AKRANLARI TARAFINDAN KABUL GÖREN VE GÖRMEYEN İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRENCİLERİNİN AKRAN İLİŞKİLERİNE YÖNELİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2011, Cilt: 9 Sayı: 1, 43 - 70, 01.03.2011

Aslı Uz Baş Diğdem Müge Siyez

Öz

Bu çalışmanın amacı, akranları tarafından kabul gören ve görmeyen ilköğretim okulu 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin akran ilişkilerine yönelik algılarının incelenmesidir. Araştırmaya İzmir ilinde ilköğretim okullarına devam eden 270 öğrenci katılmıştır. Araştırmaya katılan 270 öğrenciye ilk olarak sosyometri tekniği uygulanmış ve sosyometri testi sonuçlarına göre kabul gören ve görmeyen öğrenciler belirlenmiştir. Ardından yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak, akranları tarafından kabul gören (22 öğrenci) ve görmeyen (22 öğrenci) toplam 44 öğrenci ile görüşülmüştür. Elde edilen bilgiler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda akranları tarafından kabul gören ve görmeyen öğrencilerin görüşme sorularına verdikleri yanıtlar, benzer şekilde kategorileştirilmekle birlikte, bazı görüşme sorularına verdikleri yanıtlar arasında nicelik ve nitelik açısından farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Akranları tarafından kabul gören öğrencilerin, kabul görmeyen öğrencilere göre arkadaş ilişkilerini başlatmak ve sürdürmek ile çatışma çözümü alanında sosyal açıdan daha yeterli yanıtlar verdikleri görülmüştür. Araştırma bulguları, akran kabulü ve akran ilişkileri literatürü ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akran ilişkileri, akran kabulü, ilköğretim öğrencileri

INVESTIGATING OF PEER-ACCEPTED AND NON-ACCEPTED ELEMENTARY SCHOOL STUDENTS’ PERCEPTIONS ABOUT PEER RELATIONS

Öz

The aim of this study is to investigate of peer-accepted and non-accepted elementary school students’
perceptions about peer relations in grades 4 and 5. Participants were 270 elementary school students in
İzmir. First of all participants were applied sociometric tecnique and they were categorized as accepted
and non-accepted in terms of sociometric test total scores. Subsequently the researchers interviewed with
totally 44 students who were categorized as accepted (22) and non-accepted (22) by using an structured
interview technique. A content analysis was used during the data analysis. The results indicated that
despite accepted and non accepted students’ perceptions about peer relations were similar in terms of
categories, some of the answers were differentiated in terms of the quantity and the quality of the contents. Results showed that students who were accepted by their peers tend to demonstrate more competent
behaviors in starting and maintaining friendships and conflict solution, than students who were nonaccepted
by their peers. The results were discussed in the light of peer relations and peer acceptance
literature.

Anahtar Kelimeler

Peer relations, peer acceptance, elementary students

Kaynakça

• Akkök, F. (1999). İlköğretimde sosyal becerilerin geliştirilmesi: Öğretmen el kitabı. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Alpa-Bilbay, A. (1999). Effectiveness of a social skills training program to enhance the peer relations of low
• Accepted Fourth Grade Chidren. Unpublished master‟s thesis, Boğaziçi University, İstanbul.
• Bacanlı, H. (1999). Sosyal beceri eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bullock, J.R. (1998). Encouraging the development of social competence in young children. Early Child
• Development and Care, 37,47–54.
• Butler, J.C., Doherty, M.S., ve Potter, R.M. (2007). Social antecedents and consequences of
• interpersonal rejection sensitivity. Personality & Individual Differences, 43, 1376– 1385.
• Campbell, P. ve Siperstein, G. N. (1994). Improving social competence. Massachusetts: Allyn and Bacon.
• Crick, N. R. ve Ladd, G. W. (1993). Children's perceptions of their peer experiences: attributions,
• loneliness, social anxiety, and social avoidance. Developmental Psychology, 29, 2, 244–254.
• Eliot, S.N., Sheridan, S. M. ve Gresham, F.M. (1989). Assessing and treating social skills deficits: A case of
• study for the scientist-practitioner. Journal of School Psychology, 27, 197–222.
• Gifford-Smith, M.E. ve Brownell, C.A. (2003). Childhood peer relationships: Social acceptance, friendships,
• and peer networks. Journal of School Psychology, 41, 235–284.
• Gresham, F.M. ve Stuart, D. (1992). Stability of sociometric assessment : Implications for uses as selection and
• outcome measures in social skills training. Journal of School Psychology, 30, 223– 231.
• Hatipoğlu-Sümer, Z. (1999). The effect of social skills training on perceived dimensions of social skills and
• sociometric status of primary school students. Unpublished doctoral thesis, The Middle East Technical University, Ankara.
• Hopp, J.A. (2004). Recollections of adults who self-identify as having experienced peer rejection in childhood.
• Unpublished master‟s thesis, Siena Heights University, Michigan.
• Hughes, J.N. ve Zhang, D. (2007). Effects of the structure of classmates‟ perceptions of peers‟ academic abilities on children‟s perceived cognitive competence, peer acceptance, and engagement. Contemporary Educational Psychology, 32, 3, 400–419.
• Hymel, S. (1983). Preschool children‟s peer relations : Issues in sociometric assessment. Merrill-Palmer
• Quarterly, 29, 237–260.
• Kaya, A. ve Siyez, D. M. (2008). Sociometric status and life satisfaction among turkish elementary school
• students. Eurasian Journal of Educational Research, 32, 69–82.
• Kılıççı, Y. (1989). Okulda ruh sağlığı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Newcomb, A.F., Bukowski,W. M. ve Pattee, L. (1993). Children‟s peer relations: A meta-analytic review of
• popular, rejected, neglected, controversial and average sociometric status. Psychological Bulletin, 113, 99–128.
• Pellegrini, A. D., ve Glickman, C. D. (1990). Measuring kindergartners' social competence. Young Children, 45(4), 40-44.
• Oral, V. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin arkadaşlarina ilişkin düşüncelerinin sosyometrik statü ve
• akademik başarı açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Rabiner, D. L. Keane, S. P. ve MacKinnon-Lewis, C. (1993). Children's Beliefs about familiar and
• unfamiliar peers in relation to their sociometric
• status. Developmental Psychology, 29, 2, 236–243.
• Rogers, D.L. ve Ross, D. D. (1986) Encouraging positive social interaction among young children. Young
• Children, 41(3), 12–17.
• Rubin, R. M. (2007). Children’s beliefs about peer relations: links to peer acceptance, depression, aggression
• and the beliefs of parents and teachers. Unpublished doctoral dissertation, university of delaware, Delaware.
• Tarhan, N. (1996). The relationships of sociometric status, sex, academic acihevement, school type and grade level with loneliness levels of secondary school students. Unpublished master‟s thesis, Middle East Technical University, Ankara.
• Uz Baş, A. (2003). İlköğretim 4. ve 5. sınıflarda okuyan öğrencilerin sosyal becerileri ve okul uyumu ile
• depresyon düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitimde Psikolojik Hizmetler AD, İzmir.
• Verschueren, K. ve Marcoen, A. (2002). Perceptions of self and relationship with parents in aggressive and
• nonaggressive rejected children. Journal of School Psychology, 40, 6, 501–522.
• Walker, H. M. ve McConnell, S. R. (1995). Walker-McConnell scale of social competence and school
• adjusment: Elementary version. London: Singular Publishing Group.
• Yanghee, A. K. (2003). Necessary social skills related to peer acceptance. Childhood Education, 79, 234-238.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.