Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Aile Katılımına Yönelik Tutumları ile Aile Katılımına Yönelik Bariyer Algıları Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 14 - 27, 31.05.2021

Özgül Polat , Ebru Aydın , Nevin Akarsu

https://doi.org/10.29228/mutead.2

Öz

Amaç: Bu araştırmada okul öncesi öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik tutumları ile aile katılımına yönelik bariyer algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda şu sorulara cevap aranmıştır: (a) öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik tutumları ve bariyer algıları demografik özelliklerine (anne-baba öğrenim durumu, lisans eğitimi sürecinde aile katılımına yönelik herhangi bir ders almış olma durumu, okul öncesi eğitim alma durumu) göre farklılık göstermekte midir?, (b) öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik tutumları ile aile katılımına yönelik bariyer algıları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?

Yöntem ve Araçlar: Bu çalışma, ilişkisel tarama modelinde yürütülmüş betimsel bir çalışmadır. Araştırmada, okul öncesi öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik tutumları ile aile katılımı bariyer algıları arasında birlikte bir değişimin var olup olmadığı incelenmektedir. Araştırmanın katılımcıları, olasılık dışı örnekleme yaklaşımlarından “uygun örnekleme” yöntemiyle belirlenen 284 okul öncesi öğretmen adayıdır. Çalışmada, Öğretmen Adayı Bilgi Formu, Aile Katılımına Yönelik Tutum Ölçeği ve Aile Katılımı Bariyer Algısı Formu kullanılmıştır.

Sonuçlar: Araştırma sonucunda; lisans eğitiminde aile katılımı dersi almış olan öğretmen adayları ile henüz aile katılımı dersi almamış olan öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik tutumlarında ve aile katılımına yönelik bariyer algılarında anlamlı bir farklılık bulunmadığı, öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik tutumları ve bariyer algılarının anne öğrenim düzeyine göre anlamlı bir farklılık göstermediği, baba öğrenim düzeyinin öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik bariyer algılarında anlamlı bir farklılık oluşturmadığı ancak aile katılımına yönelik tutumlarda anlamlı bir farklılık oluşturduğu, okul öncesi eğitim almış olan öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik tutumlarının okul öncesi eğitim almamış olan öğretmen adaylarından anlamlı olarak daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bunlarla birlikte, öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik olumlu tutumları arttıkça, aile katılımına yönelik bariyer algılarının azaldığı, aile katılımına yönelik bariyer algıları arttıkça aile katılımına yönelik olumlu tutumlarının azaldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aile Katılımına Yönelik Tutum, Aile Katılımı Bariyer Algısı, Okul Öncesi Öğretmen Adayları

The Relationship Between Preschool Teacher Candidates’ Attitudes Towards Family Participation and Perceived Barriers about Parent Involvement

Öz

Purpose: The present study aimed to examine the relationship between pre-service pre-school teachers’ attitudes towards family participation and their barrier perception towards the participation. More specially, this study attempted to answer the following questions: (a) Are pre-service teachers’ attitudes towards family participation and barrier perceptions differ according to their demographic characteristics (parents’ education status, having taken any lessons for family participation, receiving pre-school education)?, (b) Is there a significant relationship between pre-service teachers’ attitudes towards family participation and their barrier perception towards family participation?

Method and Materials: This study is a descriptive research conducted in relational survey model. In the present study, the relationship pre-school pre-service teachers’ attitudes towards family participation and family participation barrier perceptions was examined. 284 pre-service teachers attending the Preschool Teaching program participated in the study. In the study, the Personal Information Form, Attitude Scale Towards Family Participation, and the Family Participation Barrier Perception Form were used.

Results: According to the first finding obtained from the study, there is no significant difference in the attitudes towards family participation and barrier perceptions of family participation of pre-service teachers who have taken family participation course in undergraduate education and those who have not yet taken family participation course. Teacher candidates’ attitudes towards family participation and barrier perceptions do not show a significant difference according to the education level of the mother. While the father’s education level does not make a significant difference in the barrier perceptions of teacher candidates towards family participation, it does create a significant difference in attitudes towards family participation. According to another finding obtained from the study, the attitudes of teacher candidates who have received pre-school education towards family participation are significantly higher than those who have not received preschool education. As the second conclusion, as the positive attitude towards family participation increased, the barrier perception towards family participation decreased; similarly, as the barrier perception towards family participation increased, the positive attitude towards family participation decreased.

Anahtar Kelimeler

Attitudes towards family participation, Preschool teacher candidate, Perceived barriers about parent involvement

Kaynakça

• Abbak, B. S. (2008). Okul öncesi eğitim programlarındaki aile katılımı etkinliklerinin anasınıfı öğretmenleri ve veli görüşleri açıcından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Abdullah, A.K., Seedee, R., Alzaidiyeen, N.J., Al-Shabatat, A., Alzeydeen, H.K., & Al-Awabdeh, A. (2011). An investigation of teachers’ attitudes towards parental involvement. Educational Research, 2(8), 1402-1408.
• Ahioğlu-Linberg, E.H. (2014). Final year faculty of education students’ views concerning parent involvement. Educational Sciences: Theory ve Practice, 14(4), 1352-1361.
• Alaçam, N. (2015). Parent involvement self-efficacy beliefs of pre-service early childhood teachers with respect to general self-efficacy beliefs and perceived barriers about parent involvement. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Anne Çocuk Eğitim Vakfı [AÇEV] (2016). Okul öncesi aile katılımı. http://www.acevokuloncesi.org/ogrenmeortami/aile-katilimi adresinden erişildi (Erişim Tarihi: 25.06.2019).
• Anne Çocuk Eğitim Vakfı [AÇEV] (2017). Okul Öncesi Aile Katılımı. http://www.acevokuloncesi.org/ ogrenmeortami/aile-katilimi adresinden erişildi (Erişim Tarihi: 20.05.2019).
• Apaydın Demirci, Z., & Eraslan, E. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının mesleki kaygıları ile aile katılım çalışmalarına yönelik öz yeterlilik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2205-2215.
• Armutlulu, İ. H. (2008). İşletmelerde uygulamalı istatistik. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Ateş, Ö. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının aile katılım çalışmalarına yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review 84, 191–215. Bartan, M., & Aydemir Özalp, T. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının etkinlik planlarında aile katılımı boyutunun incelenmesi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(4), 21-30. Başkan, D.N., & Kutluca, A.Y. (2020). Okul öncesi öğretmen ve öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi: Denizli ili örneği. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 392-423.
• Baum, A.C., & McMurray-Schwarz, P. (2004). Preservice teachers’ beliefs about family involvement: Implications for teacher education. Early Childhood Education Journal,. 32(1), 57-61.
• Bayraktar, V., Güven, G., & Temel, Z.F. (2016). Okul öncesi kurumlarda görev yapan öğretmenlerin aile katılım çalışmalarına yönelik tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 755-770.
• Biber, K. (2018). Öğretmen adaylarının aile katılımına ilişkin özyeterlilik inanç düzeylerinin belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 623-642.
• Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development: Experiments by nature and design. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi.
• Canter, L., & Canter M. (1991). Parents on your side: A comprehensive parent involvement program for teachers. USA: Publication of Canter & Associates Inc.
• Cheung, S.K., & Kam, C.S. (2019). Hong Kong pre-service early childhood teachers’ attitudes towards parental involvement and the role of their family relationship quality. Journal of Education for Teaching, 45(4), 417-433.
• Crites, C.V. (2008). Parent and community involvement: A case study. Unpublished doctoral dissertation, Liberty University, Lynchburg, VA.
• Çamlıbel Çakmak, Ö. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarında aile katılımı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 1-17.
• Darling, N. (2007). Ecological systems theory: The person in the center of the circles. Research in Human Development, 4(3-4), 203-217.
• Dauber, S.L., & Epstein, J.L. (1993). Parents’ attitudes and practices of involvement in inner-city elementary and middle schools. N. F. Chavkin (Ed.) İçinde, Families and schools in a pluralistic soceity (ss. 53–71). Albany, NY: State University of New York.
• Demircan, H.Ö. (2012). Developmentally appropriate practice and parental involvement in preschools: Parent and teacher perspectives. Yayımlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Dor, A., & Rucker-Naidu, T.B. (2012). Teacher attitudes toward parents’ involvement in school: Comparing teachers in the USA and İsrael. Issues in Educational Research, 22(3), 246-262.
• Dönmez, Ö., & Ramazan, O. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının aile katılımına yönelik tutumları ile öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 29-45.
• Ekici, F.Y. (2013). Okul öncesi öğretmenliği lisans öğrencilerinin aile katılımına yönelik tutumlarının yaş, sınıf ve aile katılımıyla ilgili eğitim alıp almama durumlarına göre incelenmesi, Uluslararası Yükseköğretimde Yeni Eğilimler Kongresi: Değişime Ayak Uydurmak (SS.18-19). NTHE 2016, Nisan.
• Erdoğan, Ç., & Demirkasımoğlu, N. (2010). Ailelerin eğitim sürecine katılımına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 16(3), 399-431.
• Flynn, G. V. (2007). Increasing parental involvement in our schools: The need to overcome obstacles, promote critical behaviors, and provide teacher training. Journal of College Teaching & Learning, 4(2), 23-30.
• Fraenkel, Jack R., & Wallen, Norman E. (2009). How to design and evaluate research in education (Seventh ed.). New York: McGraw-Hill.
• Garbarino, J., & Ganzel, B. (2000). The human ecology of early risk (Chapter 4). J.P. Shonkoff & S. J. Meisels. (Ed.). Handbook of Early Childhood Intervention. The USA: Cambridge University Press.
• Graue, E., & Brown, C.P. (2003). Preservice teachers' notions of families and schooling. Teaching and Teacher Education, 19, 719-735.
• Graue, E. (2005). Theorizing and describing preservice teachers’ images of families and schooling. Teachers College Record 107, 157–185.
• Greenwood, G.E., & Hickman, C.W. (1991). Research and practice in parent involvement: Implications for teacher education. The Elementary School Journal, 91(3), 279-288.
• Gu, W., & Yawkey, T.D. (2010). Working with parents and family: Factors that influence chinese teachers' attitudes toward parent involvement. Journal of Instructional Psychology, 37(2), 146-152.
• Güzelyurt, T., Birge, F., & Ökten, A. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin aile katılımına yönelik görüşleri. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 2(1), 64-74.
• Henderson, A.T., & Mapp, K.L. (2002). A new wave of evidence: The impact of school, family, and community connections on student achievement. Austin: TX:Southwest Educational Development Laboratory.
• Herman, J.L., & Yeh, J.P. (1980). Some effects of parental involvement in schools. Los Angeles, CA: University of California Center for the Study of Evaluation.
• Horn, D. (2003). Preparing early childhood educators to work in diverse urban settings. Teachers College Record, 105(2), 226-244.
• Hornby, G. (2011). Parental involvement in childhood education: Building effective school-family partnership. New York: Springer.
• Hornby, G. & Lafaele, R. (2011). Barriers to parental involvement in education: An explanatory model. Educational Review, 63(1), 37-52.
• Jeynes, W. (2007). The relation of parental involvement to urban elementary secondary school student academic achievement. Urban Education, 42(1), 82-110.
• Jeynes, W.H. (2016). Meta-analysis on the roles of fathers in parenting: are they unique? Marriage, Family Review, 52, 665–688.
• Jones, I., & White, C.S. (2000). Family composition, parental involvement and young children’s academic achievement. Early Child Development and Care, 161(1), 71–82.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemleri (17.baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Katz, L., & Bauch, J.P. (1999). The peabody family ınvolvement ınitiative: Preparing pre-service teachers for family/school collaboration. School Community Journal, 9(1), 185-204.
• Keyser, J. (2006). From parents to partners. building a family-centered early childhood program. USA: Redleaf Press. Koçyiğit, S. (2015). Family involvement in preschool education: Rationale, problems and solutions for the participants. Educational Sciences: Theory and Practice 15, 141–157.
• Lindberg, E.N.,(2017). Aile katılımı: bir kavramsal ve durumsal analiz çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 13, 51-72.
• Lino, D. (2014). Early childhood teacher education: How to enhance professional development. Journal Plus Education, 2, 200–209.
• Mahmood, S. (2013). First-year preschool and kindergarten teachers: Challenges of working with parents. School Community Journal, 23(2), 55-85.
• McAnuff-Gumbs, M. (2006). Understanding teachers' attitudes toward barriers to family-school partnerships. Yayımlanmamış doktora tezi, Ohio University, Athens.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara.
• Moseman, C.C. (2003). Primary teachers' beliefs about family competence to influence classroom practices. Early Education and Development, 14(2), 125-153.
• Oktay, A., Gürkan, T., Zembat, R., & Unutkan, Ö.P.(2006) Ne yapıyorum? Neden yapıyorum? Nasıl yapmalıyım? İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Özen, F. (2018). Okul öncesi öğretmenleri aile katılım çalışmalarına yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Özyürek, A., Şalcı, O., Mamiyev, D., Çekiç, İ., Sağlam, C., & Nazlı, B. (2018). Okul öncesi eğitimde baba katılımının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 613-631.
• Pang, I.W., & Watkins, D. (2000). Towards a psychological model of teacher-parent communication in Hong Kong primary schools. Educational Studies 26, 141–163.
• Pedro, J.Y., Miller, R., & Bray, P. (2012). Teacher knowledge and dispositions towards parents and families: Rethinking influences and education of early childhood pre-service teachers. Forum On Public Policy Online, 1, 1-15.
• Savacool, J.L. (2011). Barriers to Parental Involvement in the Pre-Kindergarten Classroom. Araştırma Raporu, 09.02.2021 tarihinde https://eric.ed.gov/?id=ED519173 adresinden indirilmiştir.
• Smith, T.C. (2008). An examination of the parental ınvolvement factor on reading achivement scores in an inner city school. Yayımlanmamış doktora tezi, Capella University, Minnesota.
• Tezel-Şahin, F., & Ünver, N. (2005). Okul öncesi eğitim programlarına aile katılımı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 23-31. Tichenor, M.S. (2010). Pre-service teachers' attitudes toward parent involvement: Implications for teacher education. The Teacher Educator, 33(4), 248-259.
• Toran, M., & Özgen, Z. (2018). Okul öncesinde aile katılımı: Öğretmenler ne düşünüyor, ne yapıyor? Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 229-245.
• Tümkaya, S., & Altunkaynak, M. (2020). Öğretmen adaylarının aile katılımının etkililiği ve aile katılımına yönelik engelleri ile öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki öz-yeterliklerinin ilişkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(21), 604-632.
• Ünüvar, P. (2010). Aile katılımı çalışmalarına yönelik ebeveyn ve öğretmen görüşlerinin karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 719-730.
• Westmoreland, H., Rosenberg, H.M., Lopez, M.E., & Weiss, H. (2009). Seeing is believing: Promising practices for how school districts promote family engagement. Harvard: Family Research Project.
• Williams, T., & Sanchez, T. (2011). Identifying and decreasing barriers to parent involvement for inner-city parents. Youth & Society, 45(1), 54-74.
• Yavuz Güler, Ç. (2014). Öğretmen adayları için Aile Katılımına Yönelik Tutum Ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 213-232.
• Yolcu, H. (2011). Türkiye’de eğitimde yerelleşme ve ailelerin okul yönetimine katılımının güçlendirilmesi: Değişen ne? Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1229-1251.
• Zembat, R. ve Haktanır, G. (2006). Okul öncesi eğitim programında ebeveynlerin eğitime katılmaları: Okul öncesi eğitimde denetim rehber kitabı. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Zygmunt-Fillwalk, E.M. (2006). The difference a course can make: Pre-service teachers’ perceptions of efficacy in working with families. Journal of Early Childhood Teacher Education, 27(4), 327-342.