İlkokul Matematik Ders Kitaplarının Kültürel Miras Unsurları Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 1, 136 - 156, 30.04.2024

Ergün Yurtbakan , Onur Batmaz

https://doi.org/10.37217/tebd.1359807

Öz

İlkokul Matematik ders kitaplarında bulunan kültürel miras unsurlarını incelemek amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmadaki veriler, nitel araştırma yaklaşımlarından doküman analizi yolu ile elde edilmiştir. Çalışmadaki veriler, ölçüt örnekleme yöntemi yoluyla 2022-2023 eğitim-öğretim yılında ilkokulda okutulan matematik ders kitaplarından (1-4. sınıf) elde edilmiştir. Veriler, ilkokul matematik ders kitaplarından (1-4. sınıf) “Kültürel Miras Unsurları İnceleme Formu” ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin betimsel analizleri sonucunda; kültürel miras unsurlarına en çok ilkokul 3. sınıf matematik ders kitabında yer verildiği görülmüştür. İlkokulun tüm sınıf düzeylerinde okutulan matematik ders kitaplarında somut olmayan kültürel miras unsurlarının yer aldığı tespit edilmiştir. Ayrıca ilkokul matematik ders kitaplarındaki kültürel miras unsurlarına tüm sınıf düzeylerinde “sayılar ve işlemler” öğrenme alanında daha çok yer verildiği ortaya çıkarken geometri öğrenme alanında daha az yer verildiği ortaya çıkmıştır. Matematik öğrenme alanlarında yer alan alt öğrenme alanı sayısı, matematik kitaplarında yer alan kültürel miras unsurları sayısını etkilemektedir. İlkokul matematik ders kitaplarındaki sayılar ve işlemler öğrenme alanındaki dört işlemin öğretiminde mangala, bilye gibi tanecikli madde kullanılarak oynanan oyunlar ile öğretilebilir.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, Matematik, Ders kitapları, Kültürel miras

Examination of Primary School Mathematic Textbooks in Terms of Cultural Heritage Elements

Öz

This study examined the cultural heritage elements in primary school mathematics textbooks, the data were obtained through document analysis from qualitative research approaches. The data in the study were obtained from primary school mathematics textbooks (1-4th grades) in the 2022–2023 academic year through the criterion sampling method with the "Cultural Heritage Elements Review Form". As a result of the descriptive analysis of the data obtained, it was seen that cultural heritage elements were mostly included in the 3rd-grade Mathematics textbook. It was determined that intangible cultural heritage elements were included in Mathematics textbooks taught at all grade levels of primary school. In addition, it was revealed that cultural heritage elements in elementary school Mathematics textbooks were mostly included in the learning field of "numbers and operations" at all grade levels, while they were less included in the learning field of geometry. The number of sub-learning areas in mathematics learning fields affects the number of cultural heritage elements in mathematics books. In primary school mathematics textbooks, cultural heritage elements can be taught in the learning area of numbers and operations through games played using particulate matter such as mangala and marbles.

Anahtar Kelimeler

Primary school, Mathematics, Textbooks, Cultural heritage

Kaynakça

• Ahmad, Y. (2006). The scope and definition of heritage: From tangible to intangible. International Journal of Heritage Studies, 12(3), 292-300.
• Aksoy, A. & Enlil, Z. (2012). Kültürel miras yönetiminde çağdaş yaklaşımlar. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Aslan, Z. & Ardemagni, M. (2006). Introducing young people to the protection of heritage sites and historic cites. Roma: MAXTUDIO, ICCROM.
• Batmaz, O. & Yurtbakan, E. (2023). İlkokul Türkçe, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler ders kitaplarının kültürel miras unsurları açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 21(1), 1-21. https://doi.org/10.37217/tebd.1115153
• Baykul, Y. (2011). İlköğretimde matematik öğretimi: 1-5. sınıflar için. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Baykul, Y. (2022). İlkokulda matematik öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bingölbali, E. & Özdiner, M. (2022). İlkokul ve ortaokul matematik ders kitabı etkinliklerinin gerçek hayatla ilişkilendirme açısından incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 45-65.
• Bouchenaki, M. (2003). The interdependency of the tangible and intangible cultural heritage. ICOMOS 14th General Assembly and Scientific Symposium’da sunulmuş bildiri, Victoria Falls, Zimbabwe.
• Cruz, Y. D. L. (2012). Learning math with my father: A memoir. Journal of Unschooling and Alternative Learning, 6(11), 20–33.
• Çakır, A. (2006). İlköğretim matematik ders kitaplarıyla ilgili öğretmen görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Çarkıt, C. (2020). Ortaokul Türkçe derslerinde kültür aktarımına yönelik uygulamalar. Kastamonu Education Journal, 28(3), 1380-1389. https://doi.org/10.24106/kefdergi.4017
• Çetinkaya, A. & Soybaş, D. (2018). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin problem kurma becerilerinin incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(1), 169-200.
• Demirel, Ö. (2010). Eğitimde yeni yönelimler. Ankara: Pegem Akademi.
• Demirezen, S. & Aktaş, G. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin somut olmayan kültürel miras öğretimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(30), 413-434.
• Duman, T., Karakaya, N., Çakmak, M., Eray, M. & Özkan, M. (2001). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ekiz, D. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gilbert, M. C., Musu-Gillette, L. E., Woolley, M. E., Karabenick, S. A., Strutchens, M. E. & Martin, W. G. (2014). Student perceptions of the classroom environment: Relations to motivation and achievement in mathematics. Learning Environ Res, 17, 287–304. https://doi.org/10.1007/s10984-013-9151-9
• Gökçek, T. & Hacısalihoğlu-Karadeniz, M. (2013). Ortaöğretimde matematik ders kitabı yerine alternatif kaynakların tercih edilme nedenleri. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 4(1), 20-31.
• Gürel, D. & Çetin, T. (2016). Türkiye’de somut olmayan kültürel miras ve bunun sosyal bilgiler ders kitaplarına yansıması. 5. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, 28-30 Nisan, Denizli, Türkiye.
• Gürkan, B. (2015). Sosyal bilgiler ders kitaplarının somut olmayan kültürel miras açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• ICOMOS. (2002, December 1-5). International cultural tourism charter: Principles and guidelines for managing tourism at places of cultural and heritage significance. ICOMOS International Cultural Tourism Committee, Madrid, Spain.
• İzci, E. & Göktaş, Ö. (2014). Matematik öğretmenlerinin 5. sınıf matematik dersi öğretim programına ilişkin görüşleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41, 317-328.
• Karaca, D. & Uzunkol, E. (2019). İlkokul matematik ders kitaplarının içerdiği değerler bakımından incelenmesi. International Journal of Field Education, 5(2), 55-71.
• Karakuş, C. & Çağlayan, K. T. (2016). Hayat bilgisi öğretim programında ve ders kitaplarında somut olmayan kültürel mirasın yerinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 45, 393-405.
• Keser, H. & Sarı, M. H. (2023). İlkokul matematik ders kitaplarında yer alan doğal sayılarda basamak değeri kavramının farklı boyutlarda incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(1), 665-686. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1242098
• Kılıç, D. (2020). Ders kitabının öğretimdeki yeri ders kitabı incelemesi (4. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Kubanç, Y. & Öksüzoğlu, M. K. (2021). İlkokul 4. sınıf matematik ders kitaplarının anayasaya ve mevzuata uygunluk yönünden incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40), 84-98.
• McLeod, D. B. (1992). Research on affect in mathematics education: a reconceptualization. D. A. Grouws (Ed.), Handbook of research on mathematics teaching and learning içinde (s. 575–596). New York: Macmillan.
• MEB. (2018). Matematik Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. New York: Sage Publications.
• Moralı, G. & Öner, G. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında somut olmayan kültürel miras unsurlarının incelenmesi. Turkish Studies Language and Literature 14(3), 1345-1357.
• Oğuz, M. Ö. (2009). Somut olmayan kültürel miras ve kültürel ifade çeşitliliği. Milli Folklor, 21(82), 6-12.
• Özçakır-Sümen, Ö. (2021). Dördüncü sınıf matematik çalışma kitabında yer alan soruların TIMSS sınavı bağlamında incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches[Eğitim Bilimleri Özel Sayısı], 4107-4125.
• Özenç, E. G. & Orhan-Karsak, H. G. (2019). İlkokul birinci ve ikinci sınıf Türkçe ders kitaplarında milli ve kültürel kavramlara yer verilme durumu. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 349-379. https://doi.org/10.34234/ded.547761
• Özer, T. & İncikabı, L. (2019). İlkokul matematik ders kitaplarındaki kesirlere ilişkin soruların bazı değişkenler açısından incelenmesi. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 20-37.
• Öztop, F. & Toptaş, V. (2017). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin matematik dersine yönelik korkusu ve altında yatan sebepler. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 3, 162-173.
• Öztürk, H. M. (2021). Erken çocukluk döneminde kültürel miras aktarımı, erken çocuklukta çevre eğitimi. Ankara: Eğiten Kitap.
• Pehlivan, A. & Kolaç, E. (2016). Açık-örgün eğitim sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programında somut olmayan kültürel miras ögeleri. Turkish Studies, 11(19), 655-670.
• Philipp, R. A. (2007). Mathematics teachers’ beliefs and affect. F. K. Lester (Ed.), Second handbook of research on mathematics teaching and learning içinde (s. 257–315). Charlotte: Information Age.
• Scovazzi, T. (2015). Intangible cultural heritage as defined in the 2003 UNESCO convention. Cultural heritage and value creation içinde (s. 105-126). Milano: Springer, Cham.
• Seven, S. (2001). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitapları hakkında öğretmen ve öğrenci görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Şahin, D. İ. (2010). Yerel kültür mirasının dijitalleştirilmesi ve halk kütüphaneleri. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Şahin, N. (2015). İlkokul 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinin kültürel değerler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Şahin, Ö. & Tuğrul, K. (2020). İlkokul matematik ders kitaplarında sosyal değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(39), 173-208.
• Şenol, A., Dündar, S., Kaya, İ., Gündüz, N. & Temel, H. (2015). Investigation of secondary school mathematics teachers’ opinion on mathematics fear. Journal of Theory and Practice in Education, 11(2), 653-672.
• Taşdemir, C. (2011). İlköğretim 1. kademede okutulan matematik ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Bitlis ili örneklemi). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 16-27.
• Tuncel, G. & Altuntaş, B. (2020). İlköğretim 4. sınıf öğrencilerinin kültürel miras algısı: Göstergebilimsel bir analiz. International Journal of Field Education, 6(1), 123-140. https://doi.org/10.32570/ijofe.731122
• UNESCO. (2003). Somut olmayan kültürel mirasın korunması sözleşmesi. https://aregem.ktb.gov.tr/TR-50837/somut-olmayan-kulturel-mirasin-korunmasi-sozlesmesi-hakkinda.html sayfasından erişilmiştir.
• Ursini, S. & Sanchez, G. (2008). Gender, technology and attitude towards mathematics: a comparative longitudinal study with Mexican students. ZDM Mathematics Education, 40, 559–577. https://doi.org/10.1007/s11858-008-0120-1
• Usta, A. & İpek, A. S. (2019). Türk ilkokul matematik ders kitaplarında doğal sayılarla çarpma ve bölme işlemleriyle ilgili problemlerin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi Temel Eğitim[Özel Sayı], 241-265.
• Ünlü, E. (2007). İlköğretim okullarındaki üçüncü, dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutum ve ilgilerinin belirlenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 129-148.
• Üredi, L. & Ulum, H. (2020). İlkokul matematik ders kitaplarında bulunan ünite değerlendirme sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 432-447.
• Ütkür, N. (2018). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarına yönelik 2005-2018 yılları arasındaki makalelerin incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 1-11.
• Yalçın, S. (2020). İlkokul üçüncü sınıf matematik ders kitaplarının içerdiği etkinlikler ve sorular bağlamında incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 18-34.
• Yeşilbursa, C. C. (2013). Altıncı sınıf öğrencilerinin somut kültürel mirasa yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 405-420.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, G. (2021). Somut olmayan kültürel mirasın eğitim programlarına yansıması: Hayat Bilgisi öğretimi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 16, 231-247. https://doi.org/10.20860/ijoses.974198
• Yurtbakan, E., Aydoğdu-İskenderoğlu, T. & Sesli, E. (2016). Öğrencilerin matematik dersindeki başarılarını arttırma yolları konusunda sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 101-119. https://doi.org/10.7822/omuefd.35.2.7