ÖĞRETMENLERİN BAŞARISIZ OLARAK ALGILADIKLARI ÖĞRENCİLERE YÖNELİK TUTUM VE DAVRANIŞLARI

Yıl 2007, Cilt: 5 Sayı: 1, 135 - 157, 01.03.2007

Erdoğan Şama Kürşat Tarım

Öz

Bu araştırmanın amacını, ilköğretim okullarında görev yapan birinci kademe sınıf öğretmenlerinin, başarısı
düşük öğrencilere yönelik tutum ve davranışlarının öğretmen algılarına göre belirlenmesi oluşturmaktadır.
Araştırma, betimsel tarama modeli çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evreni, Ankara ili Altındağ
ilçesi merkezinde yer alan ilköğretim okullarında görev yapan 1095 sınıf öğretmeni olarak belirlenmiştir. Araştırmanın
örneklemini ise Ankara ili Altındağ ilçesi merkezinde yer alan 69 ilköğretim okulundan tesadüfî olarak seçilen 32
İlköğretim okulunda görevli 330 sınıf öğretmeni oluşturmuştur.
Alan yazın taranarak öğretmenlerin tutum ve davranışlarını belirlemek üzere 39 maddelik anket
hazırlanmıştır. Hazırlanan anket Ankara ili Altındağ ilçesi merkezinde tesadüfî yolla seçilen 32 ilköğretim okulunda
görevli sınıf öğretmenlerine uygulanmıştır.
Araştırmada 295 öğretmenin görüşlerinden oluşan veriler işlenirken, öğretmenlerin başarısız olarak algıladığı
öğrencilerin başarısızlıklarında etkili olduğunu düşündüğü en önemli ilk 5 faktörün tespiti yapılmıştır.
Öğretmenlerin; planlama, sınıf içi uygulama, olumlu davranışı pekiştirme, başarısızlık karşısında uyarma
boyutlarında başarısız olarak algıladıkları öğrencilere yönelik tutum ve davranışlarının analizi yapılmıştır.
Öğretmenler, ders planlaması yaparken başarısız öğrencileri dikkate aldıklarını, onların seviyelerine uygun
davrandıklarını, olumlu davranışlarını pekiştirmeye yönelik çalışmalar yaptıklarını, motivasyon ve dikkat çekme
davranışı içinde olduklarını belirtmişlerdir. Öğrencilerin başarısızlığının en önemli nedeni, öğretmen görüşlerine göre
“aile ilgisizliği” olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Başarısız öğrenci, öğretmen algıları, öğretmen tutumları, öğretmen davranışları

TEACHERS’ ATTITUDES AND BEHAVIORS TOWARDS STUDENTS PERCEIVED AS UNSUCCESSFUL

Öz

The aim of this study is to determine the attitudes and behaviors of first grade primary education classroom
teachers’ to the students of low success.
Research is a descriptive study. 1095 classroom teachers, working in primary education schools situated in
Altındağ, Ankara were included in the study. Research environment of the study was randomly selected 330 classroom
teachers from 32 primary schools from 69 schools.
A survey of 39 items was prepared to determine the attitudes and behaviors of the teachers and applied to
randomly selected 32 primary education classroom teachers.
In the data evaluation process of 295 teacher views; most important 5 factors which teachers thought as
effective for the students that teachers are perceived as unsuccessful were determined.
Analysis of the attitudes and behaviors directed towards the students that teachers perceived as unsuccessful
for the dimensions of planning, classroom applications, rewarding the positive behavior, warning for unsuccessful
situation were done.
Teachers were mentioned that while preparing the lesson plans they consider unsuccessful students, behave
considering their level, do the activities reinforcing the positive behaviors, have the behaviors to motivate and get the
attention. According to the teacher views the most important reason of unsuccessful students was determined as “the
lack of family interest”.

Anahtar Kelimeler

Unsuccessful students, teachers’ perceptions, teachers’ attitudes, teachers’ behaviors

Kaynakça

• Açıkgöz, K.Ü. (2002). Aktif Öğrenme. Eğitim Dünyası Yayınları. İzmir: Kanyılmaz Matbaası.
• Akkök, F. (1996). İlköğretimde Sosyal Becerilerin Geliştirilmesi (Anne-baba el kitabı).. Ankara: M.E.B Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. 2-3
• Atçı, A. (2004). İlköğretim I. Kademe Öğretmenlerinin Sınıf İiçi Problem Davranışlara Yönelik Müdahalelerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, A. (1998). Sınıf Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bacanlı, H. (2000). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Başar, M. (2002). İlköğretim Öğrencilerinde Duyuşsal Özelliklerin Öğrenilmesinde Öğretmen Etkinlikleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başar, H. (2003). Sınıf Yönetimi. Ankara: Anı Yayınları.
• Başaran, İ. E. (1994). Eğitime Giriş. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
• Bilen, M. (2002). Plandan Uygulamaya Öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bulucu, Ö. (2003). İlköğretim I. Kademe Öğretmenlerinin Sınıf Davranış Yönetiminde Yetkinlik Algılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Bilimler Enstitüsü.Cüceloğlu, D. (1993). Yeniden İnsan İnsana. Ankara: Remzi Kitapevi. Sosyal
• Çalık, T. ve Diğerleri. (2003). Sınıf Yönetimi ve Özellikleri (Ed: L. Küçükahmet) Sınıf Yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çelenk, S. (2003). Okul Başarısının Ön Koşulu: Okul Aile Dayanışması. İlköğretim- Online Dergisi http://ilkogretim-online.org.tr, 2 (2),
• Çetin, Ş. (2001). İdeal Öğretmen Üzerine Bir Araştırma. Millî Eğitim Dergisi. Sayı 149 http://yayim.meb.gov.tr/yayimlar/149/cetin.htm
• Çetin, Y. (2002). İlköğretim Birinci Aşama Sınıf Öğretmenlerinin Sınıfta Gözlemledikleri Disiplin Problemleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkım Yayıncılık.
• Çiçekdemir, G. (2003). İlköğretimde Sınıf Öğretmenlerinin Fiziksel Cezaya Yönelik Tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dökmen, Ü. (1999). Sanatta ve Günlük Yaşamda İletişim Çatışmaları ve Empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. İstanbul: Alkım Yayıncılık.
• Ergin, A. (1995). Öğretim Teknolojisi İletişim. Ankara: Pegem Yayınları (17).
• Fidan, N. ve Erden, M. (2001). Eğitime Giriş. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Fiscus, D.E. ve Mandeli, J.C. (1997). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının Geliştirilmesi (DevelopingIndividualized Education Programs). (Çev: Hatice G. Şenel ve diğerleri). Ankara: Özkan Matbaacılık.
• Güçlü, N. (2003). İletişim. (Ed: L.Küçükahmet) Sınıf Yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Güleryüz, H. (2001). Eğitim Programlarının Dili ve Yaratıcı Öğrenme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Günay, K. (2003). Sınıf Yönetiminde Öğretmenlerin İletişim Becerilerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güven, İ. (2004). Etkili Bir Öğretim İçin Öğretmenden Beklenenler. Eğitim Dergisi. Sayı 164 http://yayim.meb.gov.tr/yayimlar/164/guven.htm mill
• Hollingworth, P.M ve Hoover, K. H. (1999). İlköğretimde Öğretim Yöntemleri. Elemantary Teaching Methods. (Çev: Tanju Gürkan, Erten Gökçe, Duygu S.Güler). Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları No: 124.
• İşpir, D. (2002). Sınıf Yönetiminde; Öğrencilerle Sağlıklı İletişim Kurabilmenin ve Olumlu Sınıf Ortamı Yaratmanın Rolleri. Millî Eğitim Dergisi. Sayı 153-154 http://yayim.meb.gov.tr/yayimlar/153-154/ispir.htm
• Kısaç, İ. (2003). Öğretmen-Öğrenci İletişimi (Ed: E. Karip) Sınıf Yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Navaro, L. (1997). Beni Duyuyor Musun? İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Özgüven, İ. E. (2002). Bireyi Tanıma Teknikleri. Ankara: Problem Yayınları.
• Öztaş, R. (2001). Sınıf Öğretmenlerinin İletişim Yeterlilikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, B; Koç, G. ve Şahin, F.T. (2003). Sınıf Öğretmenlerinin Öğrencileri Arasında Ayırım Yapma Durumu ve Bu Ayırımın Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. Cilt:1 Sayı:(1) s. 109-120
• Öztürk, B. (2000). Sınıf İçi Etkileşim. Eğitim Yönetimi Dergisi. Pegem A Yayıncılık Yıl:6 (24) S:621-640
• Şahin, Ç. (2004). Farklı Kültürdeki Öğrencilerin Eğitimi İçin Eleştirel Davranışlar ve yayimlar/162/sahin.htm Eğitim Dergisi.
• http://yayim.meb.gov.tr/
• Şişman, M. (2002). Öğretmenliğe Giriş. Beşinci Baskı, Ekim. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Senemoğlu, N. (1992). Türkiye ve İngiltere'de İlköğretime Öğretmen Yetiştirme ve Türkiye'deki Sistemin Geliştirilmesi İçin Öneriler. H.Ü.Eğitim Fakültesi Dergisi: Türkiye'de İlköğretim Sempozyumu Dergisi. Sayı: 8, s. 143-156.
• Sönmez, V. (1994). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Pegem Yayınları, Yayın No:12
• Tarım, K. (2005). Sınıf Öğretmenlerinin Başarısız Olarak Algıladıkları Öğrencilere Yönelik Tutum ve Davranışları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Taşdemir, M. (1995). İlkokul Öğretmeni Yetiştirme Programının Öğretim Elemanı, Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ulay, A. (2004). Sınıf Öğretmenlerinin Öğretme-Öğrenme Süreçlerinde Pekiştireç Kullanmaya İlişkin Tutumlarının Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uluğ, F. (1993). Okulda Başarı. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Kısaç, İ. (2003). Öğretmen-Öğrenci İletişimi (Ed: E. Karip) Sınıf Yönetimi. Ankara: Pegema Yayınları.
• Küçükahmet, L (1997). Eğitim Programları ve Öğretim-Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Gazi Kitabevi
• Yüksel, G. (2001). Öğretmenlerin Sahip Olmaları Gereken Davranış Olarak Sosyal Beceri. yayimlar/150/yuksel. Htm Dergisi. Sayı 150,
• http://yayim.meb.gov.tr/