An analysis on anthropogenic degradation of volcanic relief in the Cappadocia Volcanic Province

Yıl 2018, Sayı: 71, 37 - 46, 30.12.2018

İbrahim Kopar , Mehmet Ali Çelik Hüseyin Bayram

https://doi.org/10.17211/tcd.424377

Cited By: 8

Öz

In this study, the anthropogenic (human-induced) degradation of the volcanic relief which is as old as the Plio-Quaternary  is analysed in the Cappadocia Volcanic Province. Pyroclastic cones with lava flow, lava domes, pyroclastic cones (ash, pumice and slag), maar (eruption craters) are among the destroyed elements of the volcanic relief. In our opinion, the destruction of volcanic landforms is an anthropogenic process, which is carried on involuntarily, and an important current issue waiting to be resolved.The human-induced destruction of volcanic landforms, each of which is witness to a certain geologic time, is intensified in certain sections In the Cappadocia Volcanic Province. Among these sections there are so young volcanic reliefs between Karapınar (Konya)-Karacadağ (1375 m), Karacadağ-Hasan Dağı, Hasan Mountain (3268 m) north and Acıgöl (Nevşehir)-Göllüdağ-Melendiz Mountains (2963 m). According to initial findings significant damage was ascertained in 42 areas including 14 lava domes, 2 maars, 22 pyroclastic cone dominant with lava flows or ash and slag, and 4 lava flows. In these topographies which are almost turned into sand quarries and gravel pits, morphology of some cones have already been degraded or they are on the brink of degradation. In this context, other surrounding volcano cones are also under threat. It is a must to preserve the volcanic landforms which are recognized as natural protected area and geological/geomorphological heritage by many developed countries, which have a scientific significance and a scientific document quality in the keeping track of natural processes, and which shed light on the volcanic development of the near geological time.

Anahtar Kelimeler

Anthropogenic degradation, The Cappadocian volcanic province, Volcanic cone, Geo heritage

Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonu üzerine bir analiz

Öz

Bu çalışmada Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki, Pliyo-Kuvaterner yaşlı volkanik rölyefin antropojenik (insan kaynaklı) degradasyonu (bozulması) analiz edilmiştir. Volkanik rölyefin tahribata uğrayan unsurları arasında lav akıntılı piroklastik koniler, lav domları, piroklastik (kül, pomza ve cüruf) koniler ve maarlar (patlama kraterleri) gelmektedir. Kanaatimizce volkanik yerşekillerinin tahrip edilmesi, bilinçsiz şekilde sürdürülen antropojenik bir süreç ve çözülmeyi bekleyen önemli bir güncel problemdir. Provenste her biri belirli bir jeolojik zamanın tanığı durumundaki volkanik yer şekillerinin insan kaynaklı tahribatı belirli kesimlerde yoğunluk kazanmıştır. Bu kesimler arasında; Karapınar (Konya)-Karacadağ (1375 m), Karacadağ-Hasan Dağı, Hasan Dağı’nın (3268 m) kuzeyi ve Acıgöl (Nevşehir)-Göllüdağ-Melendiz dağları (2963 m) arasındaki genç volkanik rölyef bulunmaktadır. İlk belirlemelere göre inceleme alanında 14’ü lav domu, 2’si maar, 22’si lav akıntılı veya kül ve cüruf egemen piroklastik koni ve 4’ü de lav akıntısı olmak üzere tam 42 noktada kayda değer tahribat tespit edilmiştir. Adeta kum-çakıl ocaklarına dönüştürülmüş bu topografyalarda daha şimdiden bazı konilerin morfolojisi bozulmuş ya da bozulma aşamasına gelmiştir. Bu bağlamda çevredeki diğer volkan konileri de tehdit altındadır.nYakın jeolojik zamanın volkanik gelişimine ışık tutan, doğal süreçlerin izlenmesinde bilimsel öneme ve belge niteliğine sahip, pek çok gelişmiş ülkede doğal sit ve jeolojik/jeomorfolojik miras olarak tanınan volkanik yerşekillerine sahip çıkılması gerekmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Jeomiras, Antropojenik degradasyon, Kapadokya volkanik provensi, Volkan konisi, Jeomiras

Kaynakça

• Atabay, E., (2010). Türkiye’de İnsan Kaynaklı (Antropojenik) Unsurlar ve Çevresel Etkileri, MTA Gn. Müdürlüğü, Yer Bilimleri ve Kültür Serisi-7, Ankara, 280 s.
• Aydar, E. & Gourgaud, A., (1998). The geology of Mount Hasan stratovolcano, Central Anatolia, Turkey. J. Volcanol. Geotherm. Res. v: 85, p.129-152.
• Aydar, E., (1992). Etude volcano-structurale et magmatologique du strato-volcan Hasan Dağı (Anatolie Centrale-Turquie). These de Doctorat, Uni. Blaise Pascal, France, 200 s.
• Aydar, E., (1992). Etude volcano-structurale et magmatologique du strato- volcan Hasan Dağı (Anatolie Centrale-Turquie. These de Doctorat, Uni. Blaise Pascal, France, 200 p.
• Aydar, E., Çubukçu, H.E., Şen, E., & Akın, L., (2012). Central Anatolia’n Plateau, Turkey: incision and paleoaltimetry recorded from volcanic rocks. Turkish Journal of Earth Sci., v. 22, p. 739–746.
• Aydar, E., Gourgaud, A., (1998). The Geology of Mount Hasan Stratovolcano, Central Anatolia, Turkey, Journal of Volcanology and Geoth. Research, Elseiver Science B.V., v: 85, p: 129-152.
• Aydar, E., Gündoğdu, N., Bayhan, H. & Gourgaud, A., (1994). Kapadokya Bölgesi’nin Kuvaterner Yaşlı Volkanizmasının Volkanik-Yapısal ve Petrolojik İncelenmesi. TÜBİTAK Türk Yerbilimleri Dergisi, Sayı: 3 (1), s. 25-42, Ankara.
• Aydar, E., Gündoğdu, N., Bayhan, H. & Gourgaud, A., (1994). Kapadokya Bölgesi’nin Kuvaterner Yaşlı Volkanizmasının Volkanik-Yapısal ve Petrolojik İncelenmesi, TÜBİTAK Yerbilimleri Dergisi: Sayı: 25 (3), s. 25-42.
• Batum, İ., (1978). Nevşehir güneybatısındaki Göllüdağ ve Acıgöl volkanitlerinin jeolojisi ve petrografisi: Yerbilimleri, Sayı: 4/1-2, s. 50-69.Ankara.
• Batum, İ., (1978-a). Nevşehir güneybatısındaki Göllüdağ ve Acıgöl Volkanitlerinin jeokimyası ve petrolojisi : Yerbilimleri, Sayı: 4/1-2, s. 70-88, Ankara.
• Bigazzi, G., Yeğingil, Z., Boztuğ, D., Ercan, T., Norelli, P. & Özdoğan, M., (1997). Studi di proveinenza della obsidiana con il metodo tracce di fissione: nuovi dati sulle potenziali fonti anatoliche. IV. Giornata “ Le Scienze della Terra e l’Archeometria”, Neaples. 20-21 Feb. 1997, Abstracts, p.33.
• Bigazzi, G., Yeğingil, Z., Ercan, T., Odonne, M. & Özdoğan, M., (1993). Fisson track dating obsidians in Central and Northern Anatolia. Bull. Volcanology, v. 55, p. 588-595.
• Çiner, A., Aydar, E., Dirik, K., Rojay, B., Ersoy, O., Sayın, E., Çubukçu, E., Yıldırım, C., & Kutluay, A., (2011). Vertikal Anatolian Movement Proje., TÜBİTAK Proje No: 107Y333, Ankara, 228 s.
• Dönmez, M., Türkecan, A. & Akçay, A. E., (2003). Kayseri-Niğde-Nevşehir Yöresi Tersiyer Volkanikleri, MTA Rap. No: 10575, Ankara, 171 s.
• Ercan, T., (1986). Orta Anadolu’daki Senozoyik Volkanizması, MTA Dergisi, Sayı: 107, Ankara, s. 119-140.
• Ercan, T., Akbaşli, A., Yildirim, T., Fişekci, A., Selvi, Y., Ölmez, M. & Can, B., (1991). Acıgöl (Nevşehir) Yöresindeki Senozoyik Yaşlı Volkanik Kayaçların Petrolojisi, MTA Dergisi, No: 113 (Ayrı Baskı), Ankara.
• Ercan, T., Fujitani, T.,Matsuda, J. I., Tokel, S., Notsu, K., Tadahide, U. I., Can, B., Selvi, Y., Yildirim, T., Fişekçi, A., Ölmez, M. & Akbaşli, A., (1990). Hasan Dağı- Karacadağ (Orta Anadolu) Dolaylarındaki Senozoyik Yaşlı Volkanizmanın Kökeni ve Evrimi, Jeomorfoloji Dergisi. Sayı: 18, Ankara, s. 39-54.
• Ercan, T., Yıldırım, T. & Akbaşlı, A., (1987). Gelveri (Niğde)- Kızılcin (Nevşehir) Arasındaki Volkanizmanın Özellikleri: Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 15, Ankara, s. 27-36.
• Goudie, A. S., (1993). Human influence in geomorphology: A general review, with a concern for the future, in a major journal. Geomorphology, v. 7; p. 37–59.
• Gray, M., (2004). Geodiversity: Valuing and Conserving Abiotic Nature. Chichester: John Wiley.
• Kalayci, M. & Uzun, O., (2017). Madencilik Sonrası Maden Alanlarının Rekreasyonel Amaçlı Değerlendirilmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), v. 2 (2), p. 232-244. Doi: 10.21733/Ibad. 2131.
• Konya İl Çevre Durum Raporu, (2006). Çevre ve Orman Bakanlığı, Konya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, ÇED ve Planlama Şubesi, Konya.
• Kopar, İ., (2007). Hasan Dağı ve Yakın Çevresi’nin Fiziki Coğrafyası, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara. 205 s.
• Kubalíková, L., (2013). Geomorphosite assessment for geotourism purposes. Czech Journal of Tourism, v. 2 (2), p. 80-104. DOI: 10.2478/cjot-2013-0005.
• Nir, D., (1983). Man, a geomorphological agent: an introduction to anthropic geomorphology. Jerusalem: Keter. A general survey that was ahead of it’s time. Springer
• Netherlands, ISBN: 978-90-277-1401-5, 165 p.
• Notsu, K., Fujitani, T., Ui, T., Matsuda, J. & Ercan, T., (1995). Geochemical Features of Collision-Related Volcanic Rocks in Central and Eastern Anatolia, Turkey, Journal of Volcanology and Geothermal Research, v. 64, p: 171-192.
• Olanca, K., (1994). Geochimie des lavas Quaternaires de Cappadoce (Turquie): Les appareils monogeniques. These de Doctorat, Universite Blaise Pascal (France), 156 s.
• Panizza, M. & Piacente, S., (2005). Geomorphosites: a bridge between scientific research, cultural integration and artistic suggestion. II. Quaternario, v. 18 (1), p. 3-10.
• Panizza, M. & Piacente, S., (2008). Geomorphosites and geotourism. Revista Geografica Academica, v. 2 (1), p. 5-9.
• Panizza, M., (2001). Geomorphosites: Concepts, Methods and Example of Geomorphological Survey. Chinese Science Bulletin, v. 46 – Suppl., p. 4-6. DOI: 10.1007/BF03187227.
• Pasquarè, G., (1968). Geology of the Cenozoic volcanic area of Central Anatolia. Atti Accad. Naz. Lincei Mem., v. 9, p. 55-204.
• Pasquarè, G., Poli, S., Vezzoli, L. & Zanchi, A., (1988). Continantel arc Volcanism and tectonics setting in Central Anotolia, Turkey:Tectonophysics, v. 146, p. 217-230
• Pralong, J. P., (2003). Valorisation et vulgarisation des sciences de la Terre : les concepts de temps et d’espace. In Reynard, E., Holzmann, C., Guex, D., & Summermatter, N. (Eds.), Geomorphologie et tourisme, Actes de la Reunion annuelle de la Societe Suisse de Geomorphologie (SSGm), Finhaut, 21-23 septembre 2001, Travaux et Recherches n° 24 Lausanne: Institut de Geographie, pp. 115-127.
• Reynard, E., Holzmann, C. & Guex, D., (2003). Geomorphologie et tourisme: quelles relations? In Reynard, E., Holzmann, C., Guex, D., & Summermatter, N. (Eds.), Geomorphologie et tourisme, Actes de la Reunion annuelle de la Societe Suisse de Geomorphologie (SSGm), Travaux et Recherches n°24, Finhaut, 21-23 septembre 2001, Lausanne: Institut de Geographie, pp. 1-10.
• Rodriguez-Gonzalez, A., Fernandez-Turiel, J.L., Pérez-Torrado, F.J., Aulinas, M., Carracedo, J.C., Gimeno, D., Goillou, H. & Paris, R., (2011). GIS methods applied to the degradation of monogenetic volcanic fields: A case study of the Holocene volcanism of Gran Canaria (Canary Islands, Spain). Geomorphology, Elsevier, v. 134, p.249-259.
• Şengör, A.M.C. & Yılmaz, Y., (1981). Tethyan evolution of Turkey; a plate tectonic. Tectonophysics, v. 75, p. 181-241.
• Temel, A., (1992), Kapadokya Eksplozif Volkanizmasının Petrolojik ve Jeokimyasal Özellikleri, Hacettepe Üniversitesi, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), Ankara.
• Türkecan, A., (2015). Türkiye’nin Senozoyik Volkanitleri, MTA Genel Müdürlüğü Yay., Ankara, 255 s.
• Türkecan, Aç, Kuzucuoğlu, C., Mouralis, D., Pastre, J.F., Atıcı, Y., Guillou, H. & Fontugne, M., (2004). Upper Pleistocene volcanism and Paleogeography in Cappadocia, Turkey. TÜBİTAK Project No: 101Y109, MTA Gn. Müd. Rapor No: 10625, Ankara, 208 s.
• Williams, R. S. & Moore, J. G., (1973). Iceland chills lava flow. Geotimes, v. 18, p.14–17.
• İnternet Kaynakları
• https://gdex.cr.usgs.gov/gdex/ Son Erişim: 02.04.2018.