1915 OLAYLARININ 100. YILINDA TÜRK BASINI: BİR METAFOR ÇÖZÜMLEME ÇALIŞMASI

Yıl 2024, Cilt: 136 Sayı: 268, 99 - 124, 29.02.2024

Bilge Merve Karadağ

https://doi.org/10.55773/tda.1354686

Öz

Bu çalışma, 24 Nisan 2015 tarihinde Türkiye’de yayımlanan basılı ulusal gazetelerde 1915 olayları ve Ermeni iddialarına ilişkin kullanılan söylemi ve metaforları karşılaştırmalı incelemektedir. Bu bağlamda Ermeni iddiaları ve tehcir etrafında gelişen olayların metaforik olarak nasıl kavramsallaştırıldığı ve bu kavram etrafında şekillenen söylemlerin ulusal basında kullanımları araştırılmıştır. Çalışmada ana veri kaynağı olarak 2015 yılının 24 Nisan tarihinde yayımlanan Posta, Hürriyet, Sözcü ve Haber Türk gazeteleri derlem olarak kullanılmıştır. İncelemede metaforlar, Metafor Tespit Yöntemi vasıtasıyla tespit edilmiştir. Belirlenen metaforlar, tarihî, sosyal ve politik bir olgu olarak tehcire dair kavramların Türkçede nasıl kavramsallaştığına ve bu kavramın içeriğinin farklı yönlerine dair bilgi vermektedir. Metaforların tespitinin yanı sıra ayrıca bir söylem takibi de yapılmıştır. İncelemede düğüm sözcük olarak 1915, soykırım, Ermeni, tehcir, sorun, diaspora ve mesele kelimeleri seçilmiş ve bunların yer aldığı metinler daha büyük metaforik yapılar açısından tetkik edilmiştir. Metafor, dilden ziyade bir düşünce ve akıl yürütme meselesi olarak ve gerçekliğin inşası ve yorumlanması için bilişsel bir araç olarak görüldüğünden, basında yer alan söylem metaforlarının incelenmesi, o günlerin sosyal ve politik gerçekliğinin belirli kesimlerin zihninde nasıl kavramsallaştırıldığını ve nasıl aktarıldığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Metafor Çözümlemesi, Söylem Analizi, 1915 olayları, Ermeni tehciri, Ermeni iddiaları

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Aköz, Emre. “1915’te Almanya.” Sabah. 24 Nisan 2015.
• Aksan, Doğan. Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi, 2006.
• Aktaran, Mehmet. “100 Yıllık Acıyı Notalarla Anlattılar”. Hürriyet. 24 Nisan 2015.
• Akyol, Taha. “Sarkisyan’ın Vicdanı.” Hürriyet. 24 Nisan 2015.
• Aydın, Mehmet. Dilbilim El Kitabı: Temel Kavram ve Konular. İstanbul: 3F Yayınları, 2007.
• Barlas, Mehmet. “Bayramlar Gerçekleri Unutturamaz ki.” Sabah. 24 Nisan 2015.
• Charteris-Black. Jonathan. Corpus approaches to critical metaphor analysis. UK-Houndmills: Palgrave Macmillan, 2004.
• Chomsky, Noam. Medya Gerçeği. İstanbul: Tüm Zamanlar Yayıncılık, 1999.
• Çölaşan, Emin. “Çanakkale… 100. Yıl.” Sözcü. 24 Nisan 2015.
• Erol, Aslan Hülya. Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeşleri. Ankara: TDK, 2008.
• Fairclough, Norman, Ruth Wodak. “Critical Discourse Analysis”. içinde Discourse As Social Interaction. ed. N.
• Fairclough London: Sage, 1997.
• Flusberg, Stephen J, Teenie Matlock, Paul H. Thibodeau. “War Metaphors in Public Discourse.” In Metaphor and Symbol 33, No. 1 (2018): 1-18
• Foucault, Michel. Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings, 1972-1977. Edt. Colin Gordon New York: Pantheon Books, 1980.
• Grady, Joseph E. “Foundations of Meaning: Primary Metaphors and Primary scenes”. Ph.D. dissertation, University of California at Berkeley. 1997a.
• Grady, Joseph E. “Theories Are Buildings Revisited”, Cognitive Linguistics 8 (1997b): 267-90.
• Guiraud, Pierre. Anlambilim, çeviren Berke Vardar. İstanbul: Multilingual Yayınları, 1975.
• Günay, V. Doğan. Dil ve İletişim. İstanbul: Multilingual, 2004.
• Hakan, Ahmet. “Şu Müsamereye Son Verin.” Hürriyet, 24 Nisan 2015.
• Harris, Zellig S. Structural Linguistics. Chicago: University Press, 1951.
• Hodges, Adam. “The politics of recontextualization: discursive competition over claims of Iranian involvement in Iraq”, Discourse & Society 19, no. 4 (2008): 483-505.
• Işık, Candaş Tolga. “Sıfır Dost”, Posta, 24 Nisan 2015.
• İmer, Kamile, Ahmet Kocaman, Sumru Özsoy. Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 2011.
• Kahraman, Hasan Bülent. “Soykırım….”. Sabah. 24 Nisan 2015.
• Kaplan, Hilal. “Hrant Dink ve Hasan Cemal”. Sabah. 24 Nisan 2015.
• Karaca, Nihal Bengisu. “Uçuş Serbest Yeter ki ‘Beyazlar’ Alkışlasın.” HaberTürk. 24 Nisan 2015.
• Kilcan, Bahadır. Metafor ve Eğitimde Metaforik Çalışmalar İçin Bir Uygulama Rehberi. İstanbul: Pegem Akademi, 2017.
• Koru, Fehmi. “100. Yıl Böyle Geçmeyebilirdi.” Haber Türk. 24 Nisan 2015.
• Kövecses, Zoltán. Extended Conceptual Metaphor Theory. Cambridge: Cambridge University Press, 2020.
• Kövecses, Zoltan. Metaphor: A Practical Introduction (2nd Edt). New York: Oxford University Press, 2010.
• Kövecses, Zoltan. “The scope of metaphor”. In Metaphor and Metonymy at the Crossroads, 79–92. Berlin: Walter de Gruyter, 2000.
• Lakoff, George. Mark Johnson. Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. çev. Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2005.
• Lakoff, George. Mark Johnson. Metaphors We Live By. Chicago: University Of Chicago Press, 1980.
• Lakoff, George. “The Invariance Hypothesis: Is Abstract Reason Based on Image-Schemas?” Cognitive Linguistics 1, 1 (1990): 39–74. https://doi.org/10.1515/cogl.1990.1.1.39.
• Ochs, Elinor. “Planned and Unplanned Discourse”, in Discourse and Syntax, 51-78. London: Academic Press, 1979.
• Oğuz, Şeref. “Neden Ermeni Çözüm Süreci de Olmasın.” Sabah. 24 Nisan 2015.
• Özel, Soli. “Yas Tutabilmek” Haber Türk. 24 Nisan 2015.
• Parker, Ian. “Discourse and Power”. in Texts of Identity, ed. J. Shotter & K. J. Gergen, 56-69 London: Sage, 1989.
• Pragglejaz Group. "MIP: A method for identifying metaphorically used words in discourse."Metaphor and symbol 22, 1 (2007): 1-39.
• Şener, Nedim. “24 Nisan Onur ve Utanç Günü.” Posta. 24 Nisan 2015.
• Talu, Umur, “Mazluma Düşen Zalim Olmamaktır.” Haber Türk. 24 Nisan 2015.
• Torfing, Jacob. Discourse theory: Achievements, arguments, and challenges. In Discourse theory in European politics, ed. David Howarth and Jacob Torfing. 1-32. London: Palgrave Macmillan, 2005.
• Turan, Rahmi. “‘Soykırım’ Yerine ‘Büyük Felaket’.” Sözcü. 24 Nisan 2015.
• Van dijk, Teun. “Söylem ve İdeoloji Çok Alanlı Bir Yaklaşım”, içinde Söylem ve İdeoloji. Haz. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan. İstanbul: Su Yayınları, 2003.
• Van dijk, Teun. Discourse and Power. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2008.
• Vardar, Berke. Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları, 2007.
• Wooffitt, Robin. Conversation Analysis and Discourse Analysis: A Comparative and Critical Introduction. London: Sage Publications, 2005.
• Yalçın, Soner. “Hay Dat”. Sözcü. 24 Nisan 2015.