International Financial Institutions' Support to Disaster Projects in Türkiye: An Analysis within the Framework of Environmental and Social Standards in the Perspective of Coastal Zone Management

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 292 - 299, 30.08.2025

Esin Esen

https://doi.org/10.46464/tdad.1634749

Öz

The World Bank is the largest lender to Türkiye and has approved US$ 1 billion in financing for post-disaster reconstruction and recovery in 11 provinces affected by the devastating earthquakes of 2023. These internationally financed projects are required to be governed by the World Bank Environmental and Social Framework and ten Environmental and Social Standards throughout the project cycle. There are some gaps between Türkiye's existing legislation for disaster projects and the World Bank standards, and the establishment of appropriate reporting can cause delays in the implementation of projects. This paper examines how World Bank-supported disaster projects in Türkiye can be assessed for compliance with international standards through a literature review and document analysis, and offers suggestions for improving project management processes in coastal areas that are or may be affected by disasters.

Anahtar Kelimeler

World Bank ESF , Coastal zone , Turkish Environmental Legislation , Impact assessment , Ecosystem

Proje Numarası

Bulunmamaktadır.

Türkiye’de Uluslararası Finans Kuruluşlarının Afet Projelerine Desteği: Kıyı Bölgesi Yönetimi Perspektifinde Çevresel ve Sosyal Standartlar Çerçevesinde Bir Analiz

Öz

Dünya Bankası, Türkiye’ye en büyük kredi desteğini sağlayan Uluslararası Finans Kuruluşudur ve 2023 yılında yaşanan yıkıcı depremlerden etkilenen 11 ilde afet sonrası yeniden yapılanma ve iyileştirme çalışmalarına yönelik 1 milyar ABD doları tutarında bir finansmanı onaylamıştır. Uluslararası finansmanlı bu projelerin, proje döngüsü boyunca Dünya Bankası Çevresel ve Sosyal Çerçevesi ile on adet Çevresel ve Sosyal Standarta uygun yönetilmesi gerekmektedir. Afet projeleri için Türkiye’nin mevcut mevzuatı ile Dünya Bankası standartları arasında bazı boşluklar bulunmaktadır ve uygun raporlamanın oluşturulması projelerin uygulamaya geçmesinde gecikmelere neden olabilmektedir. Bu makale, Türkiye’de Dünya Bankası destekli afet projelerinin, uluslararası standartlara uygunluk açısından nasıl değerlendirilebileceğini literatür taraması ve doküman analizi ile incelemekte ve afetten etkilenen ya da etkilenebilecek kıyı bölgelerindeki proje yönetim süreçlerine dair iyileştirme önerileri sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dünya Bankası ÇSÇ , Kıyı bölgesi , Türkiye Çevre Mevzuatı , Etki değerlendirme , Ekosistem

Proje Numarası

Bulunmamaktadır.

Kaynakça

• AA, 2024. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasından deprem bölgesine 500 milyon avroluk finansman desteği, Anadolu Ajansı Ekonomi Asrın Felaketi, (Haber: Hülya Ömür Uylaş), Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/asrin-felaketi/avrupa-imar-ve-kalkinma-bankasindan-deprem-bolgesine-500-milyon-avroluk-finansman-destegi/3175126#:~:text=Ankara,avroluk%20yeni%20finansman%20deste%C4%9Fi%20verilecek.
• AB Başkanlığı, 2024. Fasıl 27: Çevre ve İklim Değişikliği, Avrupa Birliği'nin Çevre ve İklim Değişikliği Politikası,Avrupa Birliği başkanlığı Avrupa Birliği ile İlişkiler Genel Müdürlüğü/ Sektörel Politikalar Daire Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.ab.gov.tr/fasil-27-cevre_92.html.
• AB Komisyonu, 2023. Avrupa Parlamentosuna, Konseye, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesine ve Bölgeler Komitesine Sunulan Komisyon Bilgilendirmesi AB Genişleme Politikasına İlişkin 2023 Bilgilendirmesi, Komisyon İç Çalışma Dokümanı 2023 Türkiye Raporu, erişim adresi: https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/kpb/2023_trkiye_raporu-_tr.pdf.
• AFAD, 2023a. 06 ŞUBAT 2023 PAZARCIK-ELBİSTAN KAHRAMANMARAŞ (Mw: 7.7 – Mw: 7.6) DEPREMLERİ RAPORU, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürlüğü Deprem Dairesi Başkanlığı, 02 Haziran 2023. Erişim adresi: https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmara%C5%9F%20Depremi%20%20Raporu_02.06.2023.pdf.
• AFAD, 2023b. Dünyada ve Türkiye’de Afet Finansmanı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürlüğü, 154s, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Kitaplar/DUNYADA-VE-TURKIYE%E2%80%99DE-AFET-FINANSMANI-V5.pdf.
• AFAD, 2025. Mevzuat, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/mevzuat.
• AFAD, MTA, 2025. Santorini Adası (Ege Denizi) Depremleri AFAD ve MTA Ortak Ön Değerlendirme Raporu, Şubat 2025, 9s, Erişim adresi: https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/ege_denizi.pdf.
• Burak S., Zeki S., Duygu Ü., Bayırhan İ., 2022. The Legal Framework of Water Quality Management in Turkey ,Türkiye'de Su Kalitesi Yönetiminin Yasal Çerçevesi, Turkish Journal of Water Science & Management, ISSN: 2536 474X / e-ISSN: 2564-7334, 6(1), 121-144.
• ÇŞİDB, 2016. AB Çevre Entegre Uyum Stratejisi (UÇES) (2016-2023), Erişim adresi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/cygm/icerikler/uces-belges--20180125144313.pdf.
• ÇŞİDB, 2023. Türkiye Kırsal Alanlarda Deprem İyileştirme ve Yeniden Yapım Projesi (KADİYAP) (P180849) Çevresel ve Sosyal Yönetim Çerçevesi (ÇSYÇ), T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Eylül 2023, Erişim adresi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/kadiyap/menu/csyc_20240313033738.pdf.
• IFC, 2007. Environmental, Health, and Safety (EHS) Guidelines, International Finance Corporation World Bank Group, Erişim adresi: https://www.ifc.org/en/insights-reports/2000/general-environmental-health-and-safety-guidelines.
• İLBANK, 2023a. Afet Bölgesinde Altyapı Finasmanı İller Bankası'na Emanet, Faaliyetler, İLBANK, Erişim adresi: https://www.ilbank.gov.tr/haber/afet-bolgesinde-altyapi-finasmani-iller-bankasi-na-emanet/682.
• İLBANK, 2023b. İller Bankası A.Ş., Türkiye Deprem, Sel ve Orman Yangınları Acil İmar (TEFWER) Projesi Çevresel ve Sosyal Yönetim Çerçevesi (ÇSYÇ), İller Bankası,Erişim adresi: https://www.ilbank.gov.tr/storage/uploads/uidb/rev3_esmf_tefwer_draft_ilbank_25052023_tur_clean_1689585226_1698743586.pdf.
• Japonya Büyükelçiliği Türkiye, 2024. Türkiye’ye kredi desteği (Deprem Afet Acil Yeniden İnşa Planı’na) ilişkin resmi belgelerin karşılıklı olarak imzalanması, Japonya Büyükelçiliği Türkiye, Erişim adresi: https://www.tr.emb-japan.go.jp/itpr_ja/11_000001_01041.html.
• Karagöz Taşkın B., 2020. Doğal Afetler Ve Tedarik Zincirleri Üzerindeki Etkileri: Covıd-19 Salgını Ve Tedarik Zincirleri, Sosyal Bilimler Dergisi / Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(49), 404-414, ISSN: 2149-0821, http://dx.doi.org/10.29228/SOBIDER.48400.
• Kartal M.E., Kaya Ç.M. Yavuz F., 2024. Ege Denizi Depremi Sonrası Barınma Çözümleri: Acil, Geçici ve Kalıcı Barınma Yaklaşımları, Afet ve Risk Dergisi 7(2), 560-571, e-ISSN: 2636-8390, http://dx.doi.org/10.35341/afet.1386500.
• Kömüşcü A.Ü., Aksoy M., Turgu E., Ünal E., 2024. 10-11 Ağustos 2021 Batı Karadeniz Taşkınlarının Ani Taşkın Erken Uyarı Rehberi Sistemi (FFGS) İle Analizi, Afet ve Risk Dergisi, 7(3), 587-608, e-ISSN: 2636-8390, http://dx.doi.org/10.35341/afet.1324527.
• Orkunoğlu Şahin I.F., 2017. Doğal Afet Risk Yönetiminde Dünya Bankası Modeli, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(628), 71-89.
• Özmen B., Varol N., 2024. 30 Ekim 2020 İzmir ve 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremlerinin Teknik ve Yönetsel Karşılaştırması, Afet ve Risk Dergisi, 7(1), 319-328.
• Partigöç N.S., Erdin H.E., 2024. 30 Ekim 2020 Ege Denizi Depremi Sonrası Toplanma Alanlarına Yönelik Kapasite Yeterliliğinin Değerlendirilmesi: Bayraklı İlçesi, Afet ve Risk Dergisi, 7(1), 242-255.
• Resmi Gazete, 2022. Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, 29.07.2022 tarih ve 31907 sayılı Resmi Gazete, Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/07/20220729-2.htm.
• Savas H.B, Kara E., 2024. Academic Publishing, COVID-19 Pandemic and Turkish Journal of Health and Sport, Turk J Health S., 5(2),16-18, http://dx.doi.org/10.29228/tjhealthsport.77095.
• Sağlık Bakanlığı, 2023. Türkiye Deprem İyileştirme ve Yeniden İnşa Projesi - Proje Bileşeni 2 için Çevresel ve Sosyal Yönetim Çerçevesi (ÇSYÇ), T.C. Sağlık Bakanlığı, Erişim adresi: https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/46974/0/cevresel-ve-sosyal-yonetim-cercevesi-turkce.pdf.
• Şimşek H., Yıldırım A., 2013. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, ISBN: 9789750226038; Seçkin Yayıncılık, 446s.
• Usta G., 2023. Afet Yönetimi Odağında Orman Yangınlarının Değerlendirilmesi, Afet ve Risk Dergisi, 6(1), (18-35) e-ISSN: 2636-8390, http://dx.doi.org/10.35341/afet.1090658.
• World Bank, 2016. Environmental and Social Framework (ESF), World Bank Group, Erişim adresi: https://www.worldbank.org/en/projects-operations/environmental-and-social-framework.
• World Bank, 2023. Dünya Bankası Türkiye için Halk Sağlığı Acil Durumlarına Hazırlık Kapasitesini İyileştirmeye Yönelik 250 Milyon Dolarlık Finansmanı Onayladı, Basın Bülteni, World Bank Group, Erişim adresi: https://www.worldbank.org/tr/news/press-release/2023/06/27/world-bank-approves-1-billion-for-turkiye-to-help-restore-rural-homes-and-essential-public-services-to-people-in-earthqu.
• World Bank, 2024. Dünya Bankası Depremden Etkilenen Bölgelerde Yaşayan İnsanlar için Kırsal Konutların ve Temel Kamu Hizmetlerinin Yeniden Tesisine Yardımcı Olmak için Türkiye’ye Sağlanacak 1 Milyar Dolarlık Finansmanı Onayladı, Basın Bülteni, World Bank Group, Erişim adresi: https://www.worldbank.org/tr/news/press-release/2024/12/05/world-bank-approves-250-million-for-t-rkiye-to-improve-preparedness-for-public-health-emergencies.