Rural Architecture in Adana Tufanbeyli: Muharrem Öner House

Yıl 2024, Cilt: 136 Sayı: 270, 389 - 406, 30.10.2024

Başak Burak

https://doi.org/10.55773/tda.1429790

Öz

Tufanbeyli is the farthest district of the city located 196 km away from Adana province. Taşpınar Village is 7.8 km away from Tufanbeyli district. Historically, Tufanbeyli district was an important religious centre of the Kingdom of Kizvatna during the Hittite period. In time, the region was named Kummanni, Höketçe, Mağara, Tufanbeyli. Muharrem Öner House, located in Taşpınar village, which is the subject of the research, is a house that stood out with its wooden ceiling decorations, construction technique and unique qualities in rural architecture before the Republican period and gained a place in the architectural field. The house, which was built in the plan type with an inner sofa, consists of rooms, a sofa, a house, a house, a treasury, a barn, and a hayloft. In terms of its dimensions, it was built in large sizes compared to other houses in the village and has two floors. A wooden staircase in the lower floor leads to the upper floor. This architectural understanding is not common in the region. The continental climate, geography and the materials found in the region are the main factors affecting the shaping of the house architecture. The facade walls of the house located on rugged terrain were kept thick. The upper and lower floor plans are generally parallel to each other. There have been changes in the location of the door entrances of some rooms. The aim of this study is to introduce the plan, façade, material and ornamentation features of Muharrem Öner House in detail, to introduce this original house located in the village of the most remote district of Adana, to introduce it to the literature, to offer suggestions for the protection of its originality in the context of conservation measures and to reveal its place in Turkish architecture. The names given to the house units are terms that the local people still use. In this respect, the study has also gained importance. Field research, literature review and observation methods were used in the study. It is important that this study is the first civil architecture example studied in the region
and will contribute to the field of civil architecture in the history of art.

Anahtar Kelimeler

Adana, Wooden ornament, House, Rural architecture, Tufanbeyli

Proje Numarası

-

ADANA TUFANBEYLİ İLÇESİNDE KIRSAL MİMARİ: MUHARREM ÖNER EVİ

Öz

Tufanbeyli Adana iline 196 km uzaklıkta yer alan şehrin en uzak ilçesidir. Taşpınar Köyü ise Tufanbeyli ilçesine 7.8 km uzaklıktadır. Tarihi bakımından Tufanbeyli ilçesi Hititler döneminde Kizvatna Kralığı’nın önemli bir dini merkezi konumundaydı. Zaman içinde bölge Kummanni, Höketçe, Mağara, Tufanbeyli adlarıyla anılmıştır. Araştırmaya konu olan Taşpınar köyünde yer alan Muharrem Öner Evi, kırsal mimaride ahşap tavan süslemeleri, yapım tekniği ve kendine özgü nitelikleri ile ön plana çıkmış, mimari alanda yer edinmiş bir konuttur. İç sofalı plan tipinde inşa edilmiş olan ev odalar, sofa, evlik, hazınlık, ahır, samanlık birimlerinden meydana gelmektedir. Ölçüleri itibari ile köydeki diğer evlere oranla büyük ebatlarda inşa edilmiştir ve iki katlıdır. Alt katta sofada yer alan ahşap bir merdiven ile üst kata çıkılmaktadır. Bu mimari anlayış yörede pek karşılaşılan bir durum değildir. Yörenin karasal iklimi, coğrafyası, yörede bulunan malzeme ev mimarinin Resimlenmesini etkileyen temel unsurlardandır. Engebeli arazi üzerine konumlanan evin cephe duvarları kalın tutulmuştur. Alt ve üst kat planları genel olarak birbirine paraleldir. Bazı odaların kapı girişlerinin yerlerinde değişiklik olmuştur. Bu çalışma ile amaç; Muharrem Öner Evi’nin plan, cephe, malzeme ve süsleme özelliklerini detaylı bir şekilde tanıtmak, Adana’nın en uzak ilçesinin köyünde yer alan bu özgün konutu tanıtarak literatüre kazandırmak, koruma tedbirleri bağlamında özgünlüğünün korunması amacıyla öneriler sunmak ve Türk mimarisindeki yerini ortaya koymaktır. Ev birimlerine verilen adlar yöre halkının hala kullanmakta olduğu terimlerdir. Bu yönüyle çalışma ayrıca önem kazanmıştır. Çalışmada saha araştırması, literatür tarama ve gözlem yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmanın bölgede çalışılan ilk sivil mimari örnek olması ve sanat tarihinin sivil mimari alanına sağlayacağı katkı önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Adana, Ahşap süsleme, Konut, Kırsal mimari, Tufanbeyli.

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Arel, Ayda. Osmanlı Konut Geleneğinde Tarihsel Sorunlar. İzmir: Ege Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, 1982.
• Eldem, Sedat Hakkı. Türk Evi Osmanlı Dönemi. 1. Cilt, İstanbul: Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı (T.A.Ç), 1984.
• Eldem, Sedat Hakkı. Türk Evi Plan Tipleri. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, 1968.
• İlçe ve Köy Rehberi: Adana Tufanbeyli, 2023 (Çevrimiçi) https://ilcelerikoyleri.com/ilce/adana-tufanbeyli-12, 3 Mayıs 2023
• Kuban, Doğan. Anadolu Türk Mimarisinin Kaynak ve Sorunları. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, 1965.
• Kuban, Doğan. Türk Hayatlı Evi. İstanbul: Ziraat Bankası Yayınları, 1995.
• Küçükerman, Önder. Kendi Mekânının Arayışı İçinde Türk Evi. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları, 1996.
• Sey, Yıldız, Şebnem Önal. Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme. İstanbul: Tepe Mimarlık Kültürü Merkezi Yayını, 1999.
• Sözen, Metin, Uğur Tanyeli. Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları, 2007.
• Şahin, Faruk. Seramik Sözlüğü. İstanbul: Anadolu Sanat Yayınları, 1983.
• Şaşmaz, Musa. Türkiye’nin İdari Taksimatı.1. Cilt, Ankara: TTK Yayınları, 2014.
• Toros, Taha. Kurtuluş Savaşında Çukurova. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.
• Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük, TDK, Ankara, 1996.
• Yeni Türk Ansiklopedisi. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1985.