OKUL MÜDÜRLERİNİN TUTUM VE DAVRANIŞLARININ ÖĞRETMENLERİN MOTİVASYONUNA ETKİSİ (ÖZEL VE DEVLET OKULU ÖRNEĞİ)

Yıl 2005, Cilt: 3 Sayı: 1, 79 - 93, 01.03.2005

İbrahim Kocabaş Turgut Karaköse

Öz

Bu araştırmada, öğretmenlerin motivasyonuna etki eden faktörleri belirlemek amacıyla bir anket geliştirilerek örnekleme alınan öğretmen grubu üzerine uygulanmıştır. Motivasyonu; müdürlerin örgüt çalışanlarını bireysel amaçlar ve örgütsel amaçlar doğrultusunda harekete geçirmek için kullandıkları bir süreç olarak tanımlamak mümkündür. İnsan davranışlarının kaynağı ihtiyaçlardır. İhtiyaçların ortaya çıkmasıyla motivasyon süreci başlamaktadır. Bireyler bu ihtiyaçlarını gidermek amacıyla fiziksel ve ruhsal yönden uyarılırlar. Uyarılan birey harekete geçerek davranışta bulunur ve sonuçta doyuma ulaşır. İşte, bu doyum noktası motivasyon sürecinin son aşamasıdır. Ülkelerin geleceği, eğitim kurumlarının, işlevlerini tam olarak yerine getirip getirmemesine bağlıdır. Bu çerçevede, eğitim örgütlerinde verimlilik makine ile değil insanla sağlanmaktadır. Verimliliğin sağlanabilmesi için, eğitim-öğretimde stratejik konuma sahip olan öğretmenlerin işlerinde mutlu ve doyuma ulaşmış olmaları gerekmektedir. Öğretmenlerin yüksek düzeyde moralli olması eğitimde kalite ve verimliliğin sağlanmasına katkıda bulunacaktır. Bu nedenle insanları etkileme ve yönlendirme sanatı olan motivasyon diğer örgütlerde olduğu gibi eğitim örgütlerinde de insanları etkileme aracı olarak kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Motivasyon, verimlilik, okul müdürü, iletişim

PRINCIPALS’ BEHAVIOR AND ATTITUDES’ EFFECT ON THE MOTIVATION OF TEACHERS

Öz

The aim of this study is to identify whether there is a relationship between teachers’ motivation and leadership roles of the principals working in state and private schools. A questionnaire was developed to identify the factors affecting motivation and administered to a group of teachers in the sample. The findings of the study show that teachers working in private schools found the managerial behavior of the principals, interpersonal communication skills, appreciating their staff more positive than those teachers working in state schools. In addition, teachers working in private schools expressed more positive opinions about working environment, physical structure and organizational climate of the school. Further, teachers working in private schools replied more positively about the decency of the teaching profession and the level it is accepted. However, both groups of teachers agreed that the teaching profession is a decent job. Key words:

Anahtar Kelimeler

Motivation, productivity, principal, communication

Kaynakça

• belli ölçülerde esnek davran p çal anlar da karara katarak, onlar okulun amaçlar do rultusunda motive etmeye
• dikkat etmelidir. Devlet okullar nda görev yapan ö retmenler, okul içindeki olumlu hareketlerinin yeterince takdir
• edilmedi inden yak nmaktad rlar. Okul müdürleri motivasyon aç s ndan önemli bir unsur olan olumlu
• davran lar n peki tirilmesi ve takdir edilmesi konusuna dikkat etmelidirler. Müdürler, ö retmenlerin yapt klar
• hatalardan dolay onlara ba kalar n n yan nda küçük dü ürücü ele tirilerde bulunmamal , ba rma ve ceza gibi
• yöntemlere ba vurmamal , çal anlar aras nda e itlik ilkesine riayet etmelidir. Okul müdürleri ö retmenlerin
• çal ma iste ini ortaya ç kararak, kendi kendilerini motive edebilecekleri ortam ve ko ullar haz rlamal ; okulun
• hedeflerine ancak çal anlarla birlikte ula labilece inin önemini kavramal d r. Devlet okullar ndaki ö retmenler, müdürlerin konumlar gere i, bilgi ve tecrübeleriyle kendilerine
• yeterince güven vermedi i görü ünde birle mi lerdir. Bu nedenle müdürlerin, yönetim becerileri yönünden
• yeterli hâle getirilmesi amac yla, uzman e iticiler taraf ndan verilen hizmet içi e itim programlar
• yayg nla t r lmal ve art r lmal d r. Devlet okullar nda görev yapan ö retmenler, okullardaki çal ma ortam n yeterli bulmad klar yönünde
• görü bildirmi lerdir. Bu noktada devlet okullar gerek fizikî yap s itibar yla gerekse e itim-ö retim ortam
• yönünden yeterli hâle getirilmelidir. Ö retmenlerin motivasyonlar na olumsuz etkide bulunan bir ba ka de i ken de, okullarda yeteneklerini
• geli tirme f rsatlar n n s n rl oldu u görü ünü ta malar d r. Ö retmenlere çe itli yönlerden geli melerine
• katk da bulunacak e itim olanaklar sa lanarak sürekli ö renmeye te vik edilmeli, okul ö renen bir
• organizasyon hâline dönü türülmelidir. Özellikle ö retmenlikte terfi olanaklar n n s n rl olmas n n, ö retmenlerin motivasyonlar n olumsuz
• yönde etkiledi ini söylemek olas d r. Bu nedenle ö retmenlerin terfi olanaklar n n geli tirilmesine yönelik
• çal malar ba lat lmal , onlara yükselme ve ilerleme ans tan nmal d r. Ö retmenlik mesle inin hak etti i
• sayg nl n n tekrar kazand r labilmesi amac yla bu mesle in önemini ve kutsall n tan t c programlar
• düzenlenmeli ve yayg nla t r lmal d r. Çal anlar motive eden faktörler, ki iden ki iye de i ti inden bireylerin psikolojik yap lar , dolay s yla
• onlar motive edecek araçlar da birbirinden farkl d r. Bu yüzden okul müdürleri motivasyon araçlar n
• kullan rken ö retmenler aras ndaki bireysel farkl l klara sayg göstererek ö retmenlerden optimal düzeyde
• yararlanmaya çal mal d rlar.
• Al ç M. (1996). E itim Sisteminin Amaçlar n n Gerçekle tirilmesinde E itim Yöneticisinin " levleri. Ça da E itim Dergisi. Say : 217. (12-16).
• Ayd n, M. (1986). Ça da E itim Denetim. Ankara: "M E itim Ara t rma Yay n Dan manl k A.7.
• Bentley, T. (1999). nsanlar Motive Etme. (Çeviren: Onur Y ld r m). "stanbul: Hayat Yay nlar .
• Bingöl, D. (1984). Çal ma Psikolojisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi ".".B.F. Yay nlar .
• Çelik, V. (1999). E itimsel Liderlik. Ankara: Pegem Yay nc l k.
• Erden, M. ve Akman, Y. (1995). E itim Psikolojisi. Ankara: Arkada Yay nevi.
• Hanks, K. (1999). nsanlar Motive Etme Sanat . "stanbul: Alfa Yay nlar .
• Kinman, G. ve Kinman, R. (2001). The role of motivation to learn in management education. The Journal of Workplace Learning. Vol.13, Num.4, pp. 132-144.
• Öncü, H. (2000). Motivasyon (Güdülenme). S n f Yönetimi. Ankara: Nobel Yay n Da t m.
• Özkalp, E. ve K rel, Ç. (1987). Örgütsel Davran . Eski ehir: Anadolu Üniversitesi Yay nlar .
• Y ld r m, B. (2001). Okul Yöneticilerinin Kültürel Liderlik Rollerinin Ö retmenlerin doyumuna ve Meslek Ahlâk na Etkisi. (Yay mlanmam Doktora Tezi). Elaz : F rat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.