Ötekileştirme Davranışları Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 2, 1131 - 1152, 30.08.2023

Abdurrahman Kardaş , Bilal Yıldırım

https://doi.org/10.37217/tebd.1171401

Öz

Okul müdürlerinin okulda görev yapmakta olan personele ve ilişkili olunan personele ilişkin ötekileştirme davranışlarının belirlenebilmesi eğitim ve okul yönetimi açısından alana önemli katkı sağlayabilir. Bu gerekçeler doğrultusunda bu çalışmanın amacı, okul müdürlerinin ötekileştirme davranışlarını ölçmeye yarayan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. 52 maddeden oluşan taslak ölçek Batman ilinde, 2020-2021 eğitim öğretim yılında görev yapan 475 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Yapı geçerliği için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve yapının doğrulanması için Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) aynı veri ile yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizine göre ölçek, öz değeri birden büyük beş alt boyuttan oluşmaktadır. Toplam varyansın %68,445’ini açıklamaktadır. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre Ki-kare değeri kabul edilebilir, AGFI kabul edilebilir düzeydedir. GFI (iyilik uyum indeksi) kabul edilebilir, NFI kabul edilebilir, IFI kabul edilebilir ve RMR mükemmel uyum düzeyindedir. Modelin RMSEA değeri de kabul edilebilir düzeydedir. Bu sonuçlara göre, ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Ayrımcılık, Farklılık, Öteki, Ötekileştirme

Othering Behaviors Scale: Validity and Reliability Study

Öz

Determining the othering behaviors of school principals regarding the staff working in the school and related personnel can make a significant contribution to the field in terms of education and school management. In this respect, the aim of this study is to develop a valid and reliable scale that can determine the othering behaviors of school principals. The draft scale consisting of 52 items was conducted with 475 teachers working in Batman province in the 2020-2021 academic year. Exploratory factor analysis (EFA) for construct validity and Confirmatory Factor Analysis (CFA) for construct validation were performed with the same data. Based on the exploratory factor analysis, the scale consists of five sub-dimensions whose eigenvalues are greater than one. 68.445% of the total variance is explained. Based on the confirmatory factor analysis results, the Chi-Square value is acceptable and the AGFI is at an acceptable level. In addition, GFI, NFI and IFI are acceptable, and RMR is the perfect fit. The RMSEA value of the model is also at an acceptable level. Based on these results, it can be said that the scale is a valid and reliable measurement tool.

Anahtar Kelimeler

Discrimination, Difference, Other, Othering

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür.
• Aktay, Y. & Kızılyaka, A. (2014). Hepimiz ötekiyiz Türkiye’de kimlikler ve algılar. Ankara: Tezkire.
• Aydın, M. (2013). Eğitimde örgütsel davranış. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Ayre, C. & Scally, A. J. (2014). Critical values for Lawshe’s content validity ratio: revisiting the original methods of calculation. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 47(1), 79–86.
• Baumgartner, H. & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161.
• Bezirgan-Arar, Y. (2009). Sosyo-politik bağlama göre Türk basınının ‘’öteki’’leri. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Browne, M. W. & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. K. A. Bollen & J. S. Long, (Ed.), Testing structural equation models içinde (s. 136-162). Beverly Hills, CA: Sage.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Byrne, B. M. (2001). Structural equation modeling with AMOS, EQS, and LISREL: Comparative approaches to testing for the factorial validity of a measuring instrument. International Journal of Testing, 1(1), 55-86.
• Crang, M. (1998). Cultural geography. London: Routledge.
• Çamaş, G. (2017). Üniversite öğrencilerinde psikolojik yardım aramaya ilişkin damgalama düzeylerinin özyeterlik, aile bütünlük duygusu ve sosyal destek ile ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Çay-Sağlam, T. & Yaşar, M. (2017). Teoride, pratikte ve araştırmalarda öteki ve ötekileştirme. Electronic Turkish Studies, 12(3), 135-154.
• Çelik, V. (2011). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem Akademi.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Erdemli, Ö. & Kurum, G. (2019). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin gözünden okulda dışlanma: nedenleri ve sonuçları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 350-368.
• Ersoy, M. A. & Varan, A. (2007). Ruhsal Hastalıklarda İçselleştirilmiş Damgalanma Ölçeği Türkçe Formu’nun güvenilirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 163-171.
• Genç, Y., Taylan, H. H. & Barış, İ. (2015). Roman çocuklarının eğitim süreci ve akademik başarılarında sosyal dışlanma algısının rolü. International Journal of Social Science, 33, 79-97.
• George, D. & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. New York and London: Routledge.
• Goffman, E. (1963). Stigma and social identity. Stigma: Notes on the management of spoiled identity içinde (s. 1–19). New Jersey: Prentice-Hall.
• Hill, J. (2015). Girls’ active identities: Navigating othering discourses of femininity, bodies and physical education. Gender and Education, 27(6), 666-684.
• İlhan, M. & Çetin, B. (2014). LISREL ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilen yapısal eşitlik modeli (YEM) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 5(2), 26-42.
• Kalın, İ. (2018). Ben, öteki ve ötesi İslam-Batı ilişkileri tarihine giriş. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kırmızı, F. S. (2012). Öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına yönelik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 2353-2366.
• King, M., Dinos, S., Shaw, J., Watson, R., Stevens, S., Passetti, F., ... & Serfaty, M. (2007). The Stigma Scale: Development of a standardised measure of the stigma of mental illness. The British Journal of Psychiatry, 190(3), 248-254.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563-575.
• Nahya, Z. (2011). İmgeler ve ötekileştirme: Cadılar, yerliler, Avrupalılar. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 27-38.
• Nilsen, A. B., Fylkesnes, S. & Mausethagen, S. (2017). The linguistics in othering: Teacher educators’ talk about cultural diversity. Reconceptualizing Educational Research Methodology, 8(1), 40-50.
• Otrar, M. & Argın, F. S. (2015). Öğrencilerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitimi ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-13.
• Önk, M. & Cemaloğlu, N. (2016). Öğretmenlerin damgalama düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1574-1588.
• Özdamar, K. (2002). Paket programlarla istatistiksel veri analizi-1 (4. b.). Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Saraçoğlu, A. D. (2016). Kentteki farklılık algısı: Üsküdar örneği. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Schermelleh-Engel, K. & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Schumacker, R. E. (2006). Conducting specification searches with amos. Structural equation modeling: A Multidisciplinary Journal, 13(1), 118- 129.
• Sezer, Ş. (2018). Öğretmenlerin sınıf yönetimi tutumlarının öğrencilerin gelişimi üzerindeki etkileri: Fenomenolojik bir çözümleme. H. U. Journal of Education, 33(2), 534-549.
• Sherif, M. (1956). Experiments in group conflict. Scientific American, 195(5), 54-59.
• Srinivasan, P. & Cruz, M. (2015). Children colouring: Speaking ‘colour difference' with diversity dolls. Pedagogy, Culture & Society, 23(1), 21-43.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Boston: Pearson Education.
• Taş, H. Y. (2018). Dördüncü Sanayi Devrimi’nin (Endüstri 4.0) çalışma hayatına ve istihdama muhtemel etkileri. OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), 1817-1836.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• TDK. (2019). Ötekileştirme. Türkçe sözlük, Ankara: TDK.
• Thornberg, R. (2015). School bullying as a collective action: Stigma processes and identity struggling. Children & Society, 29(4), 310-320.
• Türedi, H. (2018). Erken Cumhuriyet dönemi siyasal kültürü: Damga teorisi ve eğitim eksenli bir inceleme. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Ünal, S. (2018). Genç nesilde ötekileştirmenin dijital yüzü: Nezaket dışı siyasal değer yüklü paylaşımlar ve kutuplaşma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1812-1866.
• Wright, C. (2010). Othering difference: Framing identities and representation in black children's schooling in the British context. Irish Educational Studies, 29(3), 305-320.
• Yalçın, S. (2017). Öğretmen algılarına göre istenmeyen okul yönetici davranışları. EKEV Akademi Dergisi, 21(69), 105-116.
• Yaman, E. & Güngör, H. (2013). Damgalama eğilimine ilişkin öğretmen görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(18), 823-851.
• Yıldırım, A. F. (2019). Günlük yaşamda farklılıkları ötekileştirme üzerine sosyolojik bir araştırma. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Yurttaş, S. (2017). Toplumsal ayrımcılıklara farklı bir bakış: Yaşlı ayrımcılığı ve ötekileştirme. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.