Türkçe Öğretiminde Öz Değerlendirme Uygulamaları

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 2, 733 - 752, 28.12.2021

Üzeyir Süğümlü

https://doi.org/10.37217/tebd.972445

Cited By: 3

Öz

Dil öğretimi; dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma olmak üzere dört temel dil becerisi üzerinden gerçekleştirilmektedir. Türkçe ders kitaplarında da programda yer alan dil becerileri kazanımlarına yönelik etkinlikler yer almaktadır. Öğretim programlarında dil becerilerinin ölçme-değerlendirme süreçlerinde tamamlayıcı ölçme-değerlendirme araçlarından yararlanılması önerilmektedir. Tamamlayıcı ölçme-değerlendirme araçlarından biri de öz değerlendirmedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, ortaokul Türkçe ders kitaplarında öz değerlendirme uygulamalarını incelemektir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden temel nitel araştırma ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma materyallerini, 2019-2020 eğitim-öğretim yılından itibaren uygulamada olan ortaokul Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, ders kitaplarında yer alan etkinlikler ve tema sonu ölçme-değerlendirme sorularının incelenmesi ile toplanmıştır. Araştırmanın verileri, betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Ders kitapları, MAXQDA 20 nitel veri analizi programına aktarılmış ve analizler program üzerinden yapılmıştır. Araştırma ile ortaokul Türkçe ders kitaplarında öz değerlendirme uygulamalarına çok az yer verildiği, 6. sınıf düzeyinde hiç yer verilmediği, konuşma ve yazma becerilerine yönelik öz değerlendirme uygulamalarına yer verildiği ancak okuma ve dinleme/izleme becerilerine yönelik öz değerlendirme uygulamalarına 5. sınıf dışında yer verilmediği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu sonuçlardan hareketle öz değerlendirme uygulamalarına her sınıf düzeyi ders kitabında yer verilmesi, her metnin sonunda metne yönelik kazanımlarla ilişkili öz değerlendirme uygulamasının yer alması ve Türkçe öğretiminde öz değerlendirme uygulamasının daha sık kullanılması önerileri geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dil Becerileri, Ders Kitabı, Tamamlayıcı Ölçme-Değerlendirme Araçları, Öz Değerlendirme

Self-Assessment Practices in Turkish Teaching

Öz

Language teaching consists of four basic language skills such as listening/watching, speaking, reading, and writing. Turkish textbooks also include activities related to the acquisition of language skills available in the curriculum. Curricula recommend using complementary measurement-evaluation tools in the measurement-evaluation processes of language skills. One of the complementary measurement-evaluation tools is self-assessment. In this regard, this study aims to examine the self-assessment practices in secondary school Turkish textbooks. This study used the basic qualitative research design, one of the qualitative research methods. The study materials of the study consisted of secondary school Turkish textbooks that have been in practice since the 2019-2020 academic year. The data were collected with the examination of the activities in the textbooks and the measurement-evaluation questions at the end of the theme. Descriptive analysis technique was used during data analysis. Textbooks were transferred to the MAXQDA 20 qualitative data analysis program, and the analyses were made via this program. The results suggested that self-assessment practices were rarely included in the secondary school Turkish textbooks, and that they were not included at all at the 6th-grade level, self-assessment practices for speaking and writing skills were included, but those for reading and listening/watching skills were not except for the 5th-grade. Based upon these results, various recommendations were provided as to include self-evaluation practices in textbooks at each grade level and self-assessment practice related to text-related learning outcomes at the end of each text as well as using self-assessment practices more frequently in Turkish teaching.

Anahtar Kelimeler

Language Skills, Textbook, Complementary Measurement-Evaluation Tools, Self-Assessment

Kaynakça

• Andrade, H. & Valtcheva, A. (2009). Promoting learning and achievement through self-assessment. Theory into Practice, 48(1), 12-19. doi: 10.1080/00405840802577544
• Alıcı, D. (2020). Performansa dayalı ölçme. S. Tekindal (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme (6. b.) içinde (s. 123-163). Ankara: Pegem Akademi.
• Aslan, S. (2020). Öğretmen adaylarının ölçme değerlendirmeye yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaların Dergisi, 16, 6047-6068. doi: 10.26466/opus.755991
• Benson, P. (2011). Teaching and researching autonomy (2. b.). London: Pearson Education Limited.
• Doğan-Kahtalı, B. & Çelik, Ş. (2020). 2019 Türkçe Öğretim Programı’nda ölçme ve değerlendirme ile Türkçe öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme araçlarını kullanma düzeyleri. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(2), 237-244. doi: 10.38089/ekuad.2020.17
• Duran, E. & Öztürk, E. (2019). Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme. H. Akyol & A. Şahin (Ed.), Öğretmen adayları ve öğretmenler için Türkçe öğretimi (2. b.) içinde (s. 261-280). Ankara: Pegem Akademi.
• Gardner, D. (2000). Self-assessment for autonomous language learners. Links & Letters, 7, 49-60.
• Göçer, A. (2019). Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme. H. Kavruk & H. Kurnaz (Ed.), Türkçe öğretimi içinde (s. 253-293). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Göçer, A., Arslan, S. & Çaylı, C. (2017). Türkçe eğitiminde öğrenci gelişim durumunun belirlenmesinde süreç temelli tamamlayıcı ölçme değerlendirme yöntem ve araçları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(28), 263-292.
• Gültekin, S. (2017). Performans dayanaklı değerlendirme. R. N. Demirtaşlı (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme (4. b.) içinde (s. 223-256). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Harris, M. (1997). Self-assessment of language learning in formal settings. ELT Journal, 51(1), 12-20.
• Keser-Özmantar, Z. (2018). Örnekleme yöntemleri ve örneklem süreci. K. Beycioğlu, N. Özer & Y. Kondakçı (Ed.), Eğitim yönetiminde araştırma içinde (s. 88-109). Ankara: Pegem Akademi.
• Kösterelioğlu, İ. & Çelen, Ü. (2016). Öz değerlendirme yönteminin etkililiğinin değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 15(2), 671-681.
• Külte-Çağlar, S. (2016). Türkçe dersinde öğrencilerin strateji öğretimi ve özdeğerlendirme yoluyla özetleme becerilerinin geliştirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://i-rep.emu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream /handle/11129/2822/ca%c4%9flarseher.pdf?sequence=1 sayfasından erişilmiştir.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2019a). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2019b). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
• MEB. (2019c). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 6. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2019d). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 7. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2019e). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 8. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Schunk, D. (2003). Self-efficacy for reading and writing: Influence of modeling, goal setting, and self evaluation. Reading & Writing Quarterly, 19, 159–172.
• Sulak, S. E. & Süğümlü, Ü. (2020). Türkçe öğretiminde strateji, yöntem ve teknikler. H. Akyol & A. Şahin (Ed.), Türkçe öğretimi (2. b.) içinde (s. 333-366). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Şahin, A. (2020). Konuşma eğitimi. H. Akyol & A. Şahin (Ed.), Öğretmen adayları ve öğretmenler için Türkçe öğretimi (2. b.) içinde (s. 103-127). Ankara: Pegem Akademi.
• Şahin, M. G. (2019). Performansa dayalı değerlendirme. B. Çetin (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme içinde (s. 217-258). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şentürk, B. (2017). The power of self-assessment in foreign language education. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 5, 352-359.
• Uysal, M., Öztürk, H. & Döş, İ. (2015). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (2. b.). Ankara: Nobel Akademi.
• Yaylak, E. (2020). Etkileşimli sosyal bilgiler defteri (ESBD) uygulamasına ilişkin bir durum çalışması. Eğitim ve Bilim, 45(204), 65-89. doi: 10.15390/EB.2020.8809
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. b.). Ankara: Seçkin.