The Hejaz Revolt in The First World War and International Negotiation of “Arab Demands”

Yıl 2024, Cilt: 136 Sayı: 269, 173 - 206, 30.06.2024

Enes Demir

https://doi.org/10.55773/tda.1255158

Öz

Arabs, being one of the core members of the multinational structure of the Ottoman Empire, became influenced by nationalism at the end of the 19th Century. During the First World War, propaganda by foreign states enticing Arabs to establish an independent state reached its climax. As a matter of fact, Britain convinced the Emir of Mecca, Sharif Hussein, to revolt against the Ottoman Empire by promising the administration of a wide geography where the Arabs lived, and the “Hejaz revolt” began in June 1916. After the Ottoman Empire was defeated, the Sharif had requested the British to honour their promises and presented their demands to the Paris Peace Conference. Amidst various minorities vying for Ottoman territory, the Sharif rebranded his demands as “Arab Demands.” However, Britain and France, proved to be the decisive factor in reshaping the region.
The aim of this study is to reveal how the demands of the Sharif were expressed on behalf of all Arabs at the Paris Peace Conference and to determine to what extent they achieved their goals. This study, in which Arab demands and the attitudes of Western states are comparatively examined, uses qualitative analysis methods and utilises local and foreign literature on the period

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Şerif Hüseyin, İngiltere, Paris Barış Konferansı, Arap Talepleri

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA HİCAZ İSYANI VE “ARAP TALEPLERİ”NİN ULUSLARARASI DÜZLEMDE MÜZAKERESİ

Öz

Osmanlı Devleti’nin çok uluslu yapısı içerisindeki unsurlardan biri olan Araplar, 19. yüzyılın sonlarından itibaren milliyetçilik akımının etkisinde kalmışlardır. Bu süreçte yabancı devletlerin Araplara yönelik propagandaları ve bağımsız Arap devletinin kurulması yönündeki teşvikleri, Birinci Dünya Savaşının başlamasıyla daha da artmıştır. Özellikle İngiltere, Arapların yaşadığı geniş bir coğrafyanın yönetimini vadettiği Mekke Emiri Şerif Hüseyin’i, Osmanlı Devleti’ne isyan etmeye ikna etmiş ve neticede Haziran 1916’da Hicaz İsyanı başlamıştır. Osmanlı Devleti’ni, Birinci Dünya Savaşı’nda ek bir gaile olarak uğraştıran bu isyan, Osmanlı Devleti’nin mağlup olup bölgedeki hâkimiyetini kaybetmesiyle yeni bir siyasi sürece kapı aralamıştır. Böylece savaş sonunda Şerif ailesi, kendilerine verilen sözlerin tutulmasını istemiş ve Paris Barış Konferansı’na taleplerini sunmuştur. Birçok azınlık unsurun Osmanlı topraklarından pay almak için mücadele ettiği bu ortamda Şerif ailesinin talepleri, uluslararası siyasette “Arap Talepleri” haline dönüştürülmüştür. Ancak coğrafyanın şekillenmesinde İngiltere ve Fransa’nın belirleyici olduğu ve Arap taleplerinin büyük ölçüde geçersiz bırakıldığı görülmektedir. Bu makalenin amacı da Şerif ailesinin Hicaz İsyanı karşılığındaki taleplerinin Paris Barış Konferansı’nda nasıl bütün Araplar adına dile getirildiğini ortaya koymak ve hedeflerine ne denli ulaştıklarını tarafların bakış açılarını dikkate alarak tespit etmektir. Arap talepleri ve Batılı devletlerin tutumlarının karşılaştırılmalı ele alındığı çalışmada, nitel analiz yöntemi kullanılmış; yerli ve yabancı literatürden istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Şerif Hüseyin, İngiltere, Paris Barış Konferansı, Arap Talepleri

Kaynakça

• Akcakaya, Umut, Erdal Aydoğan. “Hatıralar Işığında Şerif Hüseyin İsyanı ve Hicaz Cephesi.” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, no. 106 (Güz 2022): 349-390.
• Ay, Halil Uğur. “Arap Birliğini Doğuran Temel İdeoloji Üzerine Bir Değerlendirme: Arap Milliyetçiliği.” Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi 3, no. 1, (2018): 32- 49.
• Bostancı Mustafa, “Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin Hicaz’da Hâkimiyet Mücadelesi.” Gazi Akademik Bakış Dergisi 7, no.14 (Yaz 2014): 117-136.
• Bozkurt, Celil. “Osmanlı Arşiv Belgelerinde Nili Casusluk Örgütü.” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 35, no.1, (2019).
• Boztaş, Asena. “Wilson İlkeleri’nin Türk Dış Politikasına Yansımaları: Realist ve Pragmatist Bir Perspektif.” Gazi Akademik Bakış Dergisi 7, no.14 (Yaz 2014): 163-176.
• Budak, Mustafa. “Osmanlı Devleti’nin Paris Barış Konferansı’na Davet Edilmesi ve Muhtıralar Sunması ile İlgili Tartışmalar.” İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi 7, (2020): 445-472.
• Hatipoğlu, Süleyman, “I. Dünya Savaşı Sonunda Halep Sokak Muharebeleri ve Mustafa Kemal Paşa.” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 14, no. 42 (Kasım 1998).
• Hülagü, Metin, “İngilizlerin Hicaz İsyanına Maddi Yardımları.” Belleten Dergisi 59, no. 225, (1995): 429-445.
• Kasalak, Kadir, Can Deveci. “Paris Barış Konferansında Siyonistlerin Talepleri.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 10, no. 54 (2017): 298-306.
• Keskin, Ömer Ali. “Ortadoğu’da Arap Milliyetçiliğinin Seyri: Osmanlı Döneminden Milli Mücadele’nin İlk Yıllarına Arap Milliyetçiliği ve Türk-Arap İlişkileri.” Turkish Studies - Historical Analysis 15, no. 3 (Ocak 2020): 943-972.