TÜRK TIP TARİHİNDE 19. YÜZYILDA VE CUMHURİYET DÖNEMİNDE ON İKİ TÜRK HEKİMİ VE BAZI SONUÇLAR

Yıl 2019, Cilt: 122 Sayı: 241, 281 - 292, 29.08.2019

Ayşegül Demirhan Erdemir

Öz

Tıp, Türkiye’de 19. yüzyılda modernize olmaya başladı ve sonra büyük oranda gelişti. Besim Ömer, Mazhar Osman, Akil Muhtar Saim Dilemre, Haydar İsmail Gaspıralı, Fahreddin Kerim Gökay, Muzaffer Dilemre, Reşit Galip, Osman Şevki Uludağ, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında en ünlü hekimlerdi. Ayrıca F. Akçakoca, Kemal Akay ve Süreyya Tahsin Atademir onlar arasında idi. Tevfik Salim Sağlam, Nurettin Berkol, Muhittin Dilemre, Kemal Cenap Berksoy, Melahat Terzioğlu, Sadi Irmak, Saip Ragıp Atademir 1950’den sonra görüldüler. Tıp aynı zamanda 1950’den sonra büyük gelişme gösterdi. O sıralarda sağlık kurumları yeniden organize edildi ve yeni hastaneler kuruldu. Ayrıca yeni bölümler eski hastanelere eklendi. Hacettepe Hastanesi ve Yüksek İhtisas Hastanesi’ni bir örnek olarak verebiliriz. Böylece modern Türk tıbbı uzmanlık alanlarına göre gelişti. O sıralarda (1960’dan sonra) Ekrem Kadri Unat, Kemal Beyazıd (Bu hekim Türkiye’de ilk kalp naklini uyguladı), Aykut Kazancıgil, Hüsrev Hatemi, Besim Türkan, İhsan Günalp, Ali Rıza Akısan, Kazım Arısan, Muammer Bilge, Orhan Andan gibi ünlü hekimler birçok tıp alanında hizmet ettiler. Bu dönemde yeni üniversiteler kuruldu ve bu üniversiteler Türkiye’nin her yerinde gelişmeye başladı. Bazı asistanlar Avrupa ülkelerine ve Amerika Birleşik Devletleri’ne bu üniversitelerde profesör ve doçent olmak için gönderildiler. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı da 1920’de Ankara’da kuruldu. Bu bakanlık, Avrupa’nın en eski bakanlıklarından biridir. Frengi, trahom, suçiçeği, malarya gibi birçok epidemik hastalık önlendi. Yüksek Sağlık Şurası 1930’da kuruldu. Bu arada Refik Saydam Merkez Hıfzısıhha Enstitüsü bakanlığın ana kuruluşlarından biridir. Bu makalede on dokuzuncu yüzyılda ve Cumhuriyet dönemine ait on iki ünlü hekiminden söz edilir ve orijinal sonuçlar elde edilir. Bu hekimler Akil Muhtar Özden, Celal Muhtar Özden, Esat Işık, Cemil Topuzlu, Bahaeddin Şakir, Osman Şevki Uludağ gibi isimlerdir.

Anahtar Kelimeler

Tıp Tarihi, Cumhuriyet Dönemi, Ünlü Hekimler

Kaynakça

• ERDEMİR, Ayşegül Demirhan: Kısa Tıp Tarihi, Bursa Üniversitesi Basımevi, Bursa 1982.
• _______________: Kısa Tıp Tarihi, Bursa Üniversitesi Basımevi, Bursa 1982.
• FRIK, Feridun: Cumhuriyet Devri Sağlık Hareketleri (1923-1963) 40 Yıl, İstanbul 1964.
• KAHYA, Esin - ERDEMİR, Ayşegül Demirhan: Bilimin Işığında Osmanlıdan Cumhuriyete Tıp ve Sağlık Kurumları, Ankara 2000 . _______________: Medicine In The Ottoman Empire, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul 1997.
• KARAL, Enver Ziya: Tanzimattan Evvel Garplılaşma Hareketleri (1718-1839), Tanzimat I Eseri, İstanbul 1940.
• ŞEHSUVAROĞLU, Bedi N. - ERDEMİR, Ayşegül Demirhan - CANTAY, Gönül: Türk Tıp Tarihi, Bursa 1984.
• ŞEHSUVAROĞLU, Bedi N.: İstanbul’da Beşyüz Yıllık Sağlık Hayatımız, İstanbul 1953.
• UNAT, Ekrem Kadri: Dünya’da ve Türkiye’de 1850 Yılından Sonra Tıp Dallarındaki İlerlemelerin Tarihi, İstanbul 1988.