ÖĞRETİM HEDEFLERİ ÜNİTESİNDEKİ BİLİŞSEL ALANDA DAVRANIŞSAL AMAÇ KAVRAMININ ÖĞRETİMİNDE SUNULAN ÖRNEKLERİN ÇEŞİTLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2012, Cilt: 10 Sayı: 3, 541 - 583, 01.09.2012

Mükerrem Akbulut Taş Mahinur Karataş C0şkun

Öz

Araştırmada “bilişsel alanla” ilgili olan davranışsal amaç örneklerinin çeşitliliği değerlendirilmiştir. Üç
öğretim elemanının katıldığı araştırmada veriler, nitel araştırma yöntemlerinden gözlem tekniği
kullanılarak elde edilmiş, betimsel analiz tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları bütün
olarak değerlendirildiğinde, öğretim elemanları tarafından sunulmuş olan örneklerde bilişsel alanın
bütün öğrenme düzeylerine yer verildiği söylenebilir. Bunun dışında, sunulan örneklerin ayırt edici
olmayan özellikler açısından çeşitlilik göstermediği saptanmıştır; örneklerde en çok belirtilen içerik
türünün ilke olduğu; içerik türlerini oluşturan içerik ögelerinin tamamının örneklenmediği; analiz sentez
ve değerlendirme gibi üst düzeylerde tek bir içerik türünü kapsayan örnekler verilmediği, çok sayıda
birden fazla içerik türünü kapsayan örnekler verildiği; öğrenme düzeylerinin içerik türlerine göre
dağılımı incelendiğinde de yer yer yığılmanın olduğu gibi sonuçlara ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında
saptanmış olan bu sorunların giderilebilmesi için, eğitim bilimleri alan yazınındaki güncel bilgilerden
yararlanılması, konu alanı uzmanlarıyla birlikte çalışılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kavram öğretimi, örnek çeşitliliği, bilişsel alan, bilişsel davranışsal amaç, örnek analizi

AN EVALUATION OF THE DIVERSITY OF EXAMPLES PRESENTED IN TEACHING BEHAVIORAL OBJECTIVES CONCEPT IN COGNITIVE DOMAIN IN THE TEACHING OBJECTIVES UNIT

Öz

This study evaluates diversity of behavioural objective examples regarding “cognitive domain”. The data
obtained from the study which was conducted with three instructors were collected through observation -
a qualitative research method- and analyzed using descriptive analysis techniques. An analysis of the
results as a whole indicates that examples presented by the instructors include all the learning levels of
cognitive domain. Besides, the presented examples were found not to contain variety in terms of their
non-distinguishing features; the mostly identified content type was principle; not all the content elements
composing the content types were exemplified; there were no examples that encompassed a single content
type in high levels such as analysis, synthesis and evaluation; there were many examples that
encompassed more than one content type; the distribution of learning levels on content types showed that
there were accumulations in some areas. The problems identified in the present study are suggested to be
solved by benefiting from contemporary knowledge in the educational sciences literature and working
with experts in the field.

Anahtar Kelimeler

Concept teaching, diversity of examples, cognitive domain, cognitive behavioural objective, analysis of examples

Kaynakça

• Anderson, L.W. ve Krathwohl, D.R. (Ed.) (2010). Öğrenme öğretim ve değerlendirme ile ilgili bir sınıflama: Bloom’un eğitimin hedefleri ile ilgili sınıflamasının güncelleştirilmiş biçimi. (Çev. Durmuş A. Özçelik). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Bümen, N.T. (2007). Effects of the original versus revised Bloom’s taxonomy on lesson planning skills: A Turkish study among pre-service teachers. Review of Education, 53, 439–455.
• Coşkun, M.K. (2011). Kavram öğretimi. Adana: Karahan Kitabevi.
• Coşkun, M.K. (2007). İçeriğin öğretim için düzenlenmesi (1.Baskı). A. Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (s.84-127). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Demirel, Ö. (2004). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme (6. Baskı). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Doğanay, A. ve Sarı, M. (2007). Öğretim amaçlarının belirlenmesi, ifade edilmesi ve uygun içeriğin seçimi (1.Baskı). A. Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (s.38-79). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Gagne, R.M., Wager, W.W., Golas, K.C. ve Keller, J.M. (2005). Principles of instructional design (5th ed.) Belmont, CA: Wadsworth Thomson.
• Gronlund, N.E. (1995). How to write and use instructional objectives (5th ed.). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hâll.
• Hamilton, R. (1989). Role of concept definition, teaching examples, and practice on concept learning from prose. Contemporary Educational Psychology, 14, 357-365.
• Klausmeier, H.J. (1992). Concept learning and concept teaching. Educational Psychologist, 27(3), 267-286.
• Krathwohl, D.R. (2002). A revision of Bloom’s taxonomy: An overview. Theory Into Practice, 41(4), 212-218.
• Lee, Y. (2004). The work of examples in classroom instruction. Linguistics and Education, 15, 99–120.
• Mager, R.F. (1967). Öğretim amaçlarının hazırlanması (Çev. Sevgi Ünal ve Lâmiha Türel). Ankara: Ajans-Türk matbaası, mesleki ve teknik öğretim kitapları 1.
• Mayer, R.E. (2002). Rote versus meaningful learning. Theory Into Practice, 41(4), 226-232.
• Mentiş Taş, A. (2004). Sosyal bilgiler öğretmenliği eğitimi program standartlarının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 28-54
• Merrill, M.D. (1983). Component display theory, instructional design theories and models. In C. M. Reigeluth (Ed.), Instructional design theories and models (s.282-330) Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Merrill, M.D. (1994). The prescriptive component display theory. In M.D. Merrill ve G.D. Twitchell (Ed.), Instructional design theory (s.159-175). Englewood Cliffs, NJ: Educational Technology.
• Merrill, M.D. ve Tennyson, R.D. (1977). Teaching concepts: An instructional design guide. Englewood Cliffs, NJ: Educational Technology.
• Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Moore, D.R. (2006). Selecting evaluation items for judging concept attainment in instructional design. Journal of Interactive Online Learning, 5(1).
• Morrison, G.R., Ross, S.M. ve Kemp, J.E. (2004). Designing effective instruction (4th ed.). Wiley: John Wiley & Sons.
• Ornstein, A.C. ve Hunkins, F.P. (1998). Curriculum foundations, principles and issues (3rd ed.). Boston: Allyn &Bacon.
• Park, O. ve Tennyson, R. D. (1980). Adaptive design strategies for selecting number and presentation order of examples in coordinate concept acquisition. Journal of Educational Psychology, 72(3) 362-370.
• Park, O. ve Tennyson, R. D. (1986). Computer-based response-sensitive design strategies for selecting presentation form and sequence of examples in learning of coordinate concepts. Journal of Educational Psychology, 78(2), 153-158.
• Ranzijn, F.J.A. (1989). The effect of the superordinate concept and presentation form of examples on concept learning. Computers in Human Behavior, 5(2), 95-105.
• Ranzijn, F.J.A. (1991). The number of video examples and the dispersion of examples as instructional design variables in teaching concepts. Journal of Experimental Education, 59: 320-330.
• Raths, J. (2002). Improving instruction Theory Into Practice, 41(4), 233-237.
• Rittle-Johnson, B. ve Star, J. R. (2009). Compared to what? The effects of different comparisons on conceptual knowledge and procedural flexibility for equation solving. Journal of Educational Psychology, 101(3), 529-544.
• Schunk, D.H. (2009). Öğrenme teorileri eğitimsel bir bakış (Çev. Ed. Muzaffer Şahin). Ankara: Nobel Yayınları.
• Selvi, K. (1997). Öğretmen adaylarının davranışsal amaçları belirleme ve yazma becerileri. 3. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s.201-211). Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, 23-24 Ekim, Adana.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim (Düzenlenmiş yeni basım). Ankara: Gönül Yayıncılık.
• Strauss, A. ve Corbin, J. (1990). Basic of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Newbury Park, California: Sage Publications.
• Şimşek, A. (2006). İçerik türlerine dayalı öğretim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tandoğan, M. (1998). Öğretmen ve teknoloji. https://www.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/1265/unite02.pdf adresinden 05.04.2010 tarihinde alınmıştır.
• Tennyson, R.D. (1973). Effect of negative instances in concept acquisition using a verbal-learning task. Journal of Educational Psychology, 64(2), 247-260.
• Tennyson, R.D. ve Park, O. (1980). The teaching of concepts: A review of instructional design research literature. Review of Educational Research, 50(1) 55-70.
• Tennyson, R.D. ve Rothen, W. (1977). Pretask and on-task adaptive design strategies for selecting number of instances in concept acquisition. Journal of Educational Psychology, 69(5), 586-592
• Tennyson, R.D., Steve, M.W. ve Boutwell, R.C. (1975). Instance sequence and analysis of instance attribute representation in concept acquisition. Journal of Educational Psychology, 67(6), 821-827.
• Tennyson, R.D., Woolley, F.R. ve Merrill, M.D. (1972). Exemplar and non- exemplar variables which produce correct concept classification behavior and specified classification errors. Journal of Educational Psychology, 63, 144-152.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5.Baskı.). Ankara: Seçkin Yayınları. EK 1-Ornek:
• Verilerin Analizinde Ölçüt Olarak Kullanılan Özellikler
• Bilişsel davranışsal amaç örneklerinin analizinde ölçüt olarak kullanılan
• ayırt edici özellikler ile ayırt edici olmayan özellikler
• Ayırt edici Özellikler
• Ayırt edici Olmayan Özellikler Belirli Bir Konu Alanının Olması
• Konu alanı, tarih, coğrafya, fizik, kimya, biyoloji,
• felsefe, sosyoloji, psikoloji, dil, kültür, edebiyat,
• antropoloji, sanat, mimari, müzik, spor vb. olabilir. Belirli Bir İçerik Türünün Olması
• İçerik türü, olgu, kavram, ilke veya işlem olabilir.
• İçerik türlerinin, içerik ögeleri farklıdır.
• Öğrenme Düzeyinin Olması
• Öğrenme düzeyleri hatırlama, kavrama, uygulama,
• analiz, değerlendirme veya sentez olabilir. Gözlenebilir olması
• Öğrenci, gözlenebilen ve ölçülebilen performansı farklı
• biçimlerde ortaya koyabilir. Örneğin yazarak,
• söyleyerek, yeni bir örnek vererek, göstererek, çizerek,
• hesaplayarak, benzerlik ve farklılıkları söyleyerek, ana
• fikri ve yan fikirleri
• özetleyerek vb. performansını gösterebilir (Bu
• araştırmada, davranışsal amaç kavramının örnekleri
• ‘gözlenebilir ve ölçülebilir olma’ özelliği açısından
• incelenmemiştir. Ancak davranışsal amaç kavramının
• tanımının ve özelliklerinin tamamının görülebilmesi
• için bu tabloda ‘gözlenebilir ve ölçülebilir olma’
• özelliği de belirtilmiştir.)
• The Journal of Turkish Educational Sciences
• Summer 2012, 10(3), 580-583