COVID-19 Pandemi sürecinde mevsimlik gezici tarım işçiliği ve çalışma koşulları üzerine bir inceleme: Beylikova (Eskişehir) örneği

Yıl 2020, Sayı: 76, 75 - 94, 31.12.2020

Sedat Benek , Recep Baydemir , Selim Bozdoğan

https://doi.org/10.17211/tcd.815947

Cited By: 3

Öz

Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 Pandemisi, gelişmiş ülkeler de dahil olmak üzere, tüm ülkeleri ekonomik ve sosyal olarak kasıp kavurmaya devam etmektedir. Bu anlamda, çocuk işçiler ve mevsimlik gezici tarım işçileri gibi toplumun en kırılgan grupları, bu süreçten nasibini en çok alanlar arasında yer almayı sürdürmektedir. Söz konusu sebeple bu araştırma, Şanlıurfa ilinin Eyyübiye ilçesinden Eskişehir ilinin Beylikova ilçesine çalışmak üzere her yıl düzenli olarak giden mevsimlik gezici tarım işçilerinin pandemi sürecindeki çalışma koşullarını irdelemeyi amaçlamaktadır. Temelde alan araştırmasına dayanan bu çalışma, öncelikle, pandemi sürecinde eşitsizliklerin ve yoksullukların fazlasıyla yaşandığı en kırılgan yaşam formlarından birine sahip olan mevsimlik gezici tarım işçiliğini, “yoksulluk kültürü”, “yoksulluk kısır döngüsü”, “nöbetleşe yoksulluk” gibi farklı kavram ve kuramlar bağlamında inceleyerek bir çerçeve oluşturmaktadır. Bu anlamda nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu incelemede, Beylikova ilçesinde çalışan mevsimlik gezici tarım işçi aileleri (2’si ‘çavuş/elçi’ ve 13’ü de ‘işçi/amele’ olmak üzere toplam 15 kişi) ile 16-20 Temmuz 2020 tarihleri arasında yapılan ‘yüz yüze derinlemesine görüşme’ ve ‘yerinde gözlem ve inceleme’ gibi araştırma tekniklerinden elde edilen verilerden hareket edilmektedir. Sonuç itibariyle bu araştırmada, Covid-19 Pandemi süreciyle birlikte mevsimlik gezici tarım işçilerinin ulaşım masraflarının ikiye katlandığı; çadırlarda kalan kişi sayısının azaltılmasından dolayı alınması gereken çadır sayısının artırıldığı; buna rağmen bir çadırda yaklaşık 6-7 kişinin kaldığı; kadınların erkeklere oranla çok daha fazla çalışmak zorunda kaldıkları; en önemlisi de, mevsimlik gezici tarım işçilerinin, başta işverenler olmak üzere, gittikleri yerlerde çeşitli kesimlerce “insani onurları” aşağılanacak düzeyde sosyal dışlanmaya maruz kaldıkları saptanmıştır. Ayrıca, mevsimlik gezici tarım işçilerinin gittikleri alanlarda çok uzun süre güneşe maruz kaldıkları, sıtma, tansiyon, kalp hastalıkları gibi çeşitli hastalıklara yakalandıkları; bazı yerlerde temiz suya erişemedikleri için, içtikleri su yüzünden birçok kişinin hastanelik oldukları da çarpıcı biçimde ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19 Pandemisi, Mevsimlik Gezici Tarım İşçiliği, Çalışma Koşulları, Nöbetleşe yoksulluk, Beylikova (Eskişehir)

An examination on seasonal traveller agricultural labour and working conditions in the COVID-19 Pandemic process: A case study of Beylikova (Eskişehir)

Öz

Covid-19 Pandemic which is the impact all over the world, not just the most developed countries, every country suffering from the same impact as both economical and social. The most fragile side of society like child labour and seasonal agricultural labour who is the most affected side of this pandemic can be still progressing in these circumstances. By the reason of this research, in processing pandemic, seasonal traveller agricultural labour who are going for working regularly every year from the province of Şanlurfa to county Eyyubiye to Beylikova in Eskişehir, aim relating about the schedule of working conditions. Basically this research, as a branch of research, first of all, in process of the pandemic, seasonal traveller agricultural labour who is the one of the most fragile living form having into the inequal poverty eminently, its composing different Notion and chain of the theory like “poverty culture”, “poverty of infertile circle”, “alternately poverty”. In this sense qualitative research method was used in this study, seasonal traveller agricultural labours’ families who work in Beylikova (2 of them sergeant and 13 of them labourer about, a total of 15 people). Techniques, that made among the date of 16-20 July 2020, which were the purpose of gained conclusion from “face to face deeply interview”, “on-site observing and examination”. As a result, in this research, it was doubled of seasonal agricultural workers’ expenses with covid-19 pandemic progress. Because of was decreased amount of person who stays in the tents, they need to buy more tents, although the amount of staying in the one tent 6-7 person, women have to work a range of men, the most important seasonal travelling agricultural workers foremost, by the employer, it has been determined, they exposed to social-press, places where their went to various regions by means humiliate the honours of they humanity. Also seasonal travelling agricultural workers, because they exposed to more sun and caught an infection their places where they go, such as malaria, tension, heart diseases various illness. It is a striking fact that for they could not access to clean water, because of this unclean water many people had gone to the hospital in some places.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 Pandemic, Seasonal travelling agricultural labourer, Conditions of working, Alternately poverty, Beylikova (Eskişehir), Beylikova (Eskişehir)

Kaynakça

• Akalın, M. (2018). Mevsimlik tarım işçilerinin barınma koşullarının değerlendirilmesi: Yenice, Tarsus, Silifke örnekleri. Sosyal Güvence Dergisi, 7(13), 1-30.
• Altın, C. (2014). Mevsimlik göç ve yoksulluk: Ankara-Polatlı mevsimlik tarım işçileri örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Anonim. (17 Nisan 2020). Seyahat izni almak için akın ettiler! bir haftada 17 bin kişi. Hürriyet. https://www.hurriyet.com. tr/gundem/seyahat-izni-almak-icin-akin-ettiler-bir-haftada- 17-bin-kisi-41496093
• Anonim. (4 Eylül 2020). Sakarya’da Kürt işçiler saldırıya uğradı. Evrensel. https://www.evrensel.net/haber/413269/sakaryada- kurt-isciler-saldiriya-ugradi
• Arslan, A. (2018). Mevsimlik tarım işçisi kadınların kentsel mekânda ve tarladaki gündelik yaşam deneyimleri: Şanlıurfa örneğinde bir inceleme [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aslan, K. (2020). Kayısı tarımında mevsimlik tarım işçiliği ve insana yakışır iş olanakları açısından durum analizi: Malatya ili araştırması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ata, R. (2020). Gezici mevsimlik tarım işçileri ve sosyal hizmet ihtiyacı: Adıyaman il örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Atış, M. (2019). Mevsimlik işçilerde sosyal dışlanmışlık: Adıyaman ili örneği [Yayınlanmamış doktora tezi]. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baş, B. (2019). Türkiye’de tarımsal dönüşüm ve mevsimlik tarım işçiliği: Adana örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Benek, S. (2005). Coğrafi planlama yönünden Şanlıurfa ilinin tarımsal yapısı [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Benek, S. (2006). Şanlıurfa ilinin tarımsal yapısı, sorunları ve çözüm önerileri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(1), 67-91.
• Benek, S. (2009). Ortaya çıkışı, gelişme seyri ve bölgeye etkileri bakımından Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(3), 45-71.
• Benek, S. (2020a). Coronavirüs en çok mevsimlik işçileri etkiledi. 25 Haziran 2020, K24, https://www.kurdistan24.net/tr/ news/63741ea1-4bfc-4750-bdbd-b448be93b985
• Benek, S. (2020b). Pandemi mevsimlik tarım işçisi aileleri nasıl etkiledi? 5 Haziran 2020, Bianet; https://m.bianet.org/bianet/ tarim/225201-pandemi-mevsimlik-tarim-iscisi-aileleri-nasil- etkiledi
• Benek, S., & Ökten, Ş. (2011). Mevsimlik tarım işçilerinin yaşam koşullarına ilişkin bir araştırma: Hilvan ilçesi (Şanlıurfa) örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 653- 676.
• Bochtis, D., Benos, L., Lampridi, M., Marinoudi, V., Pearson, S. & Sørensen, C.G. (2020). Agricultural workforce crisis in light of the Covid-19 Pandemic. Sustainability, 12(19), https://doi. org/10.3390/su12198212
• Bulut, E. (2013). Mevsimlik tarım işçilerinin yaşam ve çalışma koşullarına ilişkin bir saha araştırması: Kocaali örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cortignani, R., Carulli, G. & Dono, G. (2020). Covid-19 and labour in agriculture: economic and productive ımpacts in an agricultural area of the Mediterranean. Italian Journal of Agronomy, 15(1653), 172-181. Doi:10.4081/ija.2020.1653
• Çakmak, G. (2018). Mevsimlik tarım işçilerinin yaşam ve çalışma koşullarının sosyal dışlanma bağlamında bir araştırması: Çanakkale ili örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çarıkçı, E. E. (2016). Critique of vulnerability discourse through an alternative development approach: a case of seasonal migrant agricultural workers in Turkey [Yayınlanmamış doktora tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çayır, A. K. (2020). Mevsimlik tarım işçiliğinde kadın ve çalışma koşulları: Çanakkale-Biga örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çınar, S. (2012). Bağımlı çalışma ilişkileri kapsamında mevsimlik tarım işçilerinin Malatya örneği üzerinden analizi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çınar, S. (2014). Öteki proletarya: De-proletarizasyon ve mevsimlik tarım işçileri. NotaBene Yayınları.
• Çınar, S. & K. Lordoğlu, (2011). Mevsimlik tarım işçileri: marabadan ücretli fındık işçiliğine. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu. Kocaeli Üniversitesi. Kocaeli.
• Development Workshop. (2016a). The report on the present situation of foreign migrant workers in seasonal agricultural production in Turkey: Poverty, rivalry and antagonism. http:// www.ka.org.tr/dosyalar/file/Yayinlar/Raporlar/%C4%B0NG%- C4%B0L%C4%B0ZCE/02/POVERTY%20RIVALYR%20AND%20 ANTAGONISM.pdf
• Development Workshop. (2016b). Foreign migrant workers in seasonal agricultural production in Turkey: Policy recommendations. http://www.ka.org.tr/dosyalar/file/Yayinlar/Raporlar/%C4%B- 0NG%C4%B0L%C4%B0ZCE/02/POLICY%20RECOMMENDATIONS. pdf
• Development Workshop. (2016c). Employment of migrant workers in agricultural production-lessons learned rights or numbers? (Europe: United Kingdom, Italy, Spain, France, Pıcum). http:// www.ka.org.tr/dosyalar/file/Yayinlar/Raporlar/%C4%B0NG% C4%B0L%C4%B0ZCE/02/LESSONS%20LEARNED%20RIGHTS% 20OR%20NUMBERS.pdf
• Development Workshop. (2018). Circular on seasonal agricultural workers. http://www.ka.org.tr/dosyalar/file/Yayinlar/Raporlar/% C4%B0NG%C4%B0L%C4%B0ZCE/0606/genelgeEN%20 kurtulus.pdf
• Development Workshop. (2020). Virus or poverty? Impact of coronavirus outbreak on seasonal migrant agricultural workers and their children and on crop farming. http://www.ka.org.tr/ dosyalar/file/virus%20or%20poverty.pdf
• Erkan. R. (2010). Kentleşme ve sosyal değişme (3.baskı). Bilimadamı Yayınları.
• FAO. (2020, April). Migrant workers and the Covid-19 pandemic. http://www.fao.org/3/ca8559en/CA8559EN.pdf
• Gira, A. (2017). Siverek (Şanlıurfa) ilçesinde mevsimlik tarımsal iş gücü göçü ve sorunları [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Harvey, D. (2020, 24 Mart). Korona günlerinde anti-kapitalist siyaset: Covid-19 adlı sınıf depremi. (Çeviren: Gencer Çakır).
• Gazeteduvar. https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya-forum/ 2020/03/24/korona-gunlerinde-anti-kapitalist-siyaset-covid- 19-adli-sinif-depremi
• ILO. (2020a). ILO gözlem 2nci Baskı: Covid-19 ve çalışma yaşamı. 7 Nisan 2020. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/-- -europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/briefingnote/ wcms_741784.pdf
• ILO. (2020b). Covid-19 ve çalışma yaşamı: etkiler ve yanıtlar. 18 Mart 2020; https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/--- europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/briefingnote/ wcms_740193.pdf
• ILO. (2020c). Seasonal migrant workers’ schemes: rethinking fundamental principles and mechanisms in light of covid-19. https:// www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/--- migrant/documents/publication/wcms_745481.pdf
• IOM. (2020). Covıd-19: Policies and impact on seasonal agricultural workers. https://www.iom.int/sites/default/files/documents/ seasonal_agricultural_workers_27052020_0.pdf
• Işık, O. & Pınarcıoğlu, M. M. (2008). Nöbetleşe yoksulluk: Sultanbeyli örneği (6.baskı). İletişim Yayınları.
• Kamer, H. (2020). Koronavirüs: Mevsimlik tarım işçileri için ne tür düzenlemeler getirildi?. 7 Nisan 2020. BBC; https://www.bbc. com/turkce/haberler-turkiye-52196967
• Kılınç, B. (2018). Neredeyse hiçbir mevsimlik tarım işçisi meslek hastası tanımı alamıyor. 16 Ekim 2018. Sivilsayfalar. https:// www.sivilsayfalar.org/2018/10/16/neredeyse-hicbir-mevsimlik- tarim-iscisi-meslek-hastasi-tanimi-alamiyor/#:~:- text=Mevsimlik%20tar%C4%B1m%20i%C5%9F%C3%A- 7isi(MT%C4%B0)%3B,gezici%20olarak%20mevsimlik%20 %C3%A7al%C4%B1%C5%9Fan%20ki%C5%9Fidir
• Marshall. G. (2009). Sosyoloji Sözlüğü (1. bs). Bilim ve Sanat Yayınları. Nazik, M. H. (1993). Kadınların mevsimlik tarım işlerinde çalışmalarının ailenin ekonomik durumu ve yaşam biçimine etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Nuh, H. (2019). Mevsimlik tarım işçilerinin Türk yazılı basınında sunumu [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öz, C. S. & Bulut, E. (2013). Mevsimlik tarım işçilerinin türk hukuk sistemi içerisindeki yeri. ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1(1), 94-111.
• Özdoğan, F. (2010). Yoksulluk kültürü yaklaşımı üzerine bir değerlendirme. Yardım ve Dayanışma Dergisi, 1(1), 97-114.
• Pelek, D. (2011). Hem tarım işçisi, hem kadın, hem Kürt. 13 Ağustos 2011. Evrensel; https://www.evrensel.net/haber/11753/hemtarim- iscisi-hem-kadin-hem-kurt
• Sevinç, M. R. (2015). Adana ilinde mevsimlik tarım işçiliğinin sosyo- ekonomik yapısı ve geleceği [Yayınlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Şimşek, G. (2020). Fındık tarımında mevsimlik işçilerin çalışma ve yaşam koşulları: Giresun örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• T.C. İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü, (2020), Koronavirüs Tedbirleri /Mevsimlik Tarım İşçileri Genelgesi. Sayı: 89780865-153.E.6202.
• Tabcu, G. (2015). Mevsimlik tarım işçilerinin ortaokul çağındaki çocuklarının eğitim sorunlarının sosyolojik olarak incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2019). Tarım alanı (dekar). https:// cip.tuik.gov.tr/#
• WTO. (2020). Covid-19 and agriculture: a story of resilience. https:// www.wto.org/english/tratop_e/covid19_e/agric_report_e.pdf
• Yavuz, M. (2019). Mevsimlik tarım işçisi çocukların eğitimde yaşadıkları sorunlara yönelik okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri: Şanlıurfa ili örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldırım, A. E. (2020). Mevsimlik tarım işçileri için yeni önlemler. 3 Nisan 2020. Tarım Dünyası. https://www.tarimdunyasi. net/2020/04/03/mevsimlik-tarim-iscileri-icin-yeni-onlemler/
• Yıldız, N. (2015). Kadın yoksul ve Kürt: Toplumsal dışlanmanın boyutları (1. bs). NotaBene Yayınları.
• Yiğit, B. (2018). Gezici mevsimlik tarım işçileri ile yerel mevsimlik tarım işçilerinin durumlarının karşılaştırmalı analizi: Isparta ili örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü