Evaluation of The Temporal and Spatial Dimension of The Disaster Possibility in The Urban Planning Axis: Torbali District

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 98 - 122, 30.06.2024

Kübra Alğın Demir Neslihan Karataş

https://doi.org/10.46464/tdad.1405733

Öz

Turkey has a high risk of disasters due to its geological, topographic and meteorological features. In this context, urban planning is seen as an important tool for reducing vulnerability to harm. As a matter of fact, in recent years, it has become increasingly important to identify in advance the factors that create the risk and cause it to increase even more, and a disaster-sensitive planning approach in this direction. Therefore, the purpose of this study is to make determinations about the direction and type of urban development in Torbalı, where the carrying capacity is low due to the high alluvium thickness, in the historical process. At the same time, by identifying the elements that pose a risk, it is to produce policies that will enable taking precautions in advance to minimize the effects of natural disasters that are likely to occur in the future, especially earthquakes, floods and erosion.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster management, Disaster risk, Mitigation planning, Torbalı

Afet Olgusunun Zamansal ve Mekansal Boyutunun Kent Planlama Ekseninde Değerlendirilmesi: Torbalı İlçesi

Öz

Türkiye sahip olduğu jeolojik, topografik ve meteorolojik özellikleri nedeniyle afetler karşısında yüksek risk barındırmaktadır. Bu bağlamda kent planlama, zarar görebilirliğin azaltılmasında önemli bir araç olarak görülmektedir. Nitekim son yıllarda riski oluşturan ve daha da artmasına neden olan faktörlerin önceden tespit edilmesi ve bu doğrultuda afete duyarlı bir planlama yaklaşımı giderek önem kazanmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, alüvyon kalınlığının fazla olması sebebiyle taşıma kapasitesinin düşük olduğu Torbalı’da kentsel gelişimin tarihsel süreç içerisinde hangi yönde ve ne tür geliştiğine ilişkin saptamalar yapmaktır. Aynı zamanda risk teşkil eden unsurları tespit ederek gelecekte meydana gelmesi muhtemel doğal afetlerin deprem, taşkın ve erozyon özelinde yarattığı etkileri en aza indirebilmek için öncesinden önlem alabilme olanağını sağlayacak politikalar üretmektir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Afet riski, Afet yönetimi, Sakınım planlaması, Torbalı

Kaynakça

• AFAD, 2022. Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Temmuz 2022. Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu.
• AFAD 2023a. İnsan Kaynaklı Afetler, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Afet ve Acil Durum Eğitim Merkezi, Erişim Adresi: https://www.afad.gov.tr/afadem/insan-kaynakli-afetler.
• AFAD, 2023b. Deprem Nedir? T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Erişim Adresi: https://www.afad.gov.tr/deprem-nedir.
• Alternatif Planlama, 2020. Torbalı İlçe Merkezi Uygulama İmar Planı Revizyonu Plan Açıklama Raporu.
• Altun F., 2018. Afetlerin Ekonomik ve Sosyal Etkileri: Türkiye Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme, Sosyal Çalışma Dergisi, 2(1), 1-15.
• Balamir M., 2016. Afetlere İlişkin Planlama Etkinlikleri ve Sakınım Planlaması. (İçinde: Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük, Editör: Ersoy M., Ninova Yayınları, İstanbul, 557 s.), 2-6.
• B.İ.B., 2009. Kentleşme Şurası 2009 Afetlere Hazırlık ve Kentsel Risk Yönetim Komisyonu 4. T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara, Nisan 2009.
• Büyük Torbalı Gazetesi, 2017. 89 Yıldır Uyuyan Dağkızılca Fayının Korkusu Ensemizde, Erişim Adresi: https://www.buyuktorbali.com/89-yildir-uyuyan-dagkizilca-fayinin-korkusu-ensemizde/
• Cantelmo A., Giovanni M., Papageorgiou C., 2023. Macroeconomic Outcomes in Disaster-Prone Countries, Journal of Development Economics, 161.
• Coetzee C., Khoza S., Nemakond L.D., Shoroma L.B., Wentink G.W., Nyirenda M., Chikuse S., Kamanga T., Maripe K., Rankopo M.J., Mwansa L., Niekerk, D.V., 2023. Financing Disaster Risk Reduction: Exploring the Opportunities, Challenges, and Threats Within the Southern African Development Community Region. International Journal of Disaster Risk Science, (2023) 14, 398–412, https://doi.org/10.1007/s13753-023-00499-6.
• Çilingir G.A., Güler İ.Ö., 2020. Afet Politikalarında Risk Unsuru ve Afet Mevzuatında Risk Yönetimi, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(1), 152-165, https://doi.org/10.33712/mana.687889.
• Değerliyurt M., 2015. Kent ve Afet. (İçinde: Kent Çalışmaları II, Editör: Karakuyu M., Keçeli A., Çelikoğlu Ş., Pegem Akademi, Ankara) 251-272.
• Demirtaş R., 2005. Kentsel Planlamada Diri Faylar Etrafında Tampon Bölge Oluşturma Esasları, Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/profile/Ramazan-Demirtas/publication/331744630_KENTSEL_PLANLAMADA_DIRI_FAYLAR_ETRAFINDA_TAMPON_BOLGE_OLUSTURMA_ESASLARI/links/5c8a8d5aa6fdcc3817540b51/KENTSEL-PLANLAMADA-DIRI-FAYLAR-ETRAFINDA-TAMPON-BOeLGE-OLUSTURMA-ESASLARI.pdf.
• D.E.Ü., 2020. Torbalı Kentsel Araştırma Raporu, Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, PLN 3111 Şehir Planlama Projesi III, İzmir.
• Emre Ö., Özalp S., Duman T.Y., 2011. 1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, İzmir (NJ35-7) Paftası, Seri No:6, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye. Erişim Adresi: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/doc/diri_fay_haritalari/izmir.pdf.
• Erkan E.A., 2010. Afet Yönetiminde Risk Azaltma ve Türkiye’de Yaşanan Sorunlar, Erişim Adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Afet-Yonetiminde-Risk-Azaltma-ve-Turkiyede-Yasanan-Sorunlar_Esse-Ayse-Erkan.pdf.
• Ersoy M., 2016. Kentsel Planlama Kuramları, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 440 s,
• Gerdan S., 2021. Kent Planlama Açısından İl Afet Risk Azaltma Planlarının Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4),1006-1013.
• Görcelioğlu E., 2003. Sel ve çığ kontrolü. İÜ Orman Fakültesi Yayınları, (4415/473,384).
• HGM, 2023a. İl ve İlçe Yüz Ölçümleri, Erişim Adresi: https://www.harita.gov.tr/il-ve-ilce-yuzolcumleri.
• HGM, 2023b. Türkiye Mülki İdare Sınırları, Erişim Adresi: https://www.harita.gov.tr/urun/turkiye-mulki-idare-sinirlari/232.
• İYTE, 2009. 2008-2009 Torbalı Analitik Etüt Stajı Raporu, İzmir.
• İzmir Valiliği, 2021. İRAP İl Risk azazltma Planı (İzmir), T.C. İzmir Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü, Erişim Adresi: https://izmir.afad.gov.tr/kurumlar/izmir.afad/E-KUTUPHANE/Il-Planlari/Izmir-IRAP.pdf.
• Jenkins L.T., Creed M.J., Tarbali K., Muthusamy M., Sakic Trogrlic R., Philps J.c., Watson C.S., Sinclair H.D., Galasso C., McCloskey J., 2023. Physics-Based Simulations of Multiple Natural Hazards for Risk-Sensitive Planning and Decision Making in Expanding Urban Regions, International Journal of Disaster Risk Reduction, 84 (2023), 1-17.
• Karashima K., Ohgai A., 2022. Trends in Urban Planning and Measures of Disaster Risks in Japan-Roles of the Activities for Disaster Mitigation by Using Planning Support Systems, Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/367303972_Trends_in_Urban_Planning_and_Measures_of_Disaster_Risks_in_Japan_-_Roles_of_the_Activities_for_Disaster_Mitigation_by_Using_Planning_Support_Systems.
• Kurdoğlu O., 2022. Yaşadığımız Sel Felaketleri Sadece İklim Değişikliği ile Açıklanabilir mi? WWF (World Wide Fund for Nature)-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), Erişim Adresi: https://www.wwf.org.tr/?12480/Sel-felaketleri-iklim-degisikligi-ile-aciklanabilir-mi#:~:text=Sel%20felaketinin%20sebepleri%20aras%C4%B1nda%20iklim,hava%20olaylar%C4%B1n%C4%B1%20daha%20s%C4%B1k%20ya%C5%9Fayaca%C4%9F%C4%B1z.
• Li W., Wang S., Chen X., Tian Y., Gu Z., Lopez-Carr A., Schroede A., Currier K., Schildhauer M., Zhu R., 2023. GeoGraphsVis: A Konowledge Graph and Geovisualization Empowered Cyberinfrastructure to Support Disaster Response and Humanitarian Aid. International Journal of Geo-Information (İSPRS), 12(3), 1-18.
• MEDAK, 2023. Dünyada Afet Yönetimi ve Gelişimi, Medikal Arama Kurtarma Derneği, Erişim Adresi: https://www.medak.org.tr/faydali-bilgiler/dunyada-afet-yonetimi-ve-gelisimi/#:~:text=Afet%20Y%C3%B6netiminin%20ilk%20ad%C4%B1mlar%C4%B1%20%E2%80%9Cpasif,bulan%20%E2%80%9Csivil%20savunma%E2%80%9Dd%C4%B1r.
• NTV, 2010. Depreme ‘Tampon’ Çözüm mü? Haberler, Türkiye Haberleri, NTV, Erişim Adresi: https://www.ntv.com.tr/turkiye/depreme-tampon-cozum-mu,M6henRnXyEi5pqkTF8_oWw.
• Özlüer I.Ö., 2021. İklim Krizi ve Afet Planlaması (Türkiye’nin Kalkınma Planlarına Yansıyan Afet Stratejisi). Memleket Siyaset Yönetim (MYS), 16 (36), 394-420.
• Özmen B., Özden A.T., 2013. Türkiye’nin Afet Risk Yönetim Sistemine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49, 1-28.
• Polat E., 2006. Kentsel Coğrafya, SDÜ Yayınları, Isparta, 172 s.
• Rahmati O., Zeinivand H., Besharat M., 2015. Flood Hazard Zoning İn Yasooj Region, Iran, Using GIS And Multi-Criteria Decision Analysis. Geomatics, Natural Hazards and Risk, 7(3), 1000-1017.
• Sandoval V., Voss M., Flörchinger V., Lorenz S., Jafari P., 2023. Integrated Disaster Risk Management (IDRM): Elements to Advance Its Study and Assessment. International Journal of Disaster Risk Science, 14, 343-356, https://doi.org/10.1007/s13753-023-00490-1.
• Sütünç H.S., Yavuz V.S., 2022. Taşkın Risk Alanlarının Analitik Hiyerarşi Süreci Kullanılarak Mikro-Havza Ölçeğinde Değerlendirilmesi. İdeal Kent Dergisi, 13(37), 1667-1690.
• Tercan B., 2018. Türkiye’de Afet Politikaları ve Kentsel Dönüşüm. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 102-120.
• TÜİK, 2023. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, Merkezi Dağıtım Sistemi, TÜİK, Erişim Adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr.
• Ünal A., Çamcı K.G., Ersoy Tonyaloğlu E., 2022. Çok Kriterli Karar Analizi İle Doğal Afetlerde Haritalama: Aydın İli Sel-Taşkın Riski Örneği. Uluslararası Çalışmalar Dergisi, 2(6), 136-150.
• Yang Y., Yin J., Ye M., She D., Yu J., 2020. Multi-coverage optimal location model for emergency medical service (EMS) facilities under various disaster scenarios: A case study of urban fluvial floods in the Minhang district of Shanghai, China. Natural Hazards and Earth System Sciences, 20(1): 181–195.
• Yenigün Gazetesi, 2022. Erozyon Nedir, Nasıl Oluşur, Sebepleri Nelerdir? Erişim Adresi: https://www.gazeteyenigun.com.tr/erozyon-nedir-nasil-olusur-sebepleri-nelerdir.
• Youssef A.M, Pradhan B., Hassan A.M., 2011. Flash flood risk estimation along the St. Katherine road, southern Sinai, Egypt using GIS based morphometry and satellite imagery. Environ Earth Sci., 62:611–623.
• Yüksel K.U., Karaçor E.L.K., 2021. Afet Riskleri ile İlgili Kentsel Dayanıklılık Çalışmalarının Yöntemsel Olarak İncelenmesi. İdeal Kent, 12 (34), 1531-1558.
• Xu K., Fang J., Fang Y., Sun Q., Wu C., Liu M., 2021. The Importance of Digital Elevation Model Selection in Flood Simulation and a Proposed Method to Reduce DEM Errors: A Case Study in Shanghai. Int. J. Disaster Risk Sci., 12, 890-902. https://doi.org/10.1007/s13753-021-00377-z.