An Evaluation Of Real Estate and Land Sales Transactions in Marmara Island and Its Surroundings According to Galata Sharia Court Records in the 18th Century

Yıl 2025, Cilt: 137 Sayı: 272, 263 - 288, 30.06.2025

Hanife Çavdar

https://doi.org/10.55773/tda.1566492

Öz

Abstract Sharia records, referred to in various terms as Kadi registers, Kadi notebooks or Ottoman court records, were considered the most important legal documents of the Ottoman State. Thanks to these documents, which are an invaluable source for Ottoman urban history studies, it has been possible to obtain tremendous information about the social texture, education, economy and cultural structure of a city. In this study, an evaluation was made through court records regarding the sales transactions of houses, vineyards, gardens, fields, plots of land, shops and other real estates carried out in the presence of judges on the Marmara Island within the borders of Galata District in the 18th century. The main source of the study is the Galata Sharia Records of the 18th century. After identifying sample cases of sales of houses, cellars, shops, lands, vineyards, gardens and fields in the records, they were evaluated on the basis of Islamic sales contracts applied between the parties in court. By exami ning the court records, the socio-cultural structure of the Marmara Island in that century was revealed through many issues such as the gender, nationality, eco nomic and social status, profession of the parties carrying out the purchase-sale transaction, the location, boundaries, value, purpose of use, and whether the fee was paid.

Anahtar Kelimeler

Galata Şer’iyye Registries , Galata District , Marmara Islands , real estate and land sales , Islamic sales contracts

18. YÜZYILDA MARMARA ADASI VE ÇEVRESİNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN EMLAK VE ARAZİ SATIŞ İŞLEMLERİNE DAİR BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Kadı sicilleri, Kadı defterleri veya Osmanlı mahkeme kayıtları gibi çeşitli şekillerde ifade edilen şer’iyye sicilleri, Osmanlı Devleti’nin en önemli hukukî belgeleri olarak kabul edilmiştir. Osmanlı şehir tarihi çalışmaları için paha biçilemez bir kaynak olan bu belgeler sayesinde bir şehrin sosyal dokusu, eğitimi, ekonomisi ve kültürel yapısına dair muazzam bilgilere ulaşmak mümkün olmuştur. Bu çalışmada, 18. yüzyılda Galata Kazası sınırları dahilinde bulunan Marmara Adası’nda kadı huzurunda gerçekleştirilen ev, bağ, bahçe, tarla, arsa, dükkân ve diğer gayrimenkullerin satış işlemlerine dair, mahkeme sicilleri üzerinden bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışmanın ana kaynağı 18. yüzyıla ait Galata Şer’iyye Sicilleri’dir. Sicillerdeki ev, mahzen, dükkân, arsa, bağ, bahçe ve tarla satışlarına dair örnek vakalar tespit edildikten sonra, mahkemede taraflar arasında uygulanan İslamî satış akitleri değerlendirilmiştir. Mahkeme kayıtlarının incelenmesiyle, alım-satım işlemini gerçekleştiren tarafların cinsiyeti, tabiiyeti, ekonomik ve sosyal statüsü ile satışa konu mülkün mevkii, sınırları, değeri, ne amaçla kullanılacağı, ücretinin ödenip ödenmediği gibi birçok hususlar üzerinden, Marmara Adası’nın söz konusu yüzyıldaki sos yo-kültürel yapısını ortaya çıkarma hususunda katkıda bulunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Galata Şer’iye Sicilleri , Galata Kazası , Marmara Adası , emlak ve arazi satışları , İslami satış akitleri.

Kaynakça

• Avcı, M. Türk Hukuk Tarihi. Konya: Atlas Akademi, 2021.
• Akbulut, H. İ. “494 Numaralı Galata Şer’iyye Sicilinin Değerlendirilmesi”. Yüksek Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, 2010.
• Almaç, U. ve I. Papachristou, “Şaraphane”. İçinde Güney Marmara Adaları Risk Altındaki Mimari Mirası, İnci Türkoğlu (Edt). İstanbul: Kültürel Mirası Koruma Derneği, 2020.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hatt-ı Hümayun, no. 1407/57016, 1387/55100.
• Bardakoğlu, A. “Bey”. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 17: 13-19, 1998.
• Bayındır, A. “Bey‘ Bi’l-Vefâ”. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 6: 20-22, 1992.
• Bulunur, K. E. Osmanlı Galatası (1453-1600). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2014.
• Çokuğraş, I. Bekar Odaları ve Meyhaneler Osmanlı İstanbulu’nda Marjinalite ve Mekân (1789-1839). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 2016.
• Erdinçli, İ. Keyif Günah ve Suç Arasında Osmanlı’da Meyhaneler ve Müdavimleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2022.
• Günay, R. “Şer’iye Sicillerinde Mülk Alışverişleri: Kullanılan Usul ve Dil.” SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 27, (2012): 15-24.
• Habib, H. “16. Yüzyıl Sonları Osmanlı Vakıflarının İktisadî İşlemlerine Dair Hukûkî Uygulamalar (1008-1009/1599-1600 Tarihli B-18 Numaralı Bursa Şer‘iyye Sicili Örneği).” Kocaeli İlahiyat Dergisi 3, no. 2, (2019): 157-178.
• İstanbul Müftülüğü Meşihat Arşivi, Galata Şer’iyye Sicilleri (G.ŞS), no. 176, 192, 197, 199, 200, 202, 205, 206, 210, 224, 229, 235, 237, 250, 254, 256, 266, 270, 274, 281, 283, 291, 310, 311, 313, 319, 322, 341, 343, 360, 365, 370, 379, 381, 387, 397, 402, 416, 422, 428, 432, 438, 443, 452, 469, 472, 499, 511, 515, 522, 526, 531, 541.
• Karakoç, İ. “İzmir 29-30 No’lu Şer’iyye Sicillerinde Yer Alan Kayıtlarda Kesin Satış (Bey’-i Bât) Akdi”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 21, no. 2, (2015): 173-210.
• Kütükoğlu, M. Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik). Ankara: TTK Yayınları, 2018.
• Okur Gümrükçüoğlu, S. “Osmanlı Hukuk Uygulamasında Kadının Çocuğu Üzerindeki Velayet ve Vesayet Hakkı.” Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12, no. 1, (2022): 105-144.
• Pakalın, M. Z. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü 2. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1983.
• Sağır, Y. “Vakfiyelerine ve Belgelere Göre Şehzade Mehmet Vakıfları”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9, no. 43, (2016): 921-938.
• Sertkaya Doğan, Ö. Beşerî Coğrafya Açısından Marmara Takım Adaları. İstanbul: Çantay Kitabevi, 2009. Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi Defterleri (TK.GMA), no. 2160.
• Ünal, M. A. Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi. Isparta: Fakülte Kitabevi, 2013.
• Yediyıldız, B. XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi: Bir Sosyal Tarih İncelemesi. Ankara: TTK Yayınları, 2003