Özel Yetenekli Öğrencilerin Yaratıcı Kişilik Özelliklerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 3, 1151 - 1168, 29.12.2022

Muazes Erbay Osman Aktan

https://doi.org/10.37217/tebd.1147945

Öz

Bilim ve Sanat Merkezine devam eden özel yetenekli öğrencilerin yaratıcı kişilik özelliklerinin bazı değişkenlere göre incelendiği bu araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Bilim ve Sanat Merkezinde öğrenim gören özel yetenekli öğrenciler, araştırmanın örneklemini ise 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Bursa ilindeki Bilim ve Sanat Merkezlerine devam eden özel yetenekli (genel yetenek, müzik ve resim alanından) öğrenciler arasından kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemine göre seçilen yüz elli lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, kişisel bilgiler formu ve Yaratıcı Kişilik Özellikleri Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Yaratıcı Kişilik Özellikleri Ölçeği puanlarının normal dağılım göstermemesi nedeniyle veri analizlerde parametrik olmayan testlerden Mann Whitney U ve Kruskal Wallis istatistik test teknikleri kullanılmıştır. Araştırma bulguları incelendiğinde özel yetenekli öğrencilerin yaratıcı kişilik özellikleri puanları arasında cinsiyet, okul türü, sınıf düzeyi ve Bilim ve Sanat Merkezi öğrenim gördükleri yetenek alanına göre anlamlı farklılık olmadığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, özel yetenekli öğrencilerin yaratıcı kişilik özelliklerini destekleyecek eğitim içerik ve öğretim ortamı düzenlemelerine ilişkin öğretmenlere hizmet içi eğitimler düzenlenebilir. Öğrencilerin ev ortamında desteklenmesi amacıyla, ailelere yönelik bilgilendirme faaliyetleri düzenlenebilir.

Anahtar Kelimeler

Özel Yetenek, Yaratıcılık, Yaratıcı Kişilik Özellikleri, Yaratıcı Düşünme

Examination of Creative Personality Traits of Gifted Students According to Some Variables

Öz

The survey model was used in this study, in which the creative personality traits of gifted students attending the Science and Art Center were examined according to some variables. The population of the research is the gifted students studying at the Science and Art Center, and the sample of the research consists of one hundred and fifty high school students selected according to the convenience sampling method among the gifted students (in the fields of general talent, music, and painting) who attend the Science and Art Centers in Bursa in the 2021-2022 academic year. The data of the study were collected using the personal information form and the Creative Personality Traits Scale. Non-parametric tests, Mann Whitney U, and Kruskal Wallis statistical test techniques were used in data analysis since Creative Personality Traits Scale scores did not show normal distribution. When the research findings were examined, it was determined that there was no significant difference between the creative personality traits scores of the gifted students according to gender, school type, grade level, and the skill area they studied at the Science and Art Center. Based on the results of the research, in-service trainings can be organized for teachers on educational content and teaching environment arrangements that will support the creative personality traits of gifted students. In order to support students in their home environment, information activities can be organized for families.

Anahtar Kelimeler

Special Talent, Creativity, Creative Personality Traits, Creative Thinking

Kaynakça

• Akarsu, F. (2001). Üstün yetenekliler, yetişemediğimiz çocuklar: Üstün yetenekli çocuklar ve sorunları. Ankara: Eduser Yayınları.
• Akdeniz, H. & Alpan, G. (2022). Özel yetenekli öğrencilerde duygusal zekânın incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51(235), 1901-1916. https://doi.org/10.37669/milliegitim.910546
• Akkan, E. (2010). Orta öğretimdeki üstün yetenekli öğrencilerin duygusal zekâ ve yaratıcılık düzeylerinin yaşam doyumlarını yordama gücü. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Angela, F. R. & Caterina, B. (2022). Creativity, emotional intelligence and coping style in intellectually gifted adults. Current Psychology, 41, 1191–1197. https://doi.org/10.1007/s12144-020-00651-1
• Bapoğlu, S. S. (2010). Üstün ve normal çocukların yaratıcı ve eleştirel düşünme düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Basister, M. P. & Kawai, N. (2018). Japan’s educational practices for mathematically gifted students. International Journal of Inclusive Education, 22(11), 1213-1241.
• Bıçakcı, M. & Baloğlu, M. (2018). Türkiye’de özel yeteneklilerle yapılan araştırmalarda yaratıcılık. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 327-343. https://doi.org/10.17679/inuefd.481895
• Bilgiç, N., Taştan, A., Kurukaya, G., Kaya, K., Avanoğlu, O. & Topal, T. (2021). MEB Özel yetenekli bireylerin eğitimi strateji ve uygulama klavuzu. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_ dosyalar/2013_11/25034903_zelyeteneklibireylerineitimistratejiveuygulamaklavuzu.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Bogoyavlenskaya, D. B. (2013). Nature of changes in creativity scores in preschool and junior school children. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 86, 358–362. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.08.579 Callahan, C. M. (2017). The characteristics of gifted and talented students. C. M. Callahan & H. L. Hertberg-Davis (Ed.), Fundamentals of gifted education içinde (s. 153-166). New York: Routledge.
• Clark, B. (2015). Üstün zekâlı olarak büyümek (F. Kaya & Ü. Ogurlu, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research methods in education. New York: Routledge.
• Çeliköz, N. (2017). Okulöncesi dönem 5-6 yaş çocukların yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Yıldız Journal of Educational Research, 2(1), 1-25
• Davis, G. A. & Rimm, S. B. (2004). Education of the gifted and talented. Boston, MA: Pearson Education.
• Davis, G. A. (2009). New developments in gifted education. L. V. Shavinina (Ed.), International handbook on giftedness içinde (s. 1035-1044). Dordrecht: Springer.
• Dikici, A. (2013). Yaratıcılığı destekleyen ilköğretim öğretmenleri indeksi ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 307-324.
• Doğramacıoğlu, B. (2016). Güzel sanatlar lisesindeki öğrencilerle diğer lise türlerindeki öğrencilerin yaratıcılık düzeylerinin karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Güneştekin, F. (2011). İlköğretim 1-5. sınıf öğrencilerinin yaratıcılığının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Hennessey, B. A. (2015). If I were Secretary of Education: A focus on intrinsic motivation and creativity in the classroom. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 9(2), 187–192. ttps://doi.org/10.1037/aca0000012
• Hennessey, B. A. & Amabile, T. M. (2010). Creativity. Annual Review of Psychology, 61(1), 569–598.
• Johnsen, S. K. (2018). Definitions, models, and characteristics of gifted students. K. McDowal (Ed.), Identifying gifted students: A practical guide içinde (s. 1–32). Waco, TX: Prufrock Press.
• Kalaycı, Ş. (2016). Spss uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (7. b.). Ankara: Asil.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kaufman, J. C., Agars, M. D. & Lopez-Wagner, M. C. (2008). The role of personality and motivation in predicting early college academic success in non-traditional students at a Hispanic-serving institution. Learning and Individual Differences, 18(4), 492-496.
• Kayılı, G., Kuşcu, Ö. & Özdemir A. (2011). The analysis of creativity of pre-school children in Turkey according to different variants. International Journal of Arts and Sciences, 4(5), 208-218.
• Kim, K. H. (2008). Underachievement and creativity: Are gifted underachievers highly creative? Creativity Research Journal, 20(2), 234-242.
• Kiper, S. (2016). Anaokuluna devam eden 48-71 ay aralığındaki çocukların yaratıcılık düzeyleri ve sosyal becerileri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kontaş, T. (2015). 5-11 yaş arası çocukların zihin teorisi ve yaratıcılık yetenekleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kuçlu, E. (2018). Altı-on yaş arasındaki öğrencilerin yaratıcılık düzeylerinin karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• McKillup, S. (2011). Statistics explained: An introductory guide for life scientists. Cambridge: Cambridge University Press.
• MEB. (2019). MEB Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/ 2015_08/27014859_bilsemynerge.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Mertol, H. & Çetin, Ş. (2017). Bilim ve Sanat Merkezinde müzik yeteneği ile tanılanmış öğrencilerin kaufman ölçeğine göre yaratıcılık alanlarının belirlenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(4), 811-825. https://doi.org/10.17244/eku.347816
• Midilli, M. (2019). Özel yetenekli ilkokul öğrencilerinin yaratıcı düşünme becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Pagani, L., Rubenson, D. & Runco, M. A. (2003). The impact of junior kindergarten on behaviour in elementary school children. Internationel Journal of Behavioral Devolopment, 27(5), 423-427
• Preckel, F., Holling, H. & Wiese, M. (2006). Relationship of intelligence and creativity in gifted and non-gifted students: An investigation of threshold theory. Personality and Individual Differences, 40(1), 159-170.
• Puryear, J. S., Kettler, T. & Rinn, A. N. (2017). Relationships of personality to differential conceptions of creativity: A systematic review. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 11(1), 59–68. https://doi.org/10.1037/aca0000079
• Qian, M., Plucker, J. A. & Shen, J. (2010). A model of Chinese adolescents' creative personality. Creativity Research Journal, 22(1), 62-67.
• Renzulli, J. S. (1978). What makes giftedness? Reexamining a definition. Phi Delta Kappan, 92(8), 81-88. https://doi.org/10.1177/003172171109200821
• Renzulli, J. S. (1992). A general theory for the development of creative productivity through the pursuit of ideal acts of learning. Gifted Child Quarterly, 36(4), 170-182.
• Sıdar, R. (2011). Bilim sanat merkezlerinde okuyan öğrencilerin yaratıcılıklarının problem çözme becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Sternberg, R. J., Kaufman, J. C. & Pretz, J. E. (2002). The creativity conundrum: A propulsion model of kinds of creative contributions. New York: Psychology Press.
• Şahin, F. (2022). A study on developing creative thinking skills in students with intellectual disabilities using creative drama. Creativity Research Journal, 34(1), 85-92. https://doi.org/10.1080/10400419.2021.1997177
• Şahin, F. & Danışman, Ş. (2017). Yaratıcı Kişilik Özellikleri Ölçeği: Güvenilirlik ve geçerlik çalışması. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 747-760.
• Şahin, G. (2016). Öğretmenlerin algıladıkları okul kültürü ile Yaratıcı kişilik ve yaratıcı çevre ilişkilerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Tekin, M. & Taşğin, Ö. (2009). Analysis of the creativity level of the gifted students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 1088-1092.
• Yeşilyurt, E. (2020). Yaratıcılık ve yaratıcı düşünme: tüm boyut ve paydaşlarıyla kapsayıcı bir derleme çalışması. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3874-3915.