Coğrafya bölümleri kadrosundaki coğrafya alan dışı eğitimli öğretim üyelerinin profilleri

Yıl 2022, Sayı: 80, 7 - 20, 30.06.2022

İhsan Çiçek

https://doi.org/10.17211/tcd.1068033

Öz

Bilginin üretilmesinde yaşanan hızlı gelişmeler pek çok alanda olduğu gibi coğrafya biliminde de
uzmanlaşmanın belirginleşmesine neden olmuştur. Artan yeni coğrafya bölümü sayısı coğrafyanın
alt dallarında uzmanlaşmış coğrafyacıya duyulan gereksinimi artırmıştır. Ancak yeterli sayıda doktoralı
eleman yetiştirilememesi nedeniyle coğrafya bölümlerinde bu gereksinim coğrafya dışındaki
alanlarda lisans ve lisansüstü programlardan mezun olanlarla karşılanmaktadır. Bu çalışmada, örgün
öğretim yapan 46 coğrafya bölümündeki öğretim üyelerinin mezun oldukları lisans, yüksek lisans
ve doktora programları incelenerek, farklı alanlara ait programlarından mezun olanların tüm
öğretim üyeleri içerisindeki dağılımı incelenmiştir. Bunun yanında öğretim üyelerinin makale ve
üniversite dışı kaynaklı projeleri de değerlendirmeye alınmıştır. Buna göre coğrafya bölümlerindeki
öğretim üyelerinin coğrafya/sosyal bilimler eğitimi dahil farklı alanda öğretim almış olma oranlarının
lisans seviyesinde % 35,9, yüksek lisans seviyesinde % 18,4, doktora seviyesinde % 14,9
olduğu saptanmıştır. 14 farklı programdan mezun 24 öğretim üyesi 17 farklı üniversitenin coğrafya
programında yer almaktadır. 14 farklı program içerisinde 12 öğretim üyesi ile jeoloji mühendisli
bölümü başı çekmektedir. Coğrafya/sosyal bilgiler eğitimi programından mezun olan öğretim üyeleri
35 farklı üniversitenin coğrafya programında yer almaktadır. Coğrafya/sosyal bilimler eğitimi
dışında farklı alanlardan mezun olan öğretim üyelerinin daha çok 2000 yılı sonrasında kurulan
üniversite veya öğrenci almaya yeni başlayan bölümlerde yoğunlaştığı ve bunların çok büyük bir
kısmının fiziki coğrafya anabilim dalı kadrolarında yer aldığı tespit edilmiştir. Coğrafya bölümlerinde
görev yapan coğrafya/sosyal bilimler eğitimi alan öğretim üyeleri ise eski ve yeni açılan bölümlerde
bulundukları gibi hem fiziki hem de beşeri coğrafya anabilim dalında görev yapmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

coğrafya bölümü, öğretim üyesi, üniversite, Coğrafya/sosyal bilgiler eğitimi Farklı alan

Profiles of non-geography educated academic staff in the geography departments

Öz

The rapid developments in the production of information have caused prominent specialization
in geography, as in many other fields. The increasing number of new geography departments
has increased the need for geographers specialized in the sub-branches of geography. However,
since the number of trained staff with doctoral degrees is not sufficient, this need in geography
departments is met by the graduates of undergraduate and graduate programs in fields other
than geography. In this study, the undergraduate, master’s, and doctoral programs that the
academic staff in 46 geography departments providing formal education graduated from were
examined, and the distribution of staff who graduated from programs in different fields among
all academic staff was identified. In addition, the articles and projects of the academic staff’s
non-university resources were also evaluated. Accordingly, the proportion of the academic
staff who received education in different fields, including geography/social sciences education,
and working in geography departments was found to be 35.9% at the undergraduate level,
18.4% at the master’s level, and 14.9% at the doctoral level. 24 academic staffs graduated
from 14 non-geography programs take part in the geography programs of 17 different
universities. Geological engineering department leads the way with 12 faculty members
among 14 non-geography programs. Academic staffs who graduated from the geography/
social sciences education program are in the geography programs of 35 different universities.
It was revealed that academic staff who graduated from non-geography programs fields other
than geography/social sciences education were mostly working in universities established after
2000 or departments that had just started to accept students, and a major part of them were
working in the physical geography department. Academic staff who graduated geography/
social sciences education and were working in geography departments were working in old
and newly founded departments, in both physical and human geography departments.

Anahtar Kelimeler

geography department, academic staff, university, Geography/social sciences education program Non-geography program

Kaynakça

• Akkan, E. (1972). Cumhuriyetin 50. yıldönümünde coğrafya. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 5-6, 1-5.
• Akyol, İ. H. (1943a). Son yarım asırda Türkiye’de coğrafya I: Mutlakıyet devrinde coğrafya. Türk Coğrafya Dergisi, (1), 3-15.
• Akyol, İ. H. (1943b). Son yarım asırda Türkiye’de coğrafya II: Meşrutiyet devrinde coğrafya. Türk Coğrafya Dergisi, (2), 121-136.
• Akyol, İ. H. (1943c). Son yarım asırda Türkiye’de coğrafya III: Cumhuriyet devrinde coğrafya. Türk Coğrafya Dergisi, (3-4), 247-276.
• Bekaroğlu, E., & Sarış, F. (2017). Türkiye’de fiziki coğrafya: Değişen disiplinler pratiğin ampirik bir analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, (35), 40-54. https://doi.org/10.14781/mcd.291143
• Bekaroğlu E., & Yavan N. (2013) Modern Türk Coğrafyasının tarihsel gelişiminde batılı coğrafya okullarının etkisi: Ampirik bir analiz. Beşeri Coğrafya Dergisi, 1(1), 51-66
• Bekaroğlu E., Yavan N., & Anlı Ö. F. (2016) Modern Türk Coğrafyasının tarihsel gelişiminin eleştirel bir analizi. TUBİTAK Proje no: 114K063
• Bekaroğlu, E., & Yavan, N. (2018). Türk coğrafyacılığında dört gelenek: Ampirik bir analiz. Marmara Coğrafya Dergisi, (37), 79-93. https://doi.org/10.14781/mcd.386126
• Darkot, B. (1951). Türkiye coğrafyasının kuruluşuna bir bakış. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 1, 59-62.
• Erinç, S. (1973). Cumhuriyetin 50. yılında Türkiye’de coğrafya. Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Yayınları.
• Erinç, S. (1997). Coğrafya. İçinde, Cumhuriyet döneminde Türkiye’de bilim (51-55): TÜBA Yayınları.
• Erol, O. (1993). Türkiye’de jeomorfoloji. İçinde, Cumhuriyetin 70. Yılında Türkiye’de Bilim II (ss 112-118). Bilim ve Teknik Dergisi Özel Eki.
• Gümüşçü, O. (2012 Ekim 18-19). Katip Çelebi’den günümüze Türkiye’de coğrafyanın tarihi serüveni. İçinde, TÜCAUM VII. Coğrafya Sempozyumu bildiriler kitabı 355-389. http://tucaum.ankara. edu.tr/wp-content/uploads/sites/280/2015/08/semp7_46.pdf
• Gümüşçü, O., & Karakaş Özür N. (2016). Türkiye’de modern coğrafyanın kuruluşu ve örgütlenmesi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 32(93), 105-148.
• Gürsoy, C.R. (1975). Cumhuriyetimizin 50.yılında coğrafya ve Türk Coğrafya Kurumu. Türk Coğrafya Dergisi, (26), 1-3.
• Johnston, R. (2003), Geography: A different sort of discipline? Transactions of the Institute of British Geographers, 28, 133-141. https:// www.jstor.org/stable/3804441
• Kayan İ. (2000) Türkiye üniversitelerinde coğrafya eğitimi amaçlar, yeni hedefler, sorunlar ve öneriler. Ege Coğrafya Dergisi, (11), 7-22.
• Koçman, A. (1999). Cumhuriyet döneminde yükseköğretim kurumlarında coğrafya öğretimi ve sorunları. Ege Coğrafya Dergisi, (10), 1-14.
• Özgür, E. M. (2018). Türk beşeri coğrafyasında yenileşme eğilimleri: Değişim aktörlerinin perspektifinden bir değerlendirme. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 142-170. https://doi.org/10.32003/iggei.440888
• Özgür, E. M., & Yavan, N. (2013). Türk coğrafyacılarının iç hesaplaşması: Neden başaramadık? Nasıl başarabiliriz? Beşeri Coğrafya Dergisi, 1(1), 14-38.
• Tanrıkulu M., & Gümüşcü O. (2021) Türkiye’de coğrafya biliminin gelişimi: 1940-2000 dönemi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 19(37), 467-512
• Tunçel, H., Yiğit, A., & Çelikbağ, S. (2010). Türkiye Coğrafya Bibliyografyası: Kitaplar ve Makaleler. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Yayınları.
• Yavan, N. (2019). Türkiye’deki coğrafyacıların uluslararası yayın performansı (1945-2015): Son 10 yılda (2005-2015) ne değişti? International Journal of Geography and Geography Education, 39, 121-150. https://doi.org/10.32003/iggei.491350
• Yiğit A., & Tunçel H (2017) 100. Yılında Türkiye’de coğrafyacılar türkiye coğrafyacı biyografileri (1915-2015). Türk Coğrafya Kurum Yayınları Sayı: 8
• Yiğit A., & Tunçel H. (2019) 100. Yılında Türkiye’de coğrafyacılar 2. Türk Coğrafya Kurumu Yayınları Sayı 10:
• Yüksek Öğretim Kurulu. (2017). Öğretmen yetiştirme lisans programları. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı. https://www.yok.gov. tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen- Yetistirme-Lisans-Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_ Yonergesi.pdf
• Yükseköğretim Kurulu .(2022a). YÖK atlas. https://yokatlas.yok.gov. tr/lisans-bolum.php?b=10036 Yükseköğretim Kurulu. (2022b). YÖK akademik. https://akademik. yok.gov.tr/AkademikArama/
• Yavan N., (2005) SCI ve SSCI Bağlamında Türkiye’nin coğrafya biliminde uluslararası yayın performansının karşılaştırmalı analizi: 1945-2005. Coğrafi Bilimler Dergisi, 3(1), 27-55