Disaster Reconstruction Fund as a Risk Control Tool and Public Finance Perspective

Yıl 2025, Sayı: Advanced Online Publication, 377 - 385

Emrah Kıratoğlu , Hüseyin Ercan

https://doi.org/10.46464/tdad.1580779

Öz

Disasters exert adverse effects on budget balances in the short and medium term. This study analyzes the deterioration of Türkiye’s budgetary structure following the 6 February 2023 Kahramanmaraş earthquakes and descriptively examines the role and significance of the Disaster Reconstruction Fund, employed as a disaster risk retention mechanism, within public finance. Today, the increasing number of disasters and the damages caused by them show the importance of such studies. A review of the national literature reveals no studies specifically addressing the Disaster Reconstruction Fund. In this study, it has been revealed that although the Disaster Reconstruction Fund is classified as an extra-budgetary fund and causes financial indiscipline, it is distinguished from other extra-budgetary funds in terms of reducing the pressures that will occur in public finances after a disaster.

Anahtar Kelimeler

Disaster Reconstruction Fund , Public finance , Extra-budgetary funds , Budget balance

Doğa Kaynaklı Afetlerde Risk Tutma Aracı Olarak Yeniden İmar Fonu ve Kamu Maliyesi Perspektifi

Öz

Doğa kaynaklı afetler bütçe dengesi üzerinde kısa ve orta vadede negatif etkilere yol açmaktadır. Bu çalışmada 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrasında Türk bütçe yapısında ortaya çıkan bozulmalar ele alınarak doğa kaynaklı afet risk tutma aracı olarak kullanılan Afet Yeniden İmar Fonunun kamu maliyesindeki yeri ve önemi betimsel olarak incelenmiştir. Günümüzde doğa kaynaklı afet sayısının ve vermiş oldukları zararların her geçen gün artması, bu tür çalışmaların önemini göstermektedir. Ulusal literatürde, Afet Yeniden İmar Fonu özelinde çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada Afet Yeniden İmar Fonu, bütçe dışı fonlar kategorisinde sınıflandırılmasına ve mali disiplinsizliğe yol açmasına rağmen, afet sonrası kamu maliyesinde oluşacak baskıları azaltması yönüyle diğer bütçe dışı fonlardan ayırıldığı ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Afet Yeniden İmar Fonu , Kamu maliyesi , Bütçe dışı fonlar , Bütçe dengesi

Kaynakça

• AFAD, 2023. Dünyada ve Türkiye’de afet finansmanı, Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürlüğü, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Kitaplar/DUNYADA-VE-TURKIYE%E2%80%99DE-AFET-FINANSMANI-V5.pdf.
• Benson C., 1997. The economic impact of natural disasters in Vietnam, Overseas Development Institute Working Paper, 98.
• Cabezon E., Hunter L., Tumbarello P., Washimi K., Wu Y., 2019. Enhancing macroeconomic resilience to natural disasters and climate change in the small states of the Pacific, Asian-Pacific Economic Literature, 33(1), 113-130.
• Canova F., Pappa E., 2021. Costly disasters and the role of fiscal policy: evidence from US States, European Union, Erişim adresi: https://economy-finance.ec.europa.eu/publications/fellowship-initiative-2020-2021-costly-disasters-and-role-fiscal-policy-evidence-us-states_en.
• Cavallo E.A., Galiani S., Noy I., Pantano J., 2010. Catastrophic Natural Disasters and Economic Growth (IDB Working Paper No. 183), Inter-American Development Bank.
• Çağan N., 1987. Anayasa yönünden fonlar, Anayasa Yargısı: Anayasa Mahkemesinin 24. Kuruluş Yıl Dönümü Nedeniyle Düzenlenen Sempozyumda Sunulan Bildiriler 25-26 Nisan 1986, Ankara- Türkiye, Erişim adresi: https://kutuphane.tbmm.gov.tr/cgi-bin/koha/opac-ISBDdetail.pl?biblionumber=186453.
• Çelen M., 1998. Kamu Maliyesinde Fon Kavramı ve Türkiye’de Bütçe Dışı Fonlar, Marmara Üniversitesi Maliye Araştırmaları Dergisi, 1998(10), 113-131.
• Çelen M., 2011. Doğal Afetlerin Doğurduğu Koşullu Mali Yükümlülükler, Maliye Çalışmaları Dergisi, 56, 41-68.
• Hochrainer S., 2009. Assessing the macroeconomic ımpacts of naturaldisasters: are there any?, World Bank Policy Research, 4968, The World Bank Sustainable Development Network Vice Presidency Global Facility for Disaster Reduction and Recovery Unit, Erişim adresi: https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/4162/WPS4968.pdf.
• Jerch R., Kahn M.E., Lin G.C., 2023. Local public finance dynamics and hurricane shocks, Journal of Urban Economics, 134, 103-516.
• Jha S., Martinez J., Quising P., Ardaniel Z., Wang L., 2018. Natural disasters, public spending, and creative destruction: a case study of the Philippines, ADBI Working Paper Series, 817, Erişim adresi: https://www.adb.org/publications/natural-disasters-public-spending-and-creative-destruction-philippines .
• Keyifli N., 2021. OECD Ülkelerinde Doğal Afetlerin Bütçe Açıkları Üzerine Etkisi: Dinamik Panel Veri Analizi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 43, 303-318.
• Lee D., Zhang H., Nguyen C., 2018. The economic impact of natural disasters in pacific ısland countries: adaptation and preparedness, IMF Working Papers, 108, Erişim adresi: https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2018/05/10/The-Economic-Impact-of-Natural-Disasters-in-Pacific-Island-Countries-Adaptation-and-45826 .
• Meenan C., Ward J., Muir-Wood R., 2019. Disaster Risk Finance-A Toolkit, Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ), Bonn-Germany.
• Nishizawa H., Roger S., Zhang H., 2019. Fiscal buffers for natural disasters in pacific ısland countries, IMF Working Papers, 152, Erişim adresi: https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2019/07/12/Fiscal-Buffers-for-Natural-Disasters-in-Pacific-Island-Countries-47011 .
• Noy I., Nualsri A., 2011. Fiscal storms: Public spending and revenues in the aftermath of natural disasters, Environment and Development Economics, 16(1), 113-128.
• OECD, 2025. OECD economic surveys: Türkiye 2025, OECD Yayınları.
• Orkunoğlu Şahin İ.F., 2017. Doğal afet risk yönetiminde dünya bankası modeli, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 54(628), 71-89.
• Panwar V., Sen S., 2020. Fiscal repercussions of natural disasters: stylized facts and panel data evidences from India, Natural Hazards Review, 21(2), 1-16.
• Peacock A.T., Wiseman J., 1961. The Growth of Public Expenditure inthe United Kingdom, Princeton University Press, Princeton.
• Saygılı M.K., 2002. Türkiye’de kamu fonu uygulaması, Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları, Ankara.
• Serin Ş.C., Demir M., 2023a. Doğal Afetlerin Mali Etkileri ve Yönetimi: Teori ve Uygulamalar Üzerine Bir İnceleme. (In: Doğal Afetlerle Mücadelede Kamu Politikaları Sosyal, Ekonomik ve Mali Etkiler, Editör: Demir M., Çelik A., Serin Ş.C., Gazi Yayınları, Ankara, 2023.) 1-32.
• Serin Ş.C., Demir M., 2023b. Does public debt and ınvestments create crowding-out effect in Turkey? evidence from ardl approach, Sosyoekonomi, 31(55), 151-172.
• Skoufias E., 2003. Economic crises and natural disasters: coping strategies and policy implications, World Development, 31(7), 1087-1102.
• Şen S., Tokatlıoğlu M., 2020. Kamu maliyesinde bir risk unsuru olarak koşullu yükümlülükler: Türkiye örneği, Sosyoekonomi, 28(44), 215-236.
• TBMM Deprem Araştırma Komisyonu, 2023. Kahramanmaraş merkezli depremlerin sonuçlarının tüm yönleriyle araştırılması, depreme dirençli yapı stokunun oluşturulması ve kentsel dönüşüm uygulamalarının etkinliğinin artırılması için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla kurulan meclis araştırması komisyonu raporu, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Yasama Dönemi: 27, Yasama Yılı: 6, Nisan 2023, Erişim adresi: https://downloads.ctfassets.net/dq9b2d58kdrp/1lsNnDpzg2mqZAmTMAnnUH/2ce5ba429dda2c2f2f3bcccea2e83292/Deprem_Ara_t_rma_Komisyon_Raporu_2023.pdf.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2024. Merkezi yönetim bütçe istatistikleri, T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü, Erişim adresi: https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri.
• Xiao Y., 2011. Local economic impacts of natural disasters, Journal of Regional Science, 51(4), 804-820.
• Yavuz A., Dikmen S., 2015. Doğal afetlerin zararlarının finansmanında kullanılan afet öncesi finansal araçlar, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 3(2), 303-322.
• Yazılıtaş A., 2015. Türk afet yönetim sisteminde risk odaklı yönetimin önemi, Türk İdare Dergisi, 481, 559-577.