Şanlıurfa ili’nde kurulu GES’lerin topoğrafik özellikler (yükselti, eğim, bakı) açısından uygunluk analizi

Yıl 2021, Sayı: 78, 127 - 144, 31.12.2021

Mehmet Özcanlı Abdulkadir Güzel Bekir Akgün

https://doi.org/10.17211/tcd.997146

Öz

Güneş Enerji Santrallerinin (GES) araziye olan etkisi doğal örtüye müdahalesi sonucu oluşan doğal
yeryüzü örtüsü değişimi GES’ler ile doğa arasındaki ilişkiyi irdelememizi gerektirir. Bu ilişkiyi
detaylı bir şekilde araştırıp uygun arazi kullanımları için alanlar önermek gerektiğinde öne çıkan
yöntemlerden biri de “uygunluk analizi” dir. Diğer enerji kaynaklarına göre potansiyeli yüksek olan
güneş enerjisinin çevreci olması, kontrol ve kullanım kolaylığı, yatırım maliyetinin düşük ve sürdürülebilir
olması gibi özelliklerinden dolayı yaygınlaşması daha hızlıdır. Günümüzde ülkeler var olan
enerji açıklarını kapatmada ve toplam enerji üretiminde yenilenebilir enerjinin oranını artırmada
en önemli kaynak olarak GES’leri görmektedir. GES’lerin kurulum yerleri de enerji verimliliği açısından
bir o kadar elzemdir. Bu çalışmada Şanlıurfa ilinnde kurulu GES’lerin topoğrafik özelliklerine
(Yükselti, Eğim, Bakı) göre uygunluk analizi yapılmıştır. Bu analizde Şanlıurfa ilinde kurulu GES’lerin
sırasıyla yükselti, eğim ve bakı ya göre dağılışları yapılmıştır. Daha sonra GES’lerin yükseltiye, eğime
ve bakıya göre ayrı ayrı normalizasyon analizi, yakınlık sınıflandırması ve ikili karşılaştırma matrisi
alınarak GES’lerin tutarlılık oranları belirlenmiştir. Bu sınıflama Şanlıurfa ilinde Kurulu olan 30 GES
üzerinde yapılmıştır. GES’lerin saptanması ve fiziki özelliklerinin belirlenmesi uzaktan algılama teknikleri
ile yapılmıştır. Analizler sonunda elde edilen sonuçlar haritalanarak GES’lerin durumu görsel
olarakta netleştirilmiştir. Sonuç olarak il genelinde kurulu olan GES’lerin yükseltiye göre yapılan
uygunluk analizi sonucunda 7, 26, 27, 29, 30 nolu santrallerin; bakıya göre yapılan uygunluk analizi
sonucunda 4, 26, 27, 28, 29 nolu santrallerin ; eğime göre yapılan uygunluk analizi sonucunda 4, 8,
9, 26, 28, nolu santrallerin uygun olamadığı saptamıştır.

Anahtar Kelimeler

Güneş Enerji Santrali (GES), Şanlıurfa İli, Yenilenebilir enerji

Suitability analysis of the ges installed of ground shapes (elevation, slope, aspect) in Sanliurfa province

Öz

The effect of SPP on the terrain the natural change in the earth’s cover caused by the
intervention of SPP in the natural cover requires us to dec the relationship between SPP and
nature. One of the prominent methods when it is necessary to investigate this relationship
in detail and propose areas for appropriate land uses is the “suitability analysis”. These
properties add value to it as a commercial product. In this study, the suitability analysis was
performed according to the topographical characteristics (Elevation, Slope Aspect) of the SPPs
established in Şanlıurfa. In this analysis, the distributions of the SPP installed in Şanlıurfa
province according to elevation, slope and aspect, respectively, were made. Then, the
consistency ratios of the SPP were determined by taking the normalization analysis, proximity
classification and binary comparison matrix of the SPP according to elevation, slope and
aspect separately. This classification was made on 30 SPP, which are located in the province
of Sanliurfa. The detection of SPP and the determination of its physical properties were carried
out using remote sensing techniques. The results obtained at the end of the analyzes were
mapped and the state of the SPP was clarified visually. As a result, as a result of the suitability
analysis of the SPP installed throughout the province according to the altitude, the power
plants numbered 7, 26, 27, 29, 30; As a result of the suitability analysis made according to
the aspect, the power plants numbered 4, 26, 27, 28, 29; as a result of the suitability analysis
made according to the slope, it was determined that the power plants numbered 4, 8, 9, 26,
28 were not suitable.

Anahtar Kelimeler

Solar Power Plant (SPP), Şanlıurfa Province, Renewable energy

Kaynakça

• U.S. Environmental Protection Agency. (2006). Solar Power Analysis and Design Specifications, SRA International. http://www.epa. gov/brownfields
• Ayday, C., Yaman, N., Sabah, L., & Höke O. (2016). Güneş enerji santrali yer seçiminde açık kaynak kodlu cbs kullanımı-Eskişehir il örneği. İçinde Maktav, D., & Berberoğlu, S. (Eds) 6. Uzaktan Algılama- Cbs Sempozyumu (UZAL-CBS)(ss.491-500). http://uzalcbs. org/wp-content/uploads/2016/11/2016_977.pdf
• Çankaya, S. (2013). Güneş enerjisi ile elektrik üretimi. 2. Antalya Güneş Enerji Sempozyumu. 25-28. Antalya.
• Güçlüer, D. (2010). Güneş Enerjisi Santrali Kurulacak Alanların CBSÇok Ölçütlü Karar Analizi Yöntemi ile Belirlenmesi.(Yayın no: 296834) [Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi] Yök Tez Merkezi, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay. jsp?id=JEEa0lCITDv-vyR4kFoenA&no=262zTyIlS6pAF-XYYu4dLQ
• Gürbüz, M., & Obut, Z. (2015). Göksun ilçesinde güneş enerjisi santrali kurulacak alanların cbs yöntemi ile belirlenmesi. Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı, 705-714.
• Hang, Q., Jun, Z., Xiao, Y., & Junkui, C. (2008). Prospect Of Concentrating Solar Power in China-The Sustainable Future. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 12, 2505–2514.
• Kaya, K., & Koç, E. (2015). Enerji Üretim Santralleri Maliyet Analizi. Mühendis ve Makine Dergisi, 56 (660), 61-68.
• Külekçi, Ö. C. (2009). Yenilenebilir enerji kaynakları arasında jeotermal enerjinin yeri ve Türkiye açısından önemi. Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 1(2), 83-91.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2021). Türkiye global güneş radyasyonu uzun yıllar ortalaması (2004-2018) helıosat model ürünleri. T.C. Çevre, Şehircilik Ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://www.mgm.gov.tr/kurumici/radyasyon_ iller.aspx?il=sanliurfa)
• Obut, Z. (2016). Göksun ilçesinde güneş enerjisi santrali kurulacak alanların cbs yöntemi ile belirlenmesi.(Yayın no: 431444) [Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi] Yök Tez Merkezi, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorgu- SonucYeni.jsp
• Saaty, T. L. (1994). How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Process. Interfaces 24, 19-43.
• Saner, H. (2015). Türkiye’de güneş enerjisi santrallerinin yer seçimi ve çevresel etkileri: karapınar ve karaman enerji ihtisas endüstri bölgeleri örneklerinin değerlendirilmesi. (Yayın no: 393387 ) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. Yök Tez Merkezi, https://tez. yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ültanır, M.Ö. (1996). 21. Yüzyılın Eşiğinde Güneş Enerjisi. Bilim ve Teknik Dergisi, 340 (3), 50-55.
• Varınca, K. B., & Gönüllü, M. T. (2006). Türkiye’de güneş enerjisi potansiyeli ve bu potansiyelin kullanım derecesi, yöntemi ve yaygınlığı üzerine bir araştırma. 1. Ulusal Güneş ve Hidrojen Enerjisi Kongresi, 270-275, 21-23 Haziran, Eskişehir.
• Yalçın, C., & Yüce, M. (2020). Burdur’da güneş enerjisi santrali (ges) yatırımına uygun alanların cbs yöntemiyle tespiti. Geomatik, 5(1), 40-50. https://doi.org/10.29128/geomatik.561962
• Yatırım Destek Ofisi (2021). Coğrafi Durum. https://www.investsanliurfa. com/sanliurfa/cografi-durum--409
• Özcanlı, M., & Güzel, A. (2015). Şanlıurfa şehrinin alansal gelişiminin çevresindeki tarım arazilerine etkisi. Turkish Studies 10. 723-744 http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7890
• Taktak, F., & Ilı, M. (2018). Güneş Enerji Santrali (GES) Geliştirme: Uşak Örneği . Geomatik , 3 (1) , 1-21 . DOI: 10.29128/geomatik. 329561
• Kum, G., Sönmez, M. E., & Karabaş, M. (2019). Gaziantep İlinde güneş enerjisi potansiyelinin analitik hiyerarşi süreci yöntemi (ahs) ile belirlenmesi. Coğrafya Dergisi, 0 (39), 61-72. https://doi. org/10.26650/JGEOG2019-0031
• Emeksiz, C., & Fındık, M.M. (2021). Sürdürülebilir Kalkınma İçin Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Türkiye Ölçeğinde Değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (26), 155-164. https:// doi.org/10.31590/ejosat.948729