KAVRAM HARİTALARININ ÖĞRETİM SÜRECİNDE KULLANILMASI: BİR AKSİYON ARAŞTIRMASI

Yıl 2010, Cilt: 8 Sayı: 1, 175 - 199, 01.03.2010

Mehmet Altan Kurnaz

Öz

Yeni fen ve teknoloji programı, öğretmen ve öğrencilerin öğretim etkinliklerindeki sorumluluklarını yerine getirmede çeşitli zorluklara sebep olmaktadır. Yenilenen ders kitaplarındaki kavram haritalarını oluşturma ve anlam verme bu güçlüklerden biridir ve araştırılmalıdır. Bu çalışmanın amacı, öğrencilerin kavram haritalarını oluşturma, anlam verme ve kavram haritalarıyla sorulan sorulara cevap verme becerilerini geliştirmektir. Çalışma aksiyon araştırması yöntemiyle gerçekleştirilmiş olup, veriler yapılandırmacı yaklaşıma uygun olarak hazırlanmış etkinliklerin uygulanmasından ve grup mülakatlarından elde edilmiştir. Uygulamalar öncesinde öğrencilerin kavram haritalarını oluşturamadıkları, anlam veremedikleri ve başarısız oldukları; sonrasında öğrencilerin başarılarının arttığı ve kavram haritalarının nasıl oluşturulması gerektiğini bildikleri ile ilgili sonuçlara ulaşılmıştır. Sonuç olarak; öğretmenlerce öğretimde kullanılmadan önce öğrencilere kavram haritalarının oluşturulması hakkında bilgi verilmesi, yalın kavram haritaları kullanmaktan kaçınılması, öğretim etkinliklerinde tekrar amaçlı kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kavram haritası, aksiyon araştırması, yapılandırmacı yaklaşım

USING CONCEPT MAPS AT TEACHING PROCESS: AN ACTION RESEARCH

Öz

New science and technology program caused various difficulties for carrying out
teachers’ and students’ responsibilities in teaching activities. In renewed textbooks,
difficulties of forming and giving meaning to concept maps are one of these
hardships and should be investigated. Improving skills of students about forming,
giving meaning to concept maps and answering questions asked with concept maps
is aim of this study. The study was realized with action research. Data were
acquired from application of activities prepared with constructivist approach and
group interviews. Before the applications, students are failed at forming and giving
meaning to concept maps. At the end, success of the students increased and how
concept maps need to be form were reached. Finally, it was proposed teachers must
give knowledge to students about forming concept maps before using at teaching,
must avoid pure concept maps and must use for once more aim at teaching
activities.

Anahtar Kelimeler

Concept maps, action research, constructivist approach

Kaynakça

• Ayas, A, (2005). Kavram öğrenimi. S. Çepni (Ed.), Fen ve Teknoloji Öğretimi, (s. 66–91). Ankara: Pegama Yayıncılık.
• Ayvacı, H., Devecioğlu, Y. (2002). Kavram haritasının fen bilgisi başarısına etkisi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 16–18 Eylül, Ankara.
• Çepni, S., Ayas, A., Johnson, D., Turgut, F. (1997), Fizik öğretimi. Ankara: YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi.
• Çepni, S., Ayvacı, H. (2005). Fen ve Teknoloji öğretiminde ölçme ve değerlendirme, S. Çepni (Ed.), Fen ve Teknoloji Öğretimi, (s. 208–225), Ankara: Pegama Yayıncılık.
• Çepni, S. (2005). Fen ve Teknoloji öğretimi. Ankara: Pegama Yayıncılık.
• Çepni, S., Küçük, M. (2002). Fen bilgisi öğretmenlerinin eğitim araştırmaları hakkındaki düşünceleri. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde Sunulan Sözlü Bildiri, 16–18 Eylül, ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi, Ankara.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metodlarına giriş. Ankara: Anı yayıncılık.
• Ekiz, D. (2001). İlköğretimde Fen Bilimi öğretimi ve öğrenimi. Trabzon: Derya Kitabevi.
• Kalaycı, N., Çakmak, M. (2000). Kavram haritalarının öğretim sürecinde kullanılması. Eğitim Yönetimi Dergisi, 6(24), 571–580.
• Küçük, M. (2002). Hizmet-içi aksiyon araştırması kurs programının fen bilgisi öğretmenlerine uygulanması: Bir örnek olay çalışması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• MEB. (2005). Fen ve Teknoloji dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Yayın Evi.
• Nakiboğlu, C. (1999). Kimya öğretmeni eğitiminde bütünleştirici (constructivist) öğrenme modelinin öğrenci başarısına etkisi. DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayı, 11, 271–280.
• Özmen, H. (2005). Öğrenme kuramları ve Fen Bilimleri öğretimindeki uygulamaları. S. Çepni (Ed.), Fen ve Teknoloji Öğretimi, (s. 40–49). Ankara: Pegama Yayıncılık.
• Özmen, H. (2004). Fen öğretiminde öğrenme teorileri ve teknoloji destekli yapılandırmacı (constructivist) öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology - TOJET January 2004 ISSN: 1303–6521 Volume 3, Issue 1, Article 14.
• Yıldırım Kabaca, M. (2003). Kavram haritalarının matematik öğretiminde ölçme ve değerlendirme aracı olarak kullanımının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yiğit, N., Özmen, H., Akyıldız, S. (2005). İki-üç boyutlu araç-gereçleri hazırlama ve uygulamalar. N. Yiğit (Ed.), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, (s. 141–175), Trabzon, Derya Kitabevi.
• Turgut, F., Baker, D., Cunningham, R., Piburn, M., (1997). İlköğretim Fen öğretimi. Ankara: YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi.
• Şen, A. İ., Özgün-Koca, S. A. (2002), Kavram haritalarının öğrenci tutumlarını belirlemede kullanılması: Matematik ve Fizik öğretmen adaylarının konu alanı hakkındaki düşünceleri, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 16–18 Eylül, Ankara.
• Decker, J. (2004), Are you a constructivist teacher?, http://www.getty.edu/education
• Gabel, D. (1995). An introduction to action research. http://www.physicsed.buffalostate.edu/danowner/actionrsch.html
• Matthews, M. (2003). Constructivism in science and mathematics education. http://wwwcsi.unian.it/educa/index2.php
• Mui SO, W. W. (2004). Different strategies for the assessment of science learning. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, Volume 5, Issue 2, Article 8.
• Novak, J. D. (2006). The theory underlying concept maps and how to construct them. http://cmap.ihmfcus/publications/researchpapers
• Raizen, S. (1997) Standards for science education, University of Wisconsin. National Institute For Science Education Publications, Madison
• Shavelson, R., Lang, H. Lewin, B. (1994). On Concept Maps As Potential “Authentic” Assessments In Science, CRESST Technical Report 388.