morfotektoniği, Güney Marmara Bölgesinin Neojen ve Kuvaterner Evrimi Projesi, Proje No YDABÇAG-426/6, s. 36-68, Ulusal Deniz Araştırmaları Programı ve Deniz Jeolojisi projeleri, Ankara.
• Ercan, T., Ergül, E., Akçören, F.,Çetin, A., Granit, S. and Asutay, J. (1990). “Balıkesir-Bandırma Arasının Jeolojisi, Tersiyer Volkanizmasının Petrolojisi ve Bölgesel Yayılımı”, Maden Teknik Arama Enstitüsü Dergisi, 110, 113-130.
• Erer, S. (1977). Simav Depresyonu ve Yakın Çevresin Jeomorfolojisi, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No:86, İstanbul.
• Erinç, S. (1957). “Türkiye’de Akarsu Rejimlerine Toplu Bakış”, Türk Coğrafya Dergisi, 17, 93-118.
• Erinç, S., Kurter, A., Eroskay, O., Mater, B. (1985). Batı Anadolu ve Trakya Uygulamalı Jeomorfoloji Haritası, TÜBİTAK Projesi TBAĞ593, Ankara.
• Erol, O. (1982). Batı Anadolu Genç Tektoniğinin Jeomorfolojik Sonuçları, Türkiye Jeoloji Kurultayı, Batı Anadolunun Genç Tektoniği ve Volkanizması Paneli, Türkiye Jeoloji Kurumu Yayını, 15-21, Ankara.
• Erol, O. (1983). “Türkiye’nin Genç Tektonik Ve Jeomorfolojik Gelişimi”, Jeomorfoloji Dergisi, 11, 1-22.
• Fairbridge, R., Erol, O., Karaca, M., Yılmaz, Y. (1997). Backround to Mid-Holocene Climatic Change in Anatolia and Adjacent Regions, in Daifes, N. Kukla, G. Weiss, H. Third Millennium BC Climate Change and Old World Collapsa, NATO ASI Series, Vol. 149, p. 595-610, Springer Verlag.
• Gülüm, K. (2001). “Kocaçay Havzasının Yukarı Kesiminin Jeomorfolojisi”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hocaoğlu, Ş. (1991). “Edremit Ovası ve Çevresinin Jeomorfolojik ve Uygulamalı Jeomorfolojik Etkisi”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hoşgören, M. Y. (1975). İnegöl Havzasının Jeomorfolojisi, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayın No 81, İstanbul.
• Hoşgören, M.Y. (1981). “Ege Bölgesi Kuzeyinde Bir Karstik Yöre”, İstanbul Yerbilimleri Dergisi, 2(3-4), 139-148.
• Hoşgören, M. Y. (1983). Akhisar Havzasının Jeomorfolojik ve Uygulamalı Jeomorfolojik Etüdü, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayın No 3088, İstanbul.
• Kantürer, O. (1993). “Gönen Havzasının Jeomorfolojisi”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ketin, İ. (1968). “Türkiye’nin Genel Tektonik Durumu İle Başlıca Deprem Bölgeleri Arasındaki İlişkiler”, Maden Teknik Arama Enstitüsü Dergisi, 71, 129-154.
• Kızılçaoğlu, A. (2002). “Kille Çayı Havzasının (Balıkesir) Jeomorfolojisi ve Uygulamalı Jeomorfolojisi”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, T. (2000). “Balya Çevresinin Jeomorfolojisi”, Türk Coğrafya Dergisi, 35, 203-221.
• Mater, B., Turoğlu, H., Uludağ, M., Yıldırım, C. ve Cürebal, İ. (2003). Manyas ve Uluabat Göllerinin Kuvaternerdeki Evrimi ve Sonuçları, İstanbul Üniversitesi Araştırma Fonu Projesi, No:1186/070998, İstanbul.
• Orhan, İ. (2004). “Ergama (Gökçeyazı) Ovası ile Manyas Ovası Arasında Kalan Kocaçay (Balıkesir) Vadisinin Jeomorfolojisi”, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Önal, H. (2003). “Yağcılar Dere (Dursunbey) Havzasının Jeomorfolojisi”, Yüksek Lisans Tezi Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özen, T. (2004). “Mürvetler Deresi Havzasının (Balıkesir) Jeomorfolojisi Ve Uygulamalı Jeomorfolojisi”, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özoğul, A. (1987), “Balıkesir Ovası ve Yakın Çevresinin Jeomorfolojisi ile Uygulamalı Jeomorfolojisi”, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Soykan, A. (1991). “Kepsut-Susurluk Kuzeyi Arasında Simav Çayı Vadisinin Jeomorfolojisi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Soykan, A. (1994). “Sındırgı ve Bigadiç Depresyonları ve Yakın Çevresinin Jeomorfolojisi”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Soykan, A. (2000). “Sındırgı-Bigadiç Depresyonları Arasında Simav Çayı Vadisinin Jeomorfolojisi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 22-41.
• Şule, S. (1995). “Üzümcü Çayı Havzasının Jeomorfolojisi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taşkın, S. (1997). “İkizcetepeler Barajı ( Balıkesir ) Yakın Çevresinin Jeomorfolojisi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü.
• Tellioğlu, S. (2002). “Manyas (Kuş) Gölü ve Yakın Çevresinin Jeomorfolojisi ve Uygulamalı Jeomorfolojik Etüdü”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uzun, N. (2003), “Balıkesir Ovası-Kocaçay-Manyas Ovası ve Susurluk Çayı Arasında Kalan Sahanın Jeomorfolojisi”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yalçınlar, İ. (1946), Manyas Havzasının Morfolojik Etüdü, İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No:19, İstanbul.