ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRENCİ KAVRAMINA İLİŞKİN SAHİP OLDUKLARI ZİHİNSEL İMGELER

Yıl 2009, Cilt: 7 Sayı: 2, 281 - 326, 01.06.2009

Ahmet Saban

Öz

Bu araştırma, öğretmen adaylarının (N=2847) öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları
zihinsel imgeleri (metaforları) inceledi. Bu amaç için katılımcılar “Öğrenci . . . gibidir; çünkü
. . .” ibaresini tamamlamadı. Veriler, nitel (içerik analizi) ve nicel (ki-kare) veri çözümleme
teknikleri kullanılarak analiz edildi. Araştırmanın bulgularına göre, öğretmen adayları
öğrenci kavramına ilişkin toplam 156 adet geçerli metafor üretti. Bu metaforlar ortak
özellikleri bakımından 11 farklı kavramsal kategori altında toplandı. Kavramsal kategoriler
öğretmen adaylarının program türü, cinsiyeti ve sınıf düzeyi bakımından önemli derecede
farklılık gösterdi. Metaforlar öğretmen adaylarının belli eğitimsel olgulara ilişkin sahip
oldukları kişisel algılarını anlamada güçlü bir araştırma aracı olarak kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayları, öğrenci kavramına ilişkin zihinsel imgeler (metaforlar), program türü, cinsiyet ve sınıf düzeyine dayalı farklılıklar, olgubilim çalışması

PROSPECTIVE TEACHERS’ MENTAL IMAGES ABOUT THE CONCEPT OF STUDENT

Öz

This study investigated the metaphorical images that prospective teachers (N=2847) have on
the concept of the student. Participants completed the phrase of “A student is like . . . because
. . .” to indicate their conceptualizations of learner. Data was analyzed both qualitatively
(i.e., content analysis) and quantitatively (i.e., chi-square). According to the results, totally
156 valid metaphorical images were identified and they are collected under 11 different
conceptual categories. Significant differences are determined in the 11 conceptual themes as
participants’ gender, class level, and program type. Metaphors can be used as a powerful
research tool to understand the prospective teachers’ personal insights on the educational
phenomena.

Anahtar Kelimeler

Prospective teachers, metaphorical conceptualizations of learner, program type, gender, and class level differences, phenomenological research

Kaynakça

• Arslan, M. M. & Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Millî Eğitim, 35(171), 100-108.
• Bozlk, M. (2002). The college student as learner: Insight gained through metaphor analysis. College Student Journal, 36, 142-151.
• Cerit, Y. (2006). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin okul kavramıyla ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri
• (Educational Sciences: Theory & Practice), 6(3), 669-699. Gillis, C., & Johnson, C.L. (2002). Metaphor as renewal: Re-imagining our professional selves. English Journal, 91 (6), 37-43.
• Inbar, D. (1996). The free educational prison: Metaphors and images. Educational Research, 38 (1), 77-92.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil (Çeviren G.Y. Demir). İstanbul: Paradigma.
• Martinez, M.A., Sauleda, N., & Huber, G.L. (2001). Metaphors as blueprints of thinking about teaching and learning. Teaching and Teacher Education, 17, 977.
• Miles, M.B., & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Morgan G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor (Çeviren, G. Bulut).
• İstanbul: BZD Yayıncılık. Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (2), 131-155.
• Saban, A., Koçbeker, B.N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (Educational Sciences: Theory & Practice), (2), 461-522.
• Silman, F. & Şimşek, H. (2006). Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri okulları ve merkezi eğitim kurumlarına mecazlar yoluyla bir bakış. Eğitim Araştırmaları
• (Eurasian Journal of Educational Research), 6(23), 177-187. Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.
• Ankara: Seçkin Yayınevi. Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127-138. Ek 1 kavramsal kategori ve onları temsil eden özellikler (özet)