Beslenme Süreci Anne Tutumları Ölçeği (BSATÖ): Geliştirilmesi, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması*

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 1, 7 - 15, 27.01.2020

Habibe Dilsiz İhsan Dağ

https://doi.org/10.12956/tjpd.2018.380

Cited By: 5

Öz

Amaç: Küçük çocuklarda beslenme ile ilgili davranışların gelişimi çocuğun bakım veren kişi ile ilişkileri çerçevesinde gelişir

ve hemen her zaman karşılıklı bir ilişkiye ve etkileşime bağlıdır. Bu çalışmanın amacı; 9 ay ile 72 ay arasında çocuğu

olan annelerin besleme/yedirme süreci ile ilgili duygu, düşünce ve yaklaşımlarını değerlendirmeyi amaçlayan geçerli ve

güvenilir bir ölçek geliştirmektir.

Gereç ve Yöntemler: Araştırma, Ankara il sınırları içinde bulunan 26’sı kreş ve çocuk gündüz bakımevi ve biri Aile

Sağlığı Merkezi olmak üzere toplam 27 farklı kurum ve kuruluşta 9-72 aylık çocukların anneleri üzerinde yürütülmüştür.

Ölçeğin geçerliği; faktör analizi, korelasyon, alt ve üst % 27’lik grubun t testi ile karşılaştırılması teknikleri ile değerlendirilmiştir.

Ölçeğin kapsam geçerliğinin değerlendirilmesi için alanda yetkin beş uzmanın görüşüne başvurulmuştur. Ölçeğin

güvenirliğine ilişkin olarak; Cronbach Alpha iç tutarlık katsayıları, test-tekrar test korelasyon katsayıları ve madde toplam

korelasyonları hesaplanmıştır.

Bulgular: 529’u kız(% 47.2), 592’si(% 52.8) erkek olan toplam 1121 sağlıklı çocuğun annesinin doldurmuş olduğu ölçek

araştırmaya dahil edilmiştir. Annelerin yaşı 18-48 yaş (X= 34.87 yıl±4.78 yıl) arasında değişmektedir. Ölçek; “Öğün sırasındaki

Negatif Duygu Durumu”, “Yetersiz/Dengesiz Beslenmeye İlişkin Tutumlar”, “Negatif Besleme Stratejileri”, “Zorla

Besleme”, “Diğerlerinin Görüşüne Tepki” olarak adlandırılmış olan beş faktörden oluşmaktadır. Faktörlerin birlikte açıkladığı

toplam varyans oranı % 56.49’dur. Ölçeğe ait Cronbach Alpha değeri 0.91’dir, test-tekrar test güvenirlik katsayısı

0.94’tür. Alt-üst %27’lik grup ortalamaları arasındaki fark p<0,001 düzeyinde anlamlıdır. Ölçeğin faktör yapısı Doğrulayıcı

Faktör Analizi sonuçlarına göre doğrulanmıştır.

Sonuç: Sonuçlar, 27 maddeden oluşan ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Anne tutumları, Beslenme süreci, Geçerlik, Güvenilirlik

Mother’s Attitudes Towards the Feeding Process Scale: Development, Validity and Reliability Study

Öz

Kaynakça

• 1. Doğan DG, Ertem İÖ. Bebeklik ve erken çocukluk döneminde yeme sorunları. İçinde: Ertem İÖ ed. Gelişimsel Pediatri. Ankara: Çocuk Hastalıkları Araştırma Vakfı, 2005:227-46.
• 2. Anderson AC, Lock J. Beslenme bozuklukları. İçinde: Steiner H, Yalom DI ed. Okul-Öncesi Çocuklarının Terapisi. (Çev. Yeşilmen ŞÇ). İstanbul: Prestij Yayınları, 2007:235-61.
• 3. Erden G, Üstün B. Bebeklik ve çocukluk döneminde yeme sorunları: beslenmede ilişkinin önemi. İçinde: Aysev AS, Taner YI ed. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları. Ankara:Johnson&Johnson, 2007:541-52.
• 4. Birch LL, Fisher JO, Grimm-Thomas K, Markey CN, Sawyer R, Johnson SL. Confirmatory factor analysis of the child feeding questionnaire: A measure of parental attitudes, beliefs and practices about child feeding and obesity proneness. Appetite 2001;36:201-10.
• 5. Wardle J, Sanderson S, Guthrie CA, Rapoport L, Plomin R. Parental feeding style and the intergenerational transmission of obesity risk. Obes Res 2002;10:453-62.
• 6. Eizenman DM, Holub S. Comprehensive feeding practices questionnaire: Validation of a new measure of parental feeding practices. J Pediatr Psychol 2007;32:960-72.
• 7. Berlin KS, Davies WH, Silverman AH, Rudolph CD. Assessing family-based feeding strategies, strengths, and mealtime structure with the feeding strategies questionnaire. J Pediatr Psychol 2011;36:586-95.
• 8. Hendy HM, Williams KE, Camise TS, Eckman N, Hedemann A. The Parent Mealtime Action Scale (PMAS). Development and association with children’s diet and weight. Appetite 2009;52:328- 39.
• 9. Hendy HM, Harclerode W, Williams KE. The Parent Mealtime Action Scale revised (PMAS-R): Psychometric characteristics and associations with variables of clinical interest. Appetite 2016;105:283-90.
• 10. Hughes SO, Power TG, Orlet Fisher J, Mueller S, Nicklas TA. Revisiting a neglected construct. Parenting styles in a child-feeding context. Appetite 2005;44:83-92.
• 11. Polat S, Erci B. Psychometric properties of the Child Feeding Scale in Turkish mothers. Asian Nurs Res 2010;4:111-21.
• 12. Camcı N, Bas M, Buyukkaragoz AH. The psychometric properties of the Child Feeding Questionnaire (CFQ) in Turkey. Appetite 2014;78:49-54.
• 13. Erdim L, Ergün A, Kuğuoğlu S. Okulçağı çocuklarında çocuk beslenme anketinin geçerlik ve güvenirliği. Clin Exp Health Sci 2017;7:100-6.
• 14. Özçetin M, Yılmaz R, Erkorkmaz Ü, Esmeray H. Ebeveyn besleme tarzı anketi geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Ped Arş 2010;45: 124-31.
• 15. Arslan N, Erol S. Ebeveyn yemek zamanı davranışları ölçeği’nin türkçe geçerlik ve güvenirliği. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2014;16:16-27.
• 16. Seçer Z, Gündüz Ş, Önder A. Ebeveyn/bakıcı besleme stilleri ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi 2016;24:1-16.
• 17. Karasar N. Bilimsel Araştırma Yöntemi.15. baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2005.
• 18. Tezbaşaran AA. Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu. 2. baskı. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1997.
• 19. DeVellis RF. Scale Development. Theory and Applications. 2nd ed. California: Sage Publications Inc, 2003.
• 20. Tavşancıl E. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. 3. baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2006.
• 21. Büyüköztürk Ş, Çakmak EK, Akgün ÖA, Karadeniz Ş, Demirel F. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları, 2008.
• 22. Kalaycı Ş. Faktör analizi. İçinde: Kalaycı Ş ed. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. 2. baskı. Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd Şti, 2006:321-31.
• 23. Çokluk Ö, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik ve Lısrel Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi, 2012.
• 24. Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. 7. baskı. Ankara:
• 25. Şeker H, Gençdoğan B. Psikoloji ve Eğitimde Ölçme Aracı Geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2006.
• 26. Durmuş B, Yurtkoru SE, Çinko M. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. 4. baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş, 2011.
• 27. Demir MÖ. Sosyal Bilimlerde İstatistiksel Analiz: SPSS 20 Kullanım Kılavuzu. Ankara: Detay Yayıncılık, 2012.
• 28. Alpar R. Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik. Ankara: Detay Yayıncılık, 2010.
• 29. Alpar R. Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. 3. baskı. Ankara: Detay Yayıncılık, 2011.
• 30. Şencan H. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayınları, 2005.
• 31. Şimşek ÖF. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Temel İlkeler ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Eğitim Danışmanlık Hiz. ve Bas. Yay. Dağ. San. ve Tic. Ltd. Şti., 2007.
• 32. Sümer N. Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları 2000;3:49-74.
• 33. Çakmak EK, Güneş E, Çiftçi S, Üstündağ MT. Web sitesi kullanılabilirlik ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik, güvenirlik analizi ve uygulama sonuçları. PEGEGOG 2011;1:31-40.
• 34. Özdamar K. Paket Programlar ile İstatistik Veri Analizi. 4. baskı. Eskişehir: Kaan Kitabevi, 2002.
• 35. Ergin DY. Ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 1995;7:125-48