FELSEFE VE BİLİM AÇISINDAN TÜRKÇE

Yıl 2019, Cilt: 122 Sayı: 241, 445 - 458, 29.08.2019

Mehmet Fatih Doğrucan , Ayşegül Doğrucan

Öz

Öncelikle elinizdeki makale dilbilgisi çalışması değil, bir felsefe denemesidir. Bu çalışmanın metodolojisini belirleyen disiplin filoloji değil, felsefe üslubudur. O sebeple makale, bu makalenin dilsel manada varlık (ontoloji) ve bilgi (epistemoloji) hakkında, Türkçenin yetkin olup olmadığını açıklamaya çalışmakla meşgul olduğu bilinerek okunmalıdır. Birçok insan bunun ideolojik bir milliyetçilik faaliyeti olduğunu düşünebilir. Aslında bu çalışmayla hedeflenen şey, Türkçenin kendi kültürel kurgusu ve varoluşu hakkında hiç düşünülmemiş olduğunun keşfedilmesini sağlamak ve bu yolla yapısal (sentaktik) incelemelere hapsedilmiş anlam-bilimsel (semantik) dehlizlerini derinleştirerek antropolojik ve sosyolojik çalışmalara ışık tutabilmektir. Kim bilir belki bu yolla Türkçeye ait kelime ve cümle yapılarının, anlamlarının ve kullanımlarının zaman içinde uğradığı değişikliğin, bizlere tecrübeye dayalı bir tarih bilinci verip vermeyeceğini tartışmış oluruz. Kelimelerin tarih içerisinde izlediği anlam değişiklikleri (pragmatiks), bize yeni bir tarih metodolojisi imkânı sunduğu gibi ait olduğu dilin arkeolojisini de yapma imkânı sağlar. Maalesef tarih bilincimiz, daimi olarak muzaffer olaylar ve diğer kültürler karşısında elde edilmiş birtakım başarılardan ele alınarak yorumlandığı için olgular yerine olaylar tarihiyle ilgilenmek zorunda kalıyoruz. Böylece dil-bilimsel manada kavramlarımızın tarihsel seyrini gözden kaçırırken, onun inşa ettiği düşüncelerimizin de seyrini gözden kaçırıyoruz. O sebeple bu makalenin amacı Türk düşüncesinin belirginleşmesi açısından, olaylar yerine olgularla ilgilenmek ve tarihi süzgeç içinde düşünceyi işleme biçimini berraklaştırarak, onun, felsefe ve bilim imkânı sağladığına dikkat çekmektir. Türkçe hakkındaki önyargıların da sebebini tahlil etmektir. Çalışmamız böylece felsefe metodu gereğince yapılan bir araştırma olarak dil felsefesine Türkçeyi konu edinirken, Türk antropolojisi, Türk sosyolojisi, Türk kültür tarihi ve Türk düşünce tarihi gibi konularda yeni kelebek etkilerini muhtemelen yaratabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Dil Felsefesi, Dilci Felsefe, Türkçe, Bilim Dalı, Felsefe Dili, Semantik, Etimoloji, Dil Sosyolojisi

Kaynakça

• BILGIN, Muhittin: Anlamdan Anlatıma Türkçemiz, T.C. Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2002.
• BOUTHOUL, Gaston: Siyaset Sosyolojisi, Çev. Ali Türkay Yazıcı, Remzi Kitabevi, İstanbul 1968.
• Bozkurt, Fuat: Türklerin Dili, Cem Yayınevi, İstanbul 1992.
• Chailand, Gerard: Göçebe İmparatorluklar, Çev. E. Sunar, Doğan Kitap, İstanbul 2001.
• Morris, Michael: An Introduction To The Philosophy of Language, Cambridge University Press, Edinburgh 2007.
• TURHAN, Mümtaz: Bütün Eserleri, Altınordu Yayınları, Ankara 2019.
• WITTGEINSTEIN, L.: Felsefi Soruşturmalar, Çev. D. Kanıt, Küyerel Yayınları, İstanbul 2000.
• ALP, Musa: “Farklı İki Açıdan Arapça: Fusha ve Avamca”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 2, 2011.
• ÇOĞ, Mehmet: “Celal Nuri’de İslam Birliği Arayışı”, KTÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 14:1, 2009.
• DURGUN, Gonca Bayraktar - YAMAN, Haluk: “İdeoloji, Dil ve Sembol Bağlamında Medya ve Siyaset”, Akademik Hassasiyetler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 7, 2017.
• ÖZDEMIR, Orhan: “Egemenlik ve Dil”, Dil ve Edebiyat Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1, 2006.
• KÖK, Abdullah - ÜNLÜ, Suat: “Türkçe İlk Kur’an Çevirilerinin Tanıklığında Toponomi”, Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 7, 2016.
• ZUCCATO, M.: “Gerbert of Aurillac and a Tenth-Century Jewish Channel for the Transmission of Arabic Science to the West”, Speculum JSTOR, Vol. 80, No: 3, 2005.
• ATMACA, Nidai Sulhi: “Bilim Dili ve Türkçe”, 2. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık Sempozyumu Bildiriler, İstanbul 2004, http://uvt.ulakbim.gov.tr/tip/sempozyum2/natmaca1.pdf, (27.11.2018).
• DOĞRUCAN, Mehmet Fatih: “Cumhuriyet Dönemi Türk Modernleşmesinin Öncülleri”, Uluslararası Türkiye Cumhuriyeti Sempozyumu, Isparta 20-22 Ekim 2008.