Eski Uygurca-Ḫotence Bir Sözlükçenin Tehlikedeki Türk Dillerinde İzleri

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 20 - Genç Araştırmacılar Sayısı, 26 - 42, 30.01.2022

Osman Akteker

Öz

Eski Uygurca-Ḫotence Sözlükçe, Paul Pelliot tarafından Dunhuang’da bulunan el yazmalarından biridir. Bibliothèque Nationale’de P 2892 kaydıyla yer alan eser, 98 madde başından oluşan Türkçeden Ḫotenceye bir sözlükçedir.Sözlükçe, tematik bir tarzda Brahmı alfabesiyle yazılmıştır. Ḫoten dili ise Çin’in Sincan Özerk bölgesinde konuşulmuş ölü bir Doğu Orta İran dilidir. Bu çalışmada, Eski Uygurca-Ḫotence Sözlükçe’de yer alan ve önceki çalışmalarda etimolojisi saptanmamış olan “sali, tėġek, ėġöçek ve suv(a)ço” madde başlarının tehlikedeki Türk dillerinin söz varlığındaki izleri gösterilmiştir. “Hakas, Altay, Tuva ve Şor” dilleri örneklem grubu olarak seçilmiştir. Çalışma, Ḫotence, Eski Uygurca-Ḫotence Sözlükçe ve bu Sözlükçenin tehlikedeki Türk dillerinin söz varlığındaki izlerinden oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tehlikedeki Türk Dilleri, Eski Uygurca, Hotence, Hakasça, Altayca, Tuvaca, Şorca

Kaynakça

• Arıkoğlu, E. (2005). Örnekli Hakasça-Türkçe Sözlük. Ankara: Akçağ.
• Arıkoğlu, E. (2007). Tuva Türkçesi. Ankara: Akçağ.
• Arıkoğlu, Ekrem ve Kuular, Klara . (2003). Tuva Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dili Kurumu Yayınları.
• Atalay, B. (2018). Dīvānu Luġāti’t-Türk. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Bailey, H. W. (1944). A Turkish-Khotanese Vocabulary. Bulletin of the School of Oriental and, 290-296.
• Clauson, S. G. (1971). Some Notes on the İnscription of Tonyuquq” (Çev. İ. Enginün). İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası 18, 141-148.
• Clauson, S. G. (1973). The Turkish-Khotanese Vocabulary Reedited. İslam Tetkikleri Dergisi, 37-45.
• Crystal, D. (2010). Dillerin Katli (Çev. Gökhan Cansız). İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Dankoff, Robert ve Kelly, James. (2007). Dīvānu Luġāti’t-Türk (Çev. S. T. Yurteser, S. Erdi). İstanbul: Kabalcı.
• Emmerick, R. (2009). The İranian Languages (Editör Gernot Windfuhr). Londra: Routledge.
• Emmerick, Ronald ve Róna-Tas, András. (1992). The Turkish-Khotanese Wordlist Revisited. Central Asiatic Journal 36: 3-4, 199-241.
• Ercilasun, Ahmet Bican ve Akkoyunlu, Ziyat . (2018). Dīvānu Luġāti’t-Türk. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gabain, A. V. (2007). Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Hovdhaugen, E. (1971). Turkish Words İn Khotanese Texts, A Linguistic Analysis. Norsk Tidskrift, 772-823.
• K. David Harrison ve Gregory D.S. Anderson . (2002). Tuvaca-İngilizce, İngilizce-Tuvaca Sözlük.
• Naskali, Emine Gürsoy ve Duranlı, Muvaffak. (1999). Altayca-Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Peyrot Mıchaёl ve Pinault Georges-Jean vd. (2019). Vernaculars Of The Silk Road - A Tocharian B - Old Uyghur Bilingual. Journal Asiatique 307.1, 65-90.
• Róna-Tas, A. (2013). Türkolojiye Giriş (Çev. İsa Sarı). Ankara: Nobel.
• Tannagaşeva, N. N. ve Akalın, Ş. Halûk. (1995). Şor Sözlüğü. Adana: Türkoloji Araştırmaları.
• Taşağıl, A. (1998). TDV İslâm Ansiklopedisi: 18. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Tekin, T. (1994). Tunyukuk Yazıtı. Ankara: Simurg.