Benlik Saygısı ve İlişkisel Faktörler: Bir Meta-Analiz Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 2, 853 - 873, 28.12.2020

Tolga Seki , Bülent Dilmaç

https://doi.org/10.37217/tebd.735112

Cited By: 3

Öz

Araştırmada, benlik saygısı ile ilişkisi incelenen risk faktörleri ile koruyucu faktörlerin benlik saygısı üzerinde etki büyüklüğüne ilişkin genel bir sonuç elde etmek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, 2010-2019 yılları arasında yapılan çalışmalar incelenerek korelasyonel çalışmaların meta-analizi yapılmıştır. Yapılan araştırmada on dört faktörün benlik saygısı ile ilişkisinin etki büyüklüğü ayrı ayrı hesaplanmıştır. Elde edilen bulgulara göre yalnızlık (r=-0.54) ile benlik saygısı arasında negatif yönlü güçlü düzeyde etki büyüklüğü elde edilmiştir. Çocukluk çağı travması (r=-0.47), sosyal görünüş kaygısı (r=-0.46), depresyon (r=-0.44), stres (r=-0.35) ile benlik saygısı arasında negatif yönlü orta düzeyde etki büyüklüğü elde edilmiştir. Anksiyete (r=-0.27), güvenli olmayan bağlanma (r=-0.18) ile benlik saygısı arasında negatif yönlü zayıf düzeyde etki büyüklüğü elde edilmiştir. Benlik saygısı ile koruyucu faktörler arasındaki ilişkilerin etki büyüklükleri incelendiğinde; psikolojik sağlamlık (r=0.47), öz yeterlik (r=0.41), yaşam doyumu (r=0.39), algılanan sosyal destek (r=0.32), problem çözme becerisi (r=0.32), empati (r=0.31) ile benlik saygısı arasında pozitif yönlü orta düzeyde etki büyüklüğü elde edilmiştir. Güvenli bağlanma (r=0.16) ile benlik saygısı arasında pozitif yönlü zayıf düzeyde etki büyüklüğü elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Benlik saygısı, Koruyucu faktörler, Risk faktörleri, Meta-analiz

Self-Esteem and Relational Factors: A Meta-Analysis Study

Öz

In this research, the aim was to derive general conclusions about the effect of risk factors and protective factors on self-esteem by calculating effect sizes for the relationships between self-esteem, risk factors, and protective factors. Accordingly, a meta-analysis of correlational studies was conducted by examining the studies conducted between 2010-2019. In the research, the effect size of the relationship between fourteen factors and self-esteem was calculated separately. According to the findings, a large negative effect size was obtained between loneliness (r = -0.54) and self-esteem. A moderate negative effect size was obtained between childhood trauma (r = -0.47), social appearance anxiety (r = -0.46), depression (r = -0.44), stress (r = -0.35), and self-esteem. A weak negative effect size was obtained between anxiety (r = -0.27), unsafe attachment (r = -0.18), and self-esteem. When the effect sizes of the relationships between self-esteem and protective factors are examined; a moderate positive effect size was obtained between self-respect and psychological resilience (r = 0.47), self-efficacy (r = 0.41), life satisfaction (r = 0.39), perceived social support (r = 0.32), problem solving skill (r = 0.32), empathy (r = 0.31). A positive small effect size was obtained between secure attachment (r = 0.16) and self-esteem.

Anahtar Kelimeler

Self-esteem, Protective factors, Risk factors, Meta-analysis

Kaynakça

• Arslan, H., Mergen, H., Erdoğmuş Mergen, B., Arslan, E. ve Ayyıldız, Ü. (2016). Eğitim fakültesi öğrencilerinin depresyon, anksiyete ve benlik saygısı puanlarının farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Medical Sciences, 11(1), 1-13.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman.
• Weiner, I. B. ve Craighead, W. E. (Ed.). The Corsini Encyclopedia of Psychology. New York: Wiley.
• Bartholomew, K. ve Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: a test of a four-category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61(2), 226-244.
• Baumeister, R. F., Campbell, J. D., Krueger, J. I. ve Vohs, K. D. (2003). Does self-esteem cause better performance, interpersonal success, happiness or healthier lifestyles? Psychological Science in the Public Interest, 4(1), 1-44.
• Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Seperation, anxiety and anger. New York: Basic Books
• Burger, J., M. (2006). Kişilik (İ. Deniz, Erguvan Sarıoğlu, Çev). İstanbul: Kaknüs Yayıncılık.
• Burma, R. (2012). Cinsel saldırı suçu işlemiş hükümlülerde, çocukluk döneminde örseleyici yaşantılara maruz kalma düzeyi ile benlik saygısı, öfke ifade tarzı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, M. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Byrne, J. S. ve O'brien, E. J. (2014). Interpersonel views of narcissism and authentic high self-esteem: It is not all about you. Psychological Reports: Relationships and Communications, 115(1), 243-260.
• Canlı, Y. (2017). Anne-babası boşanmış 12-15 yaşındaki çocuklar ile aynı yaş grubundaki anne-babası boşanmamış çocukların benlik saygısı ve depresyon düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İ. A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Card, N. A. (2015). Applied meta-analysis for social science research. New York: Guilford Publications.
• Cervone, D. ve Pervin, L. A. (2016). Kişilik psikolojisi: Kuram ve araştırma. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Chao, R. C., Vidacovich, C. ve Green, K. E. (2017). Analysis of the Rosenberg self-esteem scale with African Americans. Psychological Assessment, 29(3), 329–342.
• Cochran, W. G. (1954). The combination of estimates from different experiments. Biometrics, 10, 101-129.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Research methods in education. London: Routledge-Falmer.
• Copel, L.C. (1988). Loneliness: A conceptual model. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Nursing, 26(1),14-19.
• Cumming, G. (2012). Understanding the new statistics. New York: Routledge, Taylor and Francis Group.
• Çakar, F. S. ve Karataş, Z. (2012). Ergenlerin benlik saygısı, algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri: Bir yapısal eşitlik modeli çalışması. Educational Sciences: Theory ve Practice, 12(4), 2397-2412.
• Çoban, Ü. (2019). Üniversite öğrencilerinin spora yönelik tutumlarının benlik saygısı, yaşam kalitesi, öz yeterlilik ve akademik başarı düzeylerine etkisinin incelenmesi (Doğu Marmara Bölgesi üniversiteleri örneği). Yayımlanmamış doktora tezi, K.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Diener, E. (1984). Subjective well being. Psychological Bulletin, 95(3), 542-575.
• Dinçer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz. Ankara: Pegem Akademi.
• Ernst, J. M. ve Cacioppo, J. T. (1999). Lonely hearts: Psychological perspectives on loneliness. Applied and Preventive Psychology, 8, 1-22.
• Fennell, M. J. (1997). Low self-esteem: A cognitive perspective. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 25(1), 1-26.
• Gardner, D. G. ve Pierce, J. L. (1998). Self-esteem and self-efficacy within the organizational context. Group and Organization Management, 23(1), 48-70.
• Gerring, R. J. ve Zimbardo, P.G. (2012). Psikoloji ve yaşam (G. Sert, Çev.). Ankara: Nobel.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerinde bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
• Goldsmith, D. J. (2008). Communicating social support. USA: Cambridge University Pres.
• Gorrese, A. ve Ruggieri, R. (2013). Peer attachment and self-esteem: A meta-analytic review. Personality and Individual Differences, 55(5), 559-568.
• Hao, J. ve Wilkinson, R. B. (2014). Adult Attachment and Self-Esteem: A Meta-Analysis. In Conference Paper Presented at the International Association for Relationship Research Biennial Conference, At Melbourne, Australia.
• Hart, T. A., Flora, D. B., Palyo, S. A., Fresco, D. M., Holle, C. ve Heimberg, R. G. (2008). Development and examination of the social appearance anxiety scale. Assessment, 15(1), 48-59.
• Hazan, C. ve Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 511-524.
• Higgins, J. P. T. ve Thompson, S. G. (2002). Quantifying heterogeneity in a meta analysis. Statistics in Medicine, 21, 1539-1558.
• Işın, S. A. (2015). Akademik başarı düzeyi yüksek olan ergenlerin benlik saygısı ve anksiyete düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ü. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Jackson, J. ve Cochran, S. D. (1991). Loneliness and psychological distress. Journal of Psychology, 125(3), 257-262.
• Judge, T. A. ve Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits—self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability—with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86(1), 80-92.
• Jumper, S. A. (1995). A meta-analysis of the relationship of child sexual abuse to adult psychological adjustment. Child Abuse ve Neglect, 19(6), 715-728.
• Kan, M. (2018). Üniversite öğrencilerinde yetişkin bağlanma biçimleri, kişilik özellikleri ve benlik saygısı arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ü. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karaca, N. H., Akyol, T., Karaca, L. ve Can Yaşar, M. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının problem çözme becerileri ve benlik saygılarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 199-220.
• Karadağ, E. ve Sölpük, N. (2018). Türkiye'de Yapılan Çalışmalarda Depresyon ve Kaygı İlişkisi: Bir Meta-Analiz Çalışması. Düşünen Adam, 31(2), 163-176.
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-142.
• Karaırmak, Ö. ve Siviş-Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-43.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kayal, M. (2018). İlköğretim düzeyinde öğrenim gören roman öğrencilerde benlik saygısı, algılanan sosyal destek ve sosyal beceriler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, N. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kılınç, S. ve Torun, F. (2011). Türkiye’de klinikte kullanılan depresyon değerlendirme ölçekleri. Dirim Tıp Gazetesi, 86(1), 39-47.
• Korkut-Owen, F. (2015). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı.
• Kulaksızoğlu, A. (2011). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Lyubomirsky, S., Tkach, C. ve DiMatteo, M. R. (2006). What are the differences between happiness and selfesteem. Social Indicators Research, 78(3), 363-404.
• Mattanah, J. F., Lopez, F. G., & Govern, J. M. (2011). The contributions of parental attachment bonds to college student development and adjustment: a meta-analytic review. Journal of Counseling Psychology, 58(4), 1-32.
• Miller, C. T. ve Downey, K. T. (1999). A meta-analysis of heavyweight and self-esteem. Personality and Social Psychology Review, 3(1), 68-84.
• Morgan, C. T. (2010). Psikolojiye giriş. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Özcan, H., Subaşı, H., Budak, B., Çelik, M., Gürel, Ş. C. ve Yıldız, M. (2013). Ergenlik ve genç yetişkinlik dönemindeki kadınlarda benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı, depresyon ve anksiyete ilişkisi. Journal of Mood Disorders, 3(3), 107-113.
• Özgözgü, S. ve Altunay, E. (2016). Yöneticilerin liderlik davranışlarının öğretmenlere yansıyan sonuçları: Bir meta-analiz çalışması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 259-294
• Pavot, W. ve Diener, E. (1993). Review of the satisfaction with life scale. Psychological Assessment, 5(2), 164-172.
• Petitti, D. B. (2000). Meta-analysis, decision analysis and cost effectiveness analysis: Methods for quantitative synthesis in medicine. NY: Oxford University Press.
• Rhodewalt, F. ve Peterson, B. (2008). The self and social behavior: The fragile self and interpersonal self-regulation. Personality and social behavior içinde (ss. 49-78). New York: Psychology Press.
• Richards, F. ve O'Keeffe, Z. C. (2004). Resilience and risk factors associated with experiencing childhood sexual abuse. Child Abuse Review, 13(5), 338-352.
• Robinson, M. J. V., Lloyd, C. A. ve Rowe, K. J. (2008). The impact of leadership on student outcomes: An analysis of the differential effects of leadership types. Educational Administration Quarterly, 44(5), 635-674.
• Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Rosenberg, M. ve Turner, R. H. (1990). The self concept social product an social force social psychology. New Brunswick: Transaction Publisher.
• Sedgwick, P. (2013). Meta-analyses: How to read a funnel plot. Bmj, 346, f1342.
• Sowislo, J. F. ve Orth, U. (2013). Does low self-esteem predict depression and anxiety? A meta-analysis of longitudinal studies. Psychological, Bulletin, 139(1), 213.
• Soylu, C. (2016). Orta yetişkinlikte benlik saygısı, hayatın anlamı ve psikososyal uyum arasındaki ilişkiler: meme kanseri hasta örneklemi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, H. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, Ö. F. ve Bozanoğlu, İ. (2011). From self-esteem to mental health: Empathy as mediator. Eğitim Araştırmalari-Eurasian Journal of Educational Research, 42, 225-242.
• Traş, Z., Arslan, C. ve Mentiş Taş, A. (2011). Öğretmen adaylarında mizah tarzları, problem çözme ve benlik saygısının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 716-732.
• Türk Dil Kurumu (TDK, 219). Benlik. https://sozluk.gov.tr/?q=benlikvearanan= adresinden alınmıştır.
• Videbeck SL (2001). Psychiatric mental health nursing. Lippincott: Williams ve Wilkins.
• Whirter, J. M. ve Voltan-Acar, N. (1985). Çocukla iletişim. Ankara: Nüve.
• Woolfolk, A. (2004). Educational psychology (9th Ed.). New Jersey: Pearson Internationa Edition.
• Yersel, Z. (2019). Çocuk ve ergenlerde anne-baba tutumu ve bağlanma durumunun algıladıkları benlik saygısı ve çocukluk çağı narsisizmi ile ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, B. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz Irmak, T. (2008). Çocuk istismarı ve ihmalinin yaygınlığı ve dayanıklılıkla ilişkili faktörler. Yayımlanmamış doktora tezi, E. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yörükoğlu, A. (1985). Gençlik çağı (7. Bas.). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yörükoğlu, A. (1990). Çocuk ruh sağlığı: Çocuk yetiştirme sanatı ve kişilik gelişimi. İstanbul: Özgür Yayınları.