Hatay Kent Kimliğini Oluşturan Önemli Mekânların Deprem Sonrası Algısal Değişiminin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 310 - 320, 30.08.2025

Alper Uzunali , Cengiz Acar

https://doi.org/10.46464/tdad.1644898

Öz

Kentler, insan etkileşimiyle şekillenen mekânsal ve bütünsel kimliklere sahiptir. Depremler gibi doğa kaynaklı afetler ise bu kimliği oluşturan fiziksel, duygusal ve sosyal unsurları değişime uğratır. 6 Şubat 2023 ve 20 Şubat 2023 depremleri, Hatay’ın fiziksel ve kültürel mirasına zarar vererek kent kimliğini oluşturan mekânların algısını değiştirmiştir. Bu çalışma, Hatay'ın kent kimliğini oluşturan on önemli mekânın deprem öncesi ve sonrası algısal dönüşümünü 2021 ve 2025 yıllarında uzmanlara yapılan anket çalışmalarıyla karşılaştırmalı olarak ele almaktadır. Bulgular, algıdaki negatif değişimin fiziksel yıkımdan çok, mekânların bakımsızlığı, azalan ulaşılabilirlik ve kullanılabilirlikle ilişkili olduğunu göstermektedir. Pozitif değişim ise depremden zarar görmeyen ve kullanıma açık alanlardan oluştuğu belirlenmiştir. Mekânlardaki bitki ve bitki kompozisyonları ile ilişkinin değişimi de mekânsal algı ile paralellik göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Hatay , Deprem , Kent kimliği , Algısal değişim , Mekânsal algı

An Examination of the Perceptual Changes in Significant Places Shaping the Urban Identity of Hatay After the Earthquake

Öz

Cities have spatial and holistic identities shaped by human interaction, and disasters like earthquakes can alter the physical, emotional, and social elements forming this identity. The earthquakes of February 6 and February 20, 2023, damaged Hatay’s physical and cultural heritage, changing the perception of places that constitute its urban identity. This study examines the perceptual transformation of ten key places in Hatay before and after the earthquake, using comparative survey data from experts conducted in 2021 and 2025. The findings show that negative perceptual changes are related more to neglect, reduced accessibility, and usability than to physical destruction. Positive changes were found in areas unaffected by the earthquake and remain open to use.

Anahtar Kelimeler

Hatay , Earthquake , Urban identity , Perceptual change , Spatial perception

Kaynakça

• Appadurai A., 2001. Globalization. Durham & London: Duke University Press Books.
• Aslan Cobutoglu S., 2022. Cengiz Aytmatov'un Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek Romanında Mekânın Ruhu ve ''Kendileme'' Kavramı, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15(39), 883-907, https://doi.org/10.12981/mahder.1160098.
• Atar M.T., 2022. Kent Kimliğinin Değişim Sürecinin İrdelenmesi: Antakya Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Beyazıt, E., 2019. Hatay Kent Kimliği, Detay Yayıncılık.
• Bingol E., Meoli V., 2022. Tale of A River City: Reading Urban Histories Of Antakya Through The Asi (Orontes) River, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Bozkurt S.G., 2023. Kahramanmaraş depremi sonrasında Hatay’da kaybolan kültürel peyzaj değerlerinin analizi, Journal of Architectural Sciences and Applications, 124-141, https://doi.org/10.30785/mbud.1331367.
• Çekmecelioğlu, E., 2024. Antakya Kentsel Sit Alanının Deprem Sonrası Kısa Güncesi: Koruma Amaçlı İmar Planlarına Bir Bakış, Mimarlık, 439.
• Gündüz S., 2021. Eski Antakya Evlerine Kent Kimliği Açısından Bir Bakış, Kültür Araştırmaları Dergisi, 1-16, https://doi.org/10.46250/kulturder.987509
• Hoffman G., 1980. The Foregrounded Situation: New Narrative Strategies in Postmodern American Fiction, The American Identity: Fusion and Fragmentation, 289-343.
• Karaman M., 2008. Üsküdar’ın Kimliği-Bir Şehir Sosyolojisi Denemesi, Vadi Yayınları, İstanbul.
• Kaypak S., 2010. Antakya’nın Kent Kimliği Açısından İrdelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 373-392.
• Kıray M., 2006. Toplumsal Yapı Toplumsal Değişme, Bağlam Yayınları, İstanbul.
• Köseoğlu E., Erinsel Önder D., 2011. İnsan Belleğinin ve Kentin Belirgin Öğelerini Tanımlamak: Ayvalık'taki Öznel ve Nesnel İşaret Öğeleri, Arkitekt, 524, 40-51.
• Lynch K., 1960. The Image of the City, M.I.T. Press, Cambridge.
• Marangoz M., İzci Ç., 2023. Doğal Afetlerin Ekonomik, Sosyal ve Çevresel Etkilerinin 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Depremler Bağlamında Girişimciler Açısından Değerlendirilmesi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 24(52). 1-30.
• Mıstıkoğlu G., 2024. Şubat 2023 Depremlerinin Hatay’da Oluşturduğu Sorunların Değerlendirilmesi, Kent Akademisi, 17(4), 1211-1230, https://doi.org/10.35674/kent.1486592
• Oktay D., 2011. Kent Kimliğine Bütüncül Bir Bakış, Idealkent, 2(3), 8-19.
• Peker A.E., 2006. Kentin Markalaşma Sürecinde Çağdaş Sanat Müzelerinin Rolü: Kent Markalaşması ve Küresel Landmark, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Rifaioglu M.N., 2012. An Enquiry into The Definition of Property Rights in Urban Conservation: Antakya (Antıoch) From 1929 Title Deeds and Cadastral Plans, PhD Thesis, The Department of Architecture, Middle East Technical University.
• Tekeli İ., 2008. Bir Kentin Kimliği ve Marka Olması Konusunda Nasıl Düşünülebilir?, Antalya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Antalya.
• Tekin M., 1993. Antakya Tarihinden Yapraklar ve Halefzade Süreyya Bey.: Kültür Ofset Basımevi, Antakya.
• Tekin M., 2000. Hatay Tarihi Osmanlı Dönemi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Turan İ., Şimşek Ü., Aslan H., 2015. Eğitim Araştırmalarında Likert Ölçeği ve Likert-Tipi Soruların Kullanımı ve Analizi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 186-203.
• Uzunali A., 2023. Mekânın Yer Olma Sürecinde Bitkinin Rolü: Antakya ve Çevresi Örneği, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yatağan N., Özcan N., Alkan S., 2010. Kaybolan Frenk Sokağının İzleri Üzerine, 22-24 Ekim 2009 İzmir’li Olmak Sempozyum Bildirileri,(425-449), BMS Matbaacılık, Ankara.
• Yiğit Ş., 2021. Harbiye (Daphne) Şelalesi Mesire Alanının Rekreasyonel Potansiyelinin Belirlenmesi, Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 22(2), 247-256, https://doi.org/10.17474/artvinofd.946558.