Afet Müdahalesinde Koordinasyon Dinamiklerini Etkileyen Faktörler: 2023 Kahramanmaraş Depremlerinden Yönetişim Çıkarımları

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: Özel Sayı, 30 - 44, 17.12.2025

Melike Çamurcu , Vildan Oral , Ekrem Cengiz

https://doi.org/10.46464/tdad.1748702

Öz

Türkiye’de 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası çok aktörlü ve sektörlü müdahale yapıları devreye girmiş; bu durum, koordinasyon sağlanmasında ciddi zorluklar yaratmıştır. Bu doğrultuda mevcut çalışma ile afet müdahale süreçlerinde ekip içi ve ekipler arası koordinasyonu etkileyen etmenler ve koordinasyon faaliyetlerini olumsuz etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi ve iyileştirme önerilerinin sunulması amaçlanmaktadır. Çalışma, nitel araştırma yöntemi kullanılarak afet koordinasyon merkezinde görev almış uzman katılımcılardan veri toplanmasına dayanmaktadır. Görüşme verilerinin analizinde tematik analiz aşamaları takip edilmiş olup koordinasyon sorunlarının 7 ana tema kaynaklı ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Sonuçlar, merkeziyetçiliğin azaltılması, modüler eğitimler, yerel aktörlerin yetkilendirilmesi, yatay örgütlenme, yetki devri ve katılımcı yönetişim modellerinin önemine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afet , Deprem , Koordinasyon , Müdahale

Etik Beyan

Çalışma insan katılımcıların görüşlerini içerdiğinden Gümüşhane Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan 20.09.2024 tarih ve 2024/7 sayılı karar ile etik kurul onayı alınmıştır.

Teşekkür

Çalışmanın tamamlanmasına katkı sağlayan tüm araştırma katılımcılarına içten teşekkürlerimizi sunarız. Çalışma yazarlardan Melike Çamurcu’nun Prof. Dr. Ekrem Cengiz ve Dr. Öğr. Üyesi Vildan Oral danışmanlığında Gümüşhane Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Afet Yönetimi Anabilim Dalı’nda yürüttüğü “6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerine Müdahalede Koordinasyonu Etkileyen Etmenler” isimli yüksek lisans tezinden türetilmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen alt temaların görselleştirilmesinde Xmind uygulamasından yararlanılmıştır.

Factors Influencing Coordination Dynamics in Disaster Response: Governance Insights from the 2023 Kahramanmaraş Earthquakes

Öz

Following the 2023 Kahramanmaraş-centered earthquakes in Türkiye, multi-actor and multi-sectoral response structures were implemented, creating significant challenges in coordination. Accordingly, the current study aims to assess the factors affecting intra- and inter-team coordination in disaster response processes, as well as the factors that negatively impact coordination activities, and to propose recommendations for improvement. The study is based on data collection from expert participants working at the disaster coordination center using qualitative research methods. Thematic analysis was used in the analysis of interview data, and coordination problems were identified as arising from seven main themes. The results highlight the importance of reducing centralization, modular training, empowering local actors, horizontal organization, delegation of authority, and participatory governance models.

Anahtar Kelimeler

Disaster , Earthquake , Coordination , Response

Kaynakça

• Abbasi A., Kapucu N., 2016. A longitudinal study of evolving networks in response to natural disaster, Computational and Mathematical Organization Theory, 22, 47-70.
• AFAD, 2023. 06 Şubat 2023 Pazarcık (Kahramanmaraş) Mw 7.7 Elbistan (Kahramanmaraş) Mw 7.6 Depremlerine İliskin Ön Değerlendirme Raporu, Ankara, Erişim adresi: https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmaras%20%20Depremleri_%20On%20Degerlendirme%20Raporu.pdf.
• Aydın N., 2018. Nitel Araştırma Yöntemleri: Etnoloji, Uluslararası Beseri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi 2(2), 60-71.
• Aydınbaş G., 2023. Sosyoekonomik Boyutuyla Türkiye’de Depremler Üzerine Bir İnceleme: Kahramanmaraş Depremi Örneği (In: Sosyal Bilimlere Çok Yönlü Yaklaşımlar: Tarih, Turizm, Eğitim, Ekonomi, Siyaset ve İletişim, Editor: Karakuş G., Yakut F., Şimşek N.D., Özgür Yayınları, Gaziantep 2023), 177-212.
• Bahadori M., Khankeh H.R., Zaboli R., Malmir I., 2015. Coordination in disaster: A narrative review, International Journal of Medical Reviews 2(2), 273-281.
• Başaran Y.K., 2024. Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı, The Journal of Academic Social Science, 47(47), 480-495.
• Christensen T., Ma L., 2020. Coordination structures and mechanisms for crisis management in China: Challenges of complexity, Public Organization Review 20(1), 19-36.
• Chuang S., Ho H.Y., 2021. Taiwan’s experience in disaster coordination, Natural Hazards Review, 22(1), 04020047.
• Demirbilek O., 2023. Büyük Kahramanmaraş depremi sonrası afet yönetimi sürecinin değerlendirilmesi ve gelecek için çözum önerileri (In: Kahramanmaras Merkezli Depremler Sonrası için Akademik Öneriler, Editörler: Özturk M., Kırca M., Özgur Yayınlari, Gaziantep, TR, 684 s.), 183-193.
• Doğan K.C., 2017. Yönetişim Kavramı ve Türkiye’de Demokratikleşme Reformları: Kamu Denetciliği Kurumu (Ombudsman) Örnegi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(47), 267-287.
• Guest G., Bunce A., Johnson L., 2006. How many interviews are enough? An experiment with data saturation and variability, Field methods, 18(1), 59-82.
• Hu X., Naim K., Jia S., Zhengwei Z., 2021. Disaster policy and emergency management reforms in China: From Wenchuan earthquake to Jiuzhaigou earthquake, International Journal of Disaster Risk Reduction, 52, 101964.
• Hussain E., Kalaycıoğlu S., Milliner C. W., Çakır, Z., 2023. Preconditioning the 2023 Kahramanmaras (Türkiye) earthquake disaster, Nature Reviews Earth & Environment, 4(5), 287-289.
• Ishiwatari M., 2021. Institutional coordination of disaster management: Engaging national and local governments in Japan, Natural Hazards Review, 22(1), 04020059.
• Joffe H., 2011. Thematic analysis (In: Qualitative research methods in mental health and psychotherapy: A guide for students and practitioners, Editors: Harper D., Thompson A.R., Jonh Wiley and Sons. West Sussex, UK, 258p.), 209-223.
• Karaman Toprak Z., 2016. Afet yönetimine giriş ve Türkiye’de örgütlenme (In: Bütünleşik Afet Yönetimi, Editorler: Karaman Toprak Z., Altay A., İlkem Yayıncılık, İzmir, TR, 344 s.), 1-39.
• Malla S.B., Dahal R.K., Hasegawa S., 2021. Law Enforcement Agencies in Disaster Response in Nepal: Analyzing the Competency of the Nepal Police and the Armed Police Force, Land Science, 3(1), 1-14.
• Malone T.W., Crowston K., 1994. The interdisciplinary study of coordination, ACM Computing Surveys, 26(1), 87-119.
• Nolte I.M., Martin E.C., Boenigk S., 2012. Cross-sectoral coordination of disaster relief, Public Management Review, 14(6), 707-730.
• Okhuysen G.A., Bechky B.A., 2009. Coordination in organizations: An integrative perspective, Academy of Management Annals, 3(1), 463-502.
• Opdyke A., Lepropre F., Javernick-Will A., Koschmann M., 2017. Inter-organizational resource coordination in post-disaster infrastructure recovery, Construction Management and Economics, 35(8-9), 514-530.
• Ozkaynar G.K., 2023. A Study on the Implementation Process of Management Functions in the Disaster Period: The Case of Sivas Cumhuriyet University in the Kahramanmaraş Earthquake, Turk Deprem Arastirma Dergisi, 5(2), 105-127, https://doi.org/10.46464/tdad.1282726.
• Özdemir M., 2010. Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir calısma, Eskisehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Polat A., 2022. Nitel araştırmalarda yarı-yapılandırılmış görüşme soruları: Soru form ve türleri, nitelikler ve sıralama, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 161-182.
• Riger S., Sigurvinsdottir R., 2016. Thematic analysis (In: Handbook of methodological approaches to community-based research: Qualitative, quantitative, and mixed methods, Editors: Jason L.A., Glenwick, D.S., Oxford University Press, NY, 383 p.), 33-41.
• Sarı B., Özer Y.E., 2024. Coordination analysis in disaster management: A qualitative approach in Türkiye, International Journal of Disaster Risk Reduction, 100, 104168.
• SBB, 2023. 2023 Kahramanmaras ve Hatay Depremleri Raporu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Baskanlığı, Ankara, Erisim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/03/2023-Kahramanmaras-ve-Hatay-Depremleri-Raporu.pdf.
• Şentürk E., 2025. İyi Yönetişim İlkesi Perspektifinden Türk Vergi Hukuku Uygulamaları, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakultesi Dergisi, 20(1), 541-599.
• Tao Z., Zhang H., 2020. Partnering strategies of organizational networks in complex environment of disaster in the centralized political context, Complexity, 2020(1), 1-13.
• Telford J., Cosgrave J., 2007. The international humanitarian system and the 2004 Indian Ocean earthquake and tsunamis, Disasters, 31(1), 1-28.
• Terry G., Hayfield N., Clarke V., Braun V., 2017. Thematic analysis (In: The SAGE handbook of qualitative research in psychology second edition, Editors: Willig C., Stainton-Rogers W., SAGE, UK, 632 p.), 17-37.
• Tierney K., 2012. Disaster governance: Social, political, and economic dimensions, Annual review of Environment and Resources, 37(1), 341-363.
• Ting H., Memon M.A., Thurasamy R., Cheah J.H., 2025. Snowball sampling: A review and guidelines for survey research, Asian Journal of Business Research, 15(1), 1-15.
• Toker A., 2022. Sosyal bilimlerde nitel veri analizi için bir kılavuz, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 51(1), 319-345.
• Türnüklü A., 2000. Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştirma tekniği: görüşme, Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 24, 543-559.
• Wang E., Zheng D., Li X., 2015. Cross-organizational information sharing and coordination in disaster response: The case of the 2008 Wenchuan China earthquake, Journal of Disaster Research, 10(2), 363-372.
• Yıldırım A., Şimşek H., 2008. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 432 s.
• Yıldız T., 2024. Yönetişim Perspektifinden Türkiye’de Çevre Vergileri, Uluslararası İktisadi ve İdari Çalısmalar Dergisi 2(2), 53-69.
• Yılmaz S., Karakayali O., Yilmaz S., Çetin M., Eroglu S.E., Dikme O., Özhasenekler A., Orak M., Yavaşi Ö., Karabek Akarca F., Günalp eneyli M., Erbil B., Akoğlu H., 2023. Emergency medicine association of Turkey disaster committee summary of field observations of February 6th Kahramanmaraş earthquakes, Prehospital and Disaster Medicine, 38(3), 415-418.
• Yoder-Bontrager D., 2014. Nongovernmental organizations in disaster and coordination: A complex adaptive systems view, Master thesis, University of Delaware, Disaster Science and Management, Newark, 154p.