Kariyere İlişkin Ebeveyn Desteği Ölçeği’nin Türk Ortaokul Öğrencilerine Uyarlanması

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 2, 733 - 756, 28.12.2020

Aysun Güneş Feride Bacanlı

https://doi.org/10.37217/tebd.686875

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın temel amacı Turner, Brissett, Lapan, Udipi ve Ergun (2003) tarafından geliştirilen Kariyere İlişkin Ebeveyn Desteği Ölçeği-KİEDÖ (The Career-Related Parent Support Scale-CRPSS)’ni Türk ortaokul öğrencilerine uyarlamaktır. Ayrıca, cinsiyete, sınıf düzeyine, algılanan sosyo-ekonomik statüye ve algılanan akademik başarıya göre ortaokul öğrencilerinin KİEDÖ’i puan ortalamalarının anlamlı olarak fark gösterip göstermediğini incelemek amaçlanmıştır. Bu araştırmanın 2 çalışma grubu vardır. Birinci çalışma grubu 438 (218 kız ve 220 erkek) ortaokul 7. ve 8. sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. İkinci çalışma grubu 145 (77 kız ve 68 erkek) ortaokul 7. ve 8. sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır KİEDÖ’nün yapı geçerliğini incelemek için doğrulayıcı faktör analizi (DFA) kullanılmıştır. DFA sonuçları KİEDÖ’nün orijinalindeki gibi 4 faktörlü (Araçsal Yardım, Kariyere İlişkin Model Olma, Sözel Cesaretlendirme ve Duygusal Destek) olduğunu doğrulamıştır. KİEDÖ’nün güvenirliğini için KİEDÖ’nün toplam puanları için iç tutarlık katsayısı .93 ve kararlılık katsayısı için .90 olarak bulunmuştur. Ayrıca, KİEDÖ’nün geçerliği için KİEDÖ’i toplam puanları ile Mesleki Karar Verme Öz-Yetkinlik Ölçeği toplam puanları arasında r = .44 olarak bulunmuştur. Ebeveynden Algılanan Sosyal Destek Ölçeği toplam puanları arasında r = .45 olarak belirlenmiştir. Bu bulgular KİEDÖ’nün ortaokul öğrencilerinin ebeveynlerinin kariyerle ilgili desteklerini ölçmek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir. KİEDÖ’i toplam puanları, algılanan sosyo-ekonomik düzeye ve akademik başarıya göre anlamlı olarak fark göstermiştir. Fakat KİEDÖ’i toplam puanları, cinsiyete ve sınıf düzeyine göre anlamlı olarak fark göstermemiştir. Araştırmanın sonuçları ilgili literatür ve teorik görüşler çerçevesinde tartışılmıştır. KİEDÖ’nün gelecekte yapılacak araştırmalarda ve uygulamalı çalışmalarda ortaokul öğrencilerinin eğitsel ve kariyere ilişkin ebeveyn desteğini ölçmek için kullanılabileceği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kariyer gelişimi, Aile desteği, Ortaokul, Ölçek uyarlama

The Adaptation of the Career-Related Parent Support Scale to Turkish Middle School Students

Öz

The main purpose of this study is to adapt the Career-Related Parental Support Scale-KIEDÖ to Turkish middle school students, developed by Turner, Brissett, Lapan, Udipi, and Ergun (2003). In addition, it was aimed to examine whether there is a significant difference in the mean scores of the middle school students' CRPSS according to gender, grade level, perceived socioeconomic status, and perceived academic achievement. This research has two study groups. The first study group consists of 438 (218 girls and 220 boys) 7th and 8th grade middle school students. The second study group consists of 145 (77 girls and 68 boys) 7th and 8th grade middle school middle school students. Confirmatory factor analysis (CFA) was used to examine the construct validity of the CRPSS. DFA results confirmed that there are four factors (Instrumental Assistance, Career- Related Modeling, Verbal Encouragement, and Emotional Support) as in the original version of the CRPSS. In order to determine the reliability of the CRPSS, the internal consistency coefficient was found to be .93 for the total scores of the CRPSS and .90 for the stability coefficient. These findings show that the CRPSS is a valid and reliable measurement tool for measuring the career-related parental support of middle school students. In addition, for the validity of the CRPSS, the correlation between the total scores of the CRPSS and Career Decision Making Self-Efficacy Scale was found as r = .44. The correlation between total scores of the CRPSS and the Perceived Social Support Scale from Parent scores was determined as r = .45 coefficients. The total scores of the CRPSS differed significantly according to the perceived socio-economic level and academic achievement. However, the total scores of the CRPSS did not differ significantly according to gender and grade level. The results of the study are discussed within the framework of the relevant literature and theoretical views. It is suggested that CRPSS can be used to measure the educational and career-related parental support of middle school students in future research and applied studies.

Anahtar Kelimeler

Career development, Parent support, Middle school students, Scale adaptation

Kaynakça

• Arık, İ. A. (1998). Psikolojide bilimsel yöntem. İstanbul: Çantay Kitapevi.
• Bacanlı, F. (2012). Relationships between career decision making difficulties and irrational beliefs about career choice. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 86-95.
• Bacanli, F. (2016). Career decision-making difficulties of Turkish adolescents. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 16(2), 233-250.
• Bacanlı, F., & Güngör, A. (2016, February). Examining the relationship between social support and career development of Turkish middle school students. 8. Annual UCF Counseling Conference, University of Central Florida, Orlando, Florida, US.
• Bacanlı, F., Eşici, H., & Özünlü, M. B. (2013). Kariyer karar verme güçlüklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(40), 198-211.
• Banaz, M. (1992). Lise öğrencilerinde sosyal destek kaynakları ve stres ile ruh sağlığı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191-215.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of self-control. New: Freeman.
• Bayram, D. (1999). Bir grup gençte ruhsal belirti ile sosyal destek ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bozgeyikli, H. (2004). Meslek kararı verme yetkinlik ölçeğinin geliştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 221-234.
• Bozgeyikli, H., Doğan, H., & Işıklar A. (2010). Üstün yetenekli öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri ile algıladıkları sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(28), 133-149.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: The Guilford Press.
• Choi, Y., Kim, J., & Kim, S. (2015). Career development and school success in adolescents: The role of career interventions. Career Development Quarterly, 63(2), 171–186.
• Doğan, H. (2010). Kariyer karar verme grup rehberliği programının 9.sınıf öğrencilerinin kariyer karar verme güçlük düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dubow, E. F., & Ullman, D. G. (1989). Assessing social support in elementary school children: The Survey of Children's Social Support. Journal of Clinical Child Psychology, 18(1), 52-64.
• Elbir, N. (2000). Lise 1. sınıf öğrencilerinin sosyal destek düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erdeğer, N. (2001). Lise öğrencilerinin sosyal destek ve yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Fan, X., & Chen, M. (2001). Parental involvement and students’ academic achievement: A meta analysis Educational Psychology Review, 13(1), 1-22.
• Farmer, H. S., Keane, J., Rooney, G., Vispoel, W., Harmon, L., Lerner, B., ... & Maehr, M. (1981). Career motivation and achievement planning (C-MAP). Measure available with scoring manual and interpretive materials from Helen S. Farmer, Department of Educational Psychology, University of Illinois, 1310, 40-58.
• Flores, L. Y., & O’Brien, K. M. (2002). The career development of Mexican American adolescent women: A test of social cognitive career theory. Journal of Counseling Psychology, 49, 14–27.
• Fouad, N., Cotter W., Fitzpatrick M., Kantamneni M., Carter L., & Bernfeld S. (2010). Development and validation of the family ınfluence scale. Journal of Career Assessment, 18(3), 276-291.
• Fouad, N. A., & Smith, P. L. (1996). A test of a social cognitive model for middle school students: Math and science. Journal of Career Assessment, 7, 187-202.
• Fouad, N. A., Smith, P. L., & Enochs, L. (1997). Reliability and validity evidence for the middle school self-efficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 30(1), 17-31.
• Garcia, P. R. J. M., Restubog, S. L. D., Bordia, P., Bordia, S., & Roxas, R. E. O. (2015). Career optimism: The roles of contextual support and career decision-making self-efficacy. Journal of Vocational Behavvior, 88, 10-18.
• Goldstein, S. E., Lee, C. Y. S., Gunn III, J. F., Bradley, S., Lummer, S., & Boxer, P. (2020). Susceptibility to peer influence during middle school: Links with social support, peer harassment, and gender. Psychology in the Schools, 57(1), 91-110.
• Guan, P., Capezio, A., Restubog, S. L. D., Read, S., Lajom, J. A. L. ve Li, M. (2016). The role of traditionality in the relationships among parental support, career decision making self-efficacy and career adaptability. Journal of Vocational Behavior, 94, 114-123.
• Gökler, I. (2007). Çocuk ve ergenler için sosyal destek değerlendirme ölçeği Türkçe formunun uyarlama çalışması: faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14, 90-99.
• Güzel, H. (2005). Psikiyatrik yardım alan ergenlerin sosyal destek algıları ve bunu etkileyen etmenler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hashima, P. Y., & Amato, P. R. (1994). Poverty, social support and parental behavior. Child Development, 65(2), 394-403.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indices in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1–55.
• Isaacson, L. E., & Brown, D. (2000). Career information, career counseling, and career development (7th ed.). Ally & Bacon.
• Karacabey, Ç. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinin aileden algıladıkları sosyal destek ile intihar olasılığı davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul ili Tuzla ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kapıkıran, Ş., & Özgüngör, S. (2009). Ergenlerin sosyal destek düzeylerinin akademik başarı ve güdülenme düzeyi ile ilişkileri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 16(1), 21-30.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd ed.). New York: Guilford Press.
• Köküsoy, K. (2008). Endüstri meslek liselerinde bir meslek alanına yönelmiş olan öğrencilerin mesleki olgunluk ve algıladıkları aile desteği düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kush, K., & Cochran, L. (1993). Enhancing a sense of agency through career planning. Journal of Counseling Psychology, 40, 434-439
• Kuzgun, Y. (2006). İlköğrertimde Meslek Gelişimi. Y. Kuzgun (Editör), İlköğretimde meslek gelişimi (sy. 125-149). VI. Baskı. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Ladd, G. W. (1990). Having friends, keeping friends, making friends, and being liked by peers in the classroom: predictors of children's early school adjustment? Child Development, 61, 1081-1100.
• Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance. Journal of Vocational Behavior, 45, 79-122.
• Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (2000). Contextual supports and barriers to career choice: A social cognitive analysis. Journal of Counseling Psychology, 47, 36-49.
• Lent, R. W., Brown, S. D., Talleyrand, R., McPartland, E. B., Davis, T., Chopra, S. B., ... & Chai, C. M. (2002). Career choice barriers, supports, and coping strategies: College students' experiences. Journal of Vocational behavior, 60(1), 61-72.
• Mallinckrodt, B. (1988). Students retention, social support, and dropout intention: comparison of black and white students. Journal of Counseling Psychology, 129(1), 60-64.
• Mallinckrodt, B. (1992). Childhood emotional bonds with parents, development of adult social competencies, and availability of social support. Journal of Counseling Psychology, 39 (4), 453-461.
• Morrison, G. M., John, L., Stephanie, S. M., Douglas, C. S., & Keith, W. (1997). Sources of support for school-related Issues: choices of hispanic adolescents varying in migrant status. Journal of Youth and Adolescence, 26(2), 233-251.
• Mutlu, T. (2011). Lise öğrencilerinde kariyer karar verme güçlükleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Nunnally, J. C. & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric Theory. (3rd Ed.). New York: McGraw-Hill.
• Ong, A. D., Phinney, J. S., & Dennis, J. (2006). Competence under challenge: Exploring the protective influence of parental support and ethnic identity in Latino college students. Journal of Adolescence, 29, 961-979.
• Osseiran-Waines, N. ve Almacian, S. (1994). Types of social support: relation to stress and acedemic achievement among prospective teachers. Canadian Journal of Behavioural Science, 26(1), 1-20.
• Öztemel, K. (2013). Lise öğrencilerinin kariyer karar verme güçlüklerinin yordayıcıları olarak algılanan sosyal destek ve cinsiyet. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(3), 241-257.
• Özünlü, M. B. & Bacanlı, F. (2015). Kariyer seçiminde aile etkisi ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 13-32.
• Restubog, S. L. D., Florentino, A. R., & Garcia, P. R. J. M. (2010). Themediating roles of career self-efficacy and career decidedness in the relationship between contextual support and persistence. Journal of Vocational Behavvior, 77, 186-195.
• Roe, A. (1956). Early determinants of vocational choice. Journal of Counseling Psychology, 4, 212-217.
• Rueger, S. Y., Malecki, C. K., & Demaray, M. K. (2008). Gender differences in the relationship between perceived social support and student adjustment during early adolescence. School Psychology Quarterly, 23(4), 496-514.
• Sickinger, P. H. (2012). Social Cognitive Career Theory and middle school student career exploration. Unpublished Doctoral Dissertation. Regent University, London.
• Singh, K., Bickley, P.G., Trivette, P., Keith, T. Z., Keith, P. B., & Anderson, E. (1995). The effects of four components of parental involvement on eighth-grade student achievement: Structural analysis of NELS- 88 data. School Psychology Review, 24, 299-317.
• Super, D. E. (1990). A life-span, life-space approach to career development. In D. Brown & L. Brooks (Eds.), Career choice and development: Applying contemporary theory to practice (2nd ed., pp.197-262). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Sürücü, M. (2005). Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk ve algıladıkları sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şahin, D., & Güvenç, G.B. (1996). Ergenlerde aile algısı benlik a1gısı. Türk Psikoloji Dergisi, 11(38), 22-32.
• Şavluk, T. (2019). Ortaokul öğrencilerinin kariyer gelişimlerinin yordayıcıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şeker, G., & Kaya, A. (2018). Lise öğrencilerinin meslek seçiminde aile desteği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(49), 157-171.
• Temeloğlu, G. (2019). Kariyer karar verme güçlüklerinin yordayıcıları olarak kariyere ilişkin ebeveyn desteği ve meslek kararı verme öz yetkinliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Turner, S. L., & Lapan, R. T. (2002). Career self-efficacy and perceptions of parent support in adolescent career development. Career Development Quarterly, 51, 44-55.
• Turner, S., Brissett, A. A., Lapan, R. T., Udipi, S., & Ergun, D. (2003). The career-related parent support scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 36, 83-94.
• Turner, S. L., Steward, J. C., & Lapan, R. T. (2004). Family factors associated with sixth-grade adolescents’ math and science career interests. Career Development Quarterly, 53, 41-52.
• Ulaş, Ö. (2016) Kariyer kararı verme öz-yetkinliği: Bir model testi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Widlansky, H. S. (1997). The anticipation of graduation: Distress among college seniors as mediated by career development, social support, parental attachment and gender. Dissertation Abstracts International: Section B: The Sciences and Engineering, 58(5-B), 2706.
• Yıldırım, İ. (1998). Akademik başarı düzeyleri farklı olan lise öğrencilerinin sosyal destek düzeyleri. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(9), 33-38.
• Yıldırım, İ. (2000). Akademik başarının yordayıcısı olarak yalnızlık, sınav kaygısı ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 167-176.
• Yildirim, I. (2006). Daily hassles and social support as predictors of academic achievement. Hacettepe University Journal of Education, 30, 258-267.
• Yıldırım, İ. & Ergene, T. (2003). Lise son sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının yordayıcısı olarak sınav kaygısı, boyun eğici davranışlar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 224-234.