SOSYAL BİLGİLER DERSLERİNDE GRAFİK DÜZENLEYİCİLERİN KULLANIMININ ÖĞRENCİLERİN AKADEMİK BİLGİYİ ELDE ETMELERİNE ETKİSİ

Yıl 2007, Cilt: 5 Sayı: 3, 437 - 462, 01.09.2007

Cengiz Dönmez Kubilay Yazıcı Osman Sabancı

Öz

Grafik düzenleyiciler; yazılı materyallerde var olan bilgilerin öğretilmesini ve öğrenilmesini kolaylaştırmak
amacı ile metnin içeriğinin, yapısının ve metinde geçen anahtar kavramların birbirleri ile olan ilişkilerinin, bağlantılar
ve oklar vasıtasıyla ifade edildiği görsel araçlardır. Sosyal Bilgiler, genellikle sosyal bilimlerin temel kazanımlarının
aktarıldığı bir derstir. Buna bağlı olarak, bu derslerdeki bilgi yoğunluğu da diğer derslerden daha fazladır. Dolayısıyla,
Sosyal Bilgilerde görsel araçlardan yararlanılması, öğrenme sürecini olumlu yönde etkilemesi açısından önemlidir. Bu
makalede, grafik düzenleyiciler hakkında bilgi verilerek, bu araçların kullanımının, Sosyal Bilgiler derslerinde
öğrencilerin akademik bilgiyi elde etmelerine etkisinin olup olmadığı incelenmiştir. Çalışmada, ön test ve son test
uygulamalarına yer verilen deneysel bir yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın deney grubunu, Ankara ili Merkez Elmadağ
ilçesi Lalahan Karşıyaka İlköğretim okulu 7/A sınıfı öğrencileri (n:23), kontrol grubunu ise; aynı okulda öğrenim gören
7/B sınıfı (n:23) öğrencileri oluşturmaktadır. Deneysel uygulama sırasında deney grubunda; venn diyagramı, örümcek
haritası, balık kılçığı haritası, kıyaslama/zıtlık matriksi, bağlantı ağacı, problem/çözüm ana hattı, olay zinciri ve
halkadan oluşan grafik düzenleyiciler kullanılmıştır. Kontrol grubunda herhangi bir grafik düzenleyici kullanılmamış,
sadece geleneksel öğretim yöntem ve araçlarından yararlanılmıştır. Çalışmanın deneysel uygulama boyutu sonucunda
elde edilen veriler incelendiği zaman, Sosyal Bilgiler dersinde grafik düzenleyicilerin kullanımının öğrencilerin
akademik bilgiyi elde etmelerine olumlu yönde etki ettiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, grafik düzenleyiciler, akademik bilgi

THE EFFECT OF USING GRAPHIC ORGANIZERS IN SOCIAL STUDIES TO THE OBTAINING OF STUDENTS TO THE ACADEMICAL KNOWLEDGE

Öz

Graphic organizers are the visual tools that the relations between text contest, its structure and the key
concepts in the text are expressed with the help of connections and arrows to make the teaching and learning of the
informations which are in written texts easier. The social studies especially is the course which main acquires of social
sciences are transfered. In the respect of that thought, the information density in this course is much more than other
courses. So the benefit from graphic organizers is important from the point of view that it is influencing the learning
process in a positive line of thought. In this article while the information about graphic organizers is given, whether it
has an effect in students’ obtaining the academical knowledge has been worked. In the work, pre-test and post-test
which taken placed are practiced. The experimental group of the research is consists of the students whom are in the city
of Ankara the district of ElmadağLalahan Karşıyaka Primary School, 7/A class (n:23), and the control group of this
search is consists of the same school’s 7/B class (n:23) At the time of experiment the graphic organizers are used like;
Venn diagramme, Spider map, the fish bone map, compare/contrast matrix, network tree, problem-solution outline,
serios of events chain and cycle. But in the control group non of graphic organizers is used, only traditional teaching
methods and tools are benefited from. When the datas which are acquired in the consequence of experimental practice
dimension of the work, are examined, it is determined that usage of graphic organizers is influences the process of
students’ obtaining the information in a positive aspect.

Anahtar Kelimeler

Social studies, graphic organizers, academic knowledge

Kaynakça

• Barth, J. L. ve Demirtaş, A. (1997). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretimi, YÖK/Dünya Bankası Millî Eğitimi Geliştirme Projesi: Ankara.
• Büyüköztürk, Ş. (2001). Deneysel Desenler, Pegem Yayıncılık: Ankara.
• Cote, N.; Goldman, S. R. ve Saul, E. U. (1998). Students Making Sense of Informational Text: Relations Between Processing and Representation. Discourse Processes, 25(1), p: 1-53.
• Darch, C. ve Eaves, R. (1986). Visual Displays to Increase Comprehension of High School Learning-Disabled Students. Journal of Special Education, 20, p: 309- 318.
• Dönmez, C. (2003). Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler (Editör: Cemalettin ŞAHİN) Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık: Ankara.
• Egan, M. (1999). Reflections on Effective Use of Graphic Organizers. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 42(8), p: 641-645.
• Gardner, H. (1999). Intelligence Reframed: Multiple Intelligences for The 21st Century, Basic Books: New York.
• Griffin, C.; Malone, L. D. ve Kameenui, E. J. (1995). Effects of Graphic Organizer Instruction on Fifth- Grade Students. The Journal of Educational Research. Vol 89, No:2. p: 98-107.
• Jones, B. F.; Pierce, J. ve Hunter, B. (1988/1989). Teaching Students to Construct Graphic Representations. Educational Leadership, December/ January, p: 20- 25.
• Langan-Fox, J.; Waycott, J. L. ve Albert, K. (2000). Linear and Graphic Advance Organizers: Properties and Processing. International Journal of Cognitive Ergonomics, 4(1), 19-34.
• Loranger, A. L. (1999). The Challenge of Content Area Literacy: A Middle School Case Study. The Clearing House,72(4), p: 239-243.
• Martella, N. M.; Miller, T. L. ve Macqueen, C. (1998). Graphic Organizers, Teaching K8, p: 46-48.
• Martorella, P. H.; Beal, C. M. ve Bolick C. M. (2005). Teaching Social Studies in Middle and Secondary Schools, Merrill Prentice Hall: New Jersey, Ohio.
• MEB (Millî Eğitim Bakanlığı). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6-7. Sınıflar Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara
• Merkley, D. M. ve Jefferies, D. (2000). Guidelines for Implementing a Graphic Organizer. The Reading Teacher. 54(4), p: 350-357.
• Neufeld, P. (2005). Comprehension Instruction in Content Area Classes. The Reading Teacher, 59(4), p: 302-312.
• Reid, E. R. (1981). Comprehension Skills Can Be Taught. Educational Leadership. March, p: 455-457.
• Rhoder, C. (2002). Mindful Reading: Strategy Training That Facilitates Transfer. Adolescent & Adult Literacy,45(6), p: 498-512.
• Saban, A. (2002). Çoklu Zekâ Teorisi ve Eğitim. Nobel Yayın Dağıtım: Ankara.
• Tierney, R.; Readence, J. E. ve Dishner, Ernest K. (1985). Reading Strategies and Practices. Allyn and Bacon Inc: Massachusetts.
• Vaughn, S. ve Edmonds, M. (2006). Reading Comprehension for Older Readers. Intervention in School and Clinic, 41(3), p: 131-137.
• Yazıcı, Kubilay. (2006). Sosyal Bilgiler Derslerinde Okuduğunu Anlama Becerilerinin Geliştirilmesinde B-B-Ö (Bildiklerim-Bilmek İstediklerim- Öğrendiklerim) Stratejisinin Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Derse Karşı Olan Tutumlarına Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Bilim Dalı, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Ana Bilimdalı, Ankara.