Lise Öğrencileri Arasında Enerji İçeceği Kullanım Sıklığı: Algılanan Stres ve Uyku Kalitesine Olan Etkilerini Araştırılması

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 1, 12 - 18, 22.01.2021

Kursat Bora Carman , Didem Aslantaş , Meltem Dinleyici , Alaettin Ünsal Hatice Aygar Sevil Akbulut Burcu Atalay Aziz Soysal Gökçe Dağtekin Sevil Aydoğan

https://doi.org/10.12956/tchd.628406

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı lise öğrencileri arasında enerji içeceği tüketim sıklığını ve bu durumun algılanan stres ve uyku kalitesi üzerine olan etkilerini araştırmaktır. 

Gereç ve Yöntemler: Kesitsel tipteki bu çalışmaya 2806 çocuk katıldı. Hazırlanan anket formu uygulandı. Anket formun ilk bölümü öğrencilerin sosyodemografik özelliklerini ve enerji içeceği tüketme durumları sorgulandı. Algılanan stres ve uyku kalite indeksleri uygulandı. 

Bulgular: Öğrencileri ortalama yaşı 15.73 ± 1.16 yıl saptandı.  Enerji içeceği tüketim sıklığı %70,8 (1988) belirlendi. Erkek cinsiyet, ayrılmış ailenin ferdi olmak, düzensiz uyku alışkanlığı, enerji içeceklerinin sağlıksız olduğunu ve bağımlılık yapıcı olduğunu düşünmek tüketim sıklığını etkileyen faktörler olarak saptandı. Ortama algılanan stres ve uyku kalite indeks puanları sırasıyla 28.95 ± 7.22 ve 6.56 ± 2.84 hesaplandı ve enerji içeceği tüketen öğrencilerin puanları tüketmeyenlere oranla daha yüksekti. 

Sonuç: Bu çalışmada enerji içeceği tüketim sıklığı oldukça yüksek saptandı. Enerji içeceği kullanımı algılanan stres düzeyini ve uyku kalitesini olumsuz etkilemekteydi. Öğrencilere yönelik bu içeceklerin zararlı etkilerini anlatacak eğitim programları hazırlanmalıdır. 

Anahtar Kelimeler

Çocuk, enerji içeceği, Sıklık, Uyku Kalitesi, Stres

The Prevalence of Energy Drink Consumption Among High School Students; Evaluation of the Effects on Perceived Stress and Sleep Quality

Öz

Objective:The aim of this study was to evaluate the prevalence of energy drink consumption and its effects on perceived stress and sleep quality among high school students.

Material and Methods: In this cross-sectional study, 2806 students participated. A specific questionnaire was performed. The first part of the survey investigated the sociodemographic characteristics and the energy drink consumption habits of students. The perceived stress scale and the Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) were performed. 

Results:The mean age of students was 15.73 ± 1.16 years. The prevalence of energy drink consumption was %70,8 (1988). Male sex, being a member of divorced family, irregular sleep habits, and believing that energy drinks are unhealthy, and addictive significantly affected the frequency of energy drink usage.   

The mean score of the students' Perceived Stress Scale was 28.95 ± 7.22 and the mean score of the PSQI was 6.56 ± 2.84. Perceived Stress Scale and PSQI scores of consumer students were higher than non-consumers.

Conclusion:Energy drink consumption was found to be quite frequent in the study group. Consumption of energy drinks negatively affected the level of stress and sleep quality. Educational programs should be provided to students on the harmful effects of these beverages.

Anahtar Kelimeler

Children, energy drink, Frequency, Sleep quality, Stress

Kaynakça

• 1- Ruiz LD, Scherr RE. Risk of energy consumption to adolescent health. Am J Lifestyle Med. 2018 Sep 27;13(1):22-252- Resmi Gazete (30.06.2017, Sayı: 30110) T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Türk Gıda Kodeksi Enerji İçecekleri Tebliği. Tebliğ No: 2017/4 (In Turkish)3- Harris JL, Munsell CR. Energy drinks and adolescents: what’s the harm? Nutr Rev. 2015;73(4):247-574- Bashir D, Reed-Schrader E, Olympia RP, Brady J, Rivera R, Serra T, Weber C. Clinical symptoms and adverse effects associated with energy drink consumption in adolescents. Pediatr Emerg Care. 2016;32(11):751-7555- Gören İE, Dağlıoğlu N. Enerji içeceklerinde yüksek risk: Kafein. Turkiye Klinikleri J Foren Sci Leg Med. 2019;16:98-1036- Babu KM, Church RJ, Lewander W. Energy Drinks: The new eye-opener for adolescents. Clin Pediatr Emerg Med 2008,9:35-427- Seifert SM, Schaechter JL, Hershorin ER, Lipshultz SE. Health effects of energy drinks on children, adolescents, and young adults. Pediatrics. 2011;127(3):511-288- Borron SW, Watts SH, Herrera J, Larson J, Baeza S, Kingston RL. Energy drink exposures reported to Texas poison centers: Analysis of adverse incidents in relation to total sales, 2010-2014. Regul Toxicol Pharmacol. 2018;97:1-149- Türkiye İstatistik Kurumu. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr Access date: 20.12.2018 (In Turkish)10- T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Resmi İstatistikler https://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik/64 Access date: 20.12.2018 (In Turkish)11- Owens JA, Mindell J, Baylor A. Effect of energy drink and caffeinated beverage consumption on sleep, mood, and performance in children and adolescents. Nutr Rev. 2014 ;72 Suppl 1:65-7112- Dikici S, Aydin, LY, Kutlucan, A, Ercan, N. Enerji içecekleri hakkında neler biliyoruz? Dicle Tip Dergisi. 2012; 39: 609-613 (In Turkish)13- Arpacı N, Ersoy, G. Enerji içeceklerinin gücü nedir? Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2011; 8: 809-822. (In Turkish) 14- Kayapınar FÇ, Özdemir, İ. Öğrencilerin enerji içeceği tüketim bilincinin ve alışkanlıklarının araştırılmasında bir meslek yüksekokulu örneği Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi.2016;15:1-12. (In Turkish)15- Molu B, Baş M. Enerji İçeceklerinin Çocuk Sağlığına Olumsuz Etkileri ve Sağlık Eğitimi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2018;7: 2012-2024. (In Turkish)16- Sipahi, H, Sönmez İ, Aydın A. Enerji İçecekleri ve İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri. Türkiye Klinikleri J Pharm Sci. 2014; 3: 39-46.17- Rush E, Schulz S, Obolonkin V, Simmons D, Plank L. Are energy drinks contributing to the obesity epidemic? Asia Pac J Clin Nutr 2006;15:242-24418- Babu KM, Church RJ, Lewander W. Energy drinks: the new eye-opener for adolescents. Clin Ped Emerg Med. 2008; 9. 35-42.19- Gunja N, Brown JA. Energy drinks: health risks and toxicity. Med J Aust. 2012; 196:46-4920- Cohen, S, Kamarck T, Mermelstein R. A global measure of perceived stress. J Health Soc Behav 1983; 24:385-396.21- Eskin M, Harlak H, Demirkıran F, Dereboy F. Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlik Analizi. New Symposium Journal 2013; 51:132-140 (In Turkish)22- Buysse DJ, Reynolds CF, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh Sleep Quality Index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res 1989; 28:193-213.23- Ağargün MY, Kara H, Anlar Ö. Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi'nin geçerliği ve güvenirliği. Turk Psikiyatr Derg 1996; 7:107-115 (In Turkish)24- Visram S, Cheetham M, Riby DM, Crossley SJ, Lake AA. Consumption of energy drinks by children and young people: a rapid review examining evidence of physical effects and consumer attitudes. BMJ Open. 2016 8;6(10):e0103825- Degirmenci N, Fossum IN, Strand TA, Vaktskjold A, Holten-Andersen MN. Consumption of energy drinks among adolescents in Norway: a cross-sectional study. BMC Public Health. 2018;18:1391.26- Martins A, Ferreira C, Sousa D, Costa S. Consumption patterns of energy drinks in Portuguese adolescents from a city in northern Portugal. Acta Med Port. 2018;31(4):207-21227- İşçioğlu F, Ova G, Duyar Y, Köksal M. Üniversite öğrencileri arasındaki enerji içeceği tüketimi ve bilinci araştırması. Acad Food J 2010;8:6-11 (In Turkish)28- Avcı E. Türkiye’deki Enerji İçeceği Kullanım Sıklığının Belirlenmesinde Klasik ve Bayesci Meta-analizi meta-analiz yöntemlerine göre belirlenmesi. GÜFBED/GUSTIJ 2017;7: 320-330 (In Turkish)29- Hammond D, Reid JL. Exposure and perceptions of marketing for caffeinated energy drinks among young Canadians. Public Health Nutr. 2018;21:535-542.30- American Academy of Pediatrics, Comittee on Nutrition and Council on Sports Medicine and Fitness. Sport drinks for children and adolescents: are they appropriate? Pediatrics. 2011; 127:1182-118931- Mansour B, Amarah W, Nasralla E, Elias N. Energy drinks in children and adolescents: demographic data and immediate effects. Eur J Pediatr. 2019;178:649-65632- Park S, Lee Y, Lee JH. Association between energy drink intake, sleep, stress and suicidality in Korean adolescents: energy drink use in isolation or in combination with junk food consumption. Nutr J. 2016;15(1):8733- Kim SY, Sim S, Choi HG. High stress, lack of sleep, low school performance, and suicide attempts are associated with high energy drink intake in adolescents. PLoS One. 2017;12(11):e018775934- Gariépy G, Doré I, Whitehead RD, Elgar FJ. More than just sleeping in: a late timing of sleep is associated with health problems and unhealthy behaviours in adolescents. Sleep Med. 2019;56:66-7235- Koivusilta L, Kuoppamaki H, Rimpela A. Energy drink consumption and late bedtime among young adolescents. Int J Public Health 2016;61:299-30636- Grandner MA, Knutson KL, Troxel W, Hale L, Jean-Louis G, Miller KE. Implications of sleep and energy drink use for health disparities. Nutr Rev. 2014;72 Suppl 1:14-2237- Sawah MA, Ruffin N, Rimawi M, et al. Perceived stress and coffee and energy drink consumption predict poor sleep quality in podiatric medical students. A cross-sectional Study. J Am Podiatr Med Assoc. 2015;105(5):429-34