BATI KÖKTÜRK KAĞANLIĞININ HAKİMİYET SİMGELERİ: DAMGA VE MÜHÜR

Yıl 2019, Cilt: 122 Sayı: 240, 25 - 54, 25.06.2019

Gaybullah Babayar Arif Habibullayev

Öz

Başlangıçta Köktürk Kağanlığının birer batı kanadı olarak bilinen ve daha sonra belirli bir Kağanlığa dönüşen Batı Köktürk Kağanlığı (568-740) Orta Asya tarihinde ayrıca bir yer tutmaktadır. Kağanlık tarihi ile bağlantılı birçok dillerdeki yazılı kaynaklar ve arkeolojik buluntular Batı Köktürkler döneminde bölgede sikke darbı, tasvirî sanat, yazı sistemi, yazıya dayalı haberleşme, iletişim ve saire gibi devlet yönetimiyle ilişkili geleneklerin oldukça geliştiğine delalet etmektedir. Özellikle, devlet yönetiminde ayrıca yer tutan sikke darbı, mühürcülük ve damga geleneği Batı Köktürk Kağanlığının ayrıca özelliği olmuştur. Kendi sikkelerini Çaç (Taşkent) bölgesinde bastıran Batı Köktürk yöneticileri sikkelerde kendi adı ve ünvanının yanı sıra boy damgalarını da yansıtmışlardır. Bununla birlikte, Batı Köktürkleriyle bağlantılı birçok Türk asıllı hanedanlar: Çaç, Fergana, Otrar, Soğd, Buhara ve Toharistan bölgelerinde Eski Türk boy damgalarını barındıran kendi sikkelerini darbetmişler, bu tür
sembolik işaretleri mühürlerine de yansıtmışlardır. Bu tür sikke ve mühürler menşece Eski Türk gelenekleriyle örtüşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Batı Köktürk Kağanlığı, Devlet Yönetimi, Sülale, Simge, Damga, Mühür, Sikkeler

Kaynakça

• ABDURAHMONOV, G. - RUSTAMOV, A.: Kadimgi turkiy til, Oqituvchi, Tashkent 1982.
• AMANJOLOV, A.S.: Istoriya i teoriya drevnetyurkskogo pisma, Almatы, ZAO «Izdatelstvo «Mektep», 2003.