Kıraç Koşullarda Güzlük (Zamanında ve Geç Ekim) ve Yazlık Ekilen Buğdayın Tane Verimi İle Bazı Kalite Özelliklerinin Karşılaştırılması

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 8 - 12, 30.06.2019

Burhan Kara Nesrin Tülübaş

Öz

Araştırma,
kıraç koşullarda güzlük (zamanında ve geç ekim) ve yazlık olarak ekilen
buğdayın verim ve bazı kalite özelliklerinin karşılaştırılması amacıyla 2017-18
vejetasyon döneminde Isparta kıraç koşullarında yürütülmüştür. Deneme Tesadüf
Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre üç tekerrürlü olarak ana
parsellere ekim zamanları ve alt parsellere buğday çeşitleri gelecek şekilde
kurulmuştur. Alternatif tabiatlı Koç-2015, Seki, Ziyabey-98, Meta-2002 ve
Tosunbey ekmeklik buğday çeşitler kullanılmıştır.

Tane
verimi, protein oranı, yaş gluten oran, çıkış oranı ve canlı kalma oranı
bakımından ekim zamanları arasındaki fark istatistiksel olarak önemli (P≤0.05
ve P≤0.01) olmuştur. Güzlük ekimlerde elde edilen tane verimi yazlık ekimden
daha yüksek olmuştur. Buna karşın, protein oranı ve yaş gluten oranı ise yazlık
ekimde güzlük ekimlerden daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

En
yüksek tane verimi güzlük zamanında ekimde (300,1 kg/da) belirlenmiş, bunu
güzlük geç ekim (261,7 kg/da) takip etmiş, en düşük yazlık ekimde (234,1 kg/da)
elde edilmiştir. Çeşitler karşılaştırıldığında, tane verimi 246,7 kg/da
(Tosunbey) ile 286,5 kg/da (Meta-2002) arasında değişmiştir.

Sonuç
olarak, Isparta koşullarında güzlük ekimler için buğdayın Ekim ayının ortasında
ekilmesi, çeşitler arasında ise kışlık ekimlerde Meta-2002 ve Ziyabey-98
çeşitleri, yazlık olarak ise Meta-2002, Koç-2015 ve Ziyabey-98 çeşitleri
önerilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Buğday, geç ekim, yazlık ekim

Kaynakça

• [1] Nagy J. Effect of sowing date on the yield and quality of maize hybrids with different growing seasons. Acta Agron Hungarica 2009; 57(4): 389-399.
• [2] Gençtan T, Sağlam N. Ekim zamanı ve ekim sıklığının üç ekmeklik buğday çeşidinde verim ve verim unsurları üzerine etkisi. Türkiye Tahıl Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 6-9 Ekim 1987, Bursa, 1987. s. 83-90.
• [3] Akgün İ, Altındal D, Kara B. Isparta ekolojik koşullarında ekmeklik ve makarnalık bazı buğday çeşitlerinin uygun ekim zamanlarının belirlenmesi. Tarım Bilim Der. 2011; 17(4): 300-309.
• [4] Serpi Y, Topal A, Sade B, Öğüt H, Soylu, B, Boyraz N, ve ark. Buğday Raporu, Ulusal Hububat Konseyi, Mayıs 2011.
• [5] Akkaya A. Buğday Yetiştiriciliği. K.S.Ü. Genel Yayın No:1, Zir. Fak. Genel Yayın No:1, Ders Kitapları Yayın No:1. Kahramanmaraş; 1994.
• [6] Kara B. Influence of late-season nitrogen application on grain yield, nitrogen use efficiency and protein content of wheat under Isparta ecological conditions. Turk J of Field Crops. 2010; 15(1): 1-6.
• [7] Walsh LM, Beaton JD. Soil Testing and Plant Analysis. Soil Sci. Soc. of Am. Inc. Madison, Wisconsin, USA; 1973.
• [8] Miller SB. Variety Breads in The United States. Access Pages, 158; 1980.
• [9] Atar B, Kara B. Bazı Kışlık buğday çeşitlerinin erken fide dönemindeki gelişimleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fak. Der. 2017; 12(1): 34-38.
• [10] Akkaya S, Kara B. Ekmeklik buğdayda ahır ve yeşil (Karabuğday, Fiğ) gübre uygulamalarının verim ve kaliteye etkisi. Süleyman Demirel Üni Ziraat Fak Der. 2018; 13(1): 1-8.
• [11] Virender S, Sharma SK, Randhawa AS. Performance of wheat (Triticum aestivum) varieties under different sowing dates and nitrogen levels in the submontane region of Punjab. Indian J of Agron. 2002; 47: 372-377.
• [12] Yıldız C, Topal A. Selçuklu-97 makarnalık buğday çeşidinde kışlık ve yazlık ekimde farklı azot dozları ile sulama seviyelerinin verim, bazı verim unsurları ve kalite faktörlerine etkisi. Selçuk Üni Ziraat Fak Der. 2002; 16: 5-13.
• [13] Kıral AS, Çelik A. Tokat-Kazova koşullarında ekmeklik buğday çeşitlerinin (Triticum aestivum) verim ve diğer özelliklerine ekim zamanının etkisi. Gaziosmanpaşa Üni Ziraat Fak Der. 2012; 29(1): 75-79.
• [14] Öztürk A, Çağlar O, Bulut S. Growth and yield response of facultative wheat to winter sowing, freezing sowing and spring sowing at different seeding rates. J Agron & Crop Sci. 2006; 192: 10-16.
• [15] Dahlke BJ, Opllnoer ES, Gaska JM, Martinka MJ. Influence of planting date and seeding rate on winter wheat grain yield and yield components. J of Produc Agric. 1993; 6(3): 408-414.
• [16] Kendal E. Yazlık bazı ekmeklik buğday genotiplerinin Diyarbakır koşullarında verim ve kalite yönünden değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üni Doğa Bilimleri Der. 2013; 16(3): 16-24.
• [17] Atar B, Kara B, Şener A. Yurtdışı orijinli bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Isparta koşullarında performansları. Black Sea Journal of Agric. 2018; 1(4): 122-126.
• [18] Dirik KÖ, Sakin MA. Kışlık ve yazlık olarak yetiştirilen bazı makarnalık buğday (Triticum durum L.) çeşit ve hatlarının bazı kalite özelliklerinin karşılaştırılması. Gaziosmanpaşa Üni Ziraat Fak Der. 2018; 35(2): 119-126.
• [19] Kün E. Serin İklim Tahılları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1032, Ders Kitabı: 299, Anakara; 1988.
• [20] Peterson CJ, Graybosch RA, Boenziger PS, Grambacher AW. Genotype and environment effects on quality characteristics of hard red winter wheat. Crop Sci. 1992; 32: 98-103.
• [21] Borghi B, Corbellini M, Minoia C, Palumbo M, Di Fonzo N, Perenzin M. Effects of mediterranean climate on wheat bread-making quality. European J of Agron. 1997; 6: 145-154.
• [22] Miadenow N, Przulj N, Hristov N, Djuric V, Milovanovic M. Cultivar-by-enviroment interactions for wheat quality traits in semiarid conditions. Cereal Chem. 2011; 78: 363-367.
• [23] Singh S, Gupta AK, Gupta SK, Kaur N. Effect of sowing time on protein quality and starch pasting characteristics in wheat (Triticum aestivum L.) genotypes grown under ırrigated and rain-fed conditions. Food Chem. 2010; 122: 559–565.