Evaluation of the Implementation of the Universal Design-Based Learning Model in Secondary School Level Based on Teacher’s and Students’ Experiences

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 1, 1114 - 1153, 30.04.2025

Fahriye Hayırsever , Ümmühan Güliz Orhan , Muhammet Gel , Ayşe Seis

https://doi.org/10.37217/tebd.1538724

Öz

The study aims to evaluate the implementation of the Universal Design-Based Learning Model at the secondary school level, reflecting the experiences of both teacher and students. A qualitative case study approach was utilized, involving a group of 20 seventh-grade students from a public secondary school and the teacher responsible for the implementation. The model was applied over four weeks, totaling 20 course hours during Turkish course. Data were collected through teacher and student reflective diaries, as well as semi-structured interviews, and were analyzed using content analysis. Students reported that the lessons were active and interactive, utilizing multiple methods of representation and expression, which encouraged the development of different perspectives. The teacher noted that the model highlighted students' individual differences. However, some students felt the learning process was tiring due to the expectation of active participation in class. Since the Universal Design-Based Learning Model values individual differences and aims to eliminate barriers to learning, educators can effectively implement it across all levels and areas of the education system.

Anahtar Kelimeler

Universal design , Universal Design-Based Learning Model , Turkish course , Individual differences

Evrensel Tasarıma Dayalı Öğrenme Modeli’nin Ortaokul Kademesinde Uygulanmasının Öğretmen ve Öğrencilerin Deneyimlerine Göre Değerlendirilmesi

Öz

Araştırmada Evrensel Tasarıma Dayalı Öğrenme Modeli’nin ortaokul kademesinde uygulanmasının öğretmen ve öğrencilerin deneyimlerine göre değerlendirilmesi amaçlanmaktadır ve nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Çalışma grubu, bir devlet ortaokulunun 7. sınıfında öğrenim gören 20 öğrenci ve uygulamayı yürüten öğretmenden oluşmaktadır. Evrensel tasarımın temel ilkelerine uygun olarak Türkçe dersinde dört hafta, 20 ders saati uygulama yapılmıştır. Öğretmen ve öğrenci yansıtıcı günlükleri ve yarı yapılandırılmış görüşme formlarıyla toplanan veriler, içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Bu modele ilişkin öğrenciler, aktif ve etkileşimli bir ders olduğunu, çoklu temsil ve ifade araçlarını kullandıklarını, farklı bakış açısı geliştirdiklerini belirtmişlerdir. Öğretmen bu model ile öğrencilerin bireysel farklılıklarına daha fazla önem verdiğini ifade etmiştir. Bazı öğrenciler ise, derste aktif olmalarının beklenmesi sebebiyle, öğrenme sürecini zaman zaman yorucu bulduklarını belirtmiştir. Evrensel Tasarıma Dayalı Öğrenme Modeli, bireysel farklılıkların değerine ve öğrenmenin önündeki engellerin ortadan kaldırılmasına odaklandığından, eğitimciler tarafından eğitim sisteminin her kademesinde ve alanında uygulanabilir.

Anahtar Kelimeler

Evrensel tasarım , Evrensel Tasarıma Dayalı Öğrenme Modeli , Türkçe dersi , Bireysel farklılıklar

Kaynakça

• Al-Azawei, A., Serenelli, F., & Lundqvist, K. (2016). Universal Design for Learning (UDL): A content analysis of peer reviewed journals from 2012 to 2015. Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, 16(3), 39-56. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1104867.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Almeqdad, Q. I., Alodat, A. M., Alquraan, M. F., Mohaidat, M. A., & Al-Makhzoomy, A. K. (2023). The effectiveness of universal design for learning: A systematic review of the literature and meta-analysis. Cogent Education, 10(1). https://doi.org/10.1080/2331186X.2023.2218191
• Apple, M. W. & Beane, J. A. (2011). Demokratik okullar-Güçlü eğitimden dersler (M. Sarı, Çev.). Dipnot.
• Arısoy, B. & Tarım, K. (2013). İş birlikli öğrenme yönteminin öğrencilerin akademik başarı, kalıcılık ve sosyal beceri düzeylerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-3), 1-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7791/101936 sayfasından erişilmiştir.
• Arslan, A. (2017). Evrensel tasarıma dayalı öğrenen ve evrensel olarak tasarlanmış eğitim programları. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 328-334. https://dergipark.org.tr/en/pub/kebd/issue/67222/1049190 sayfasından erişilmiştir.
• Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(51), 395-407. https://doi.org/10.30794/pausbed.1116878
• Arslan, M. (2017). Ana dili olarak Türkçe öğretimi ve temel dil becerilerinin gelişiminde karşılaşılan sorunlar. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(46), 63-77.
• Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Bartz, J. & Wiegand, P. S. (2019). Die Gestaltung inklusiver Lehr-/Lernarrangements durch Anwendung des Universal Design for Learning in der Fachdidaktik Kath. Theologie. Zwischen Persönlichkeitsbildung und Leistungsentwicklung, 161.
• Bartz, J., Feldhues, K., Goll, T., Kanschik, D., Hüninghake, R., Krabbe, C., ..., & Trapp, R. (2018). Das Universal Design for Learning (UDL) in der inklusionsorientierten Hochschullehre. DoProfiL–Das Dortmunder Profil für inklusionsorientierte Lehrerinnen-und Lehrerbildung, 93. https://www.fachportal-paedagogik.de/literatur/vollanzeige.html?FId=3318208 sayfasından erişilmiştir.
• Batmaz-Derer, N. (2018). Evrensel tasarıma dayalı öğretimin ortaokul öğrencilerinin İngilizce dersindeki biliş ötesi farkındalıklarına ve öz yeterlik inançlarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Biber, M. & Başer, N. (2012). Probleme dayalı öğrenme sürecine yönelik nitel bir değerlendirme. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi [HAYEF], 9(1), 12-33. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/93143 sayfasından erişilmiştir.
• Brokop, F. (2008). Accessibility to e-learning for persons with disabilities: Strategies, guidelines, and standards. eCampusAlberta dan NorQuest College.
• Burgstahler, S. (2009). Universal design: process, principles and applications. DO-IT. University of Washington. https://www.washington.edu/doit/universal-design-process-principles-and-applications sayfasından erişilmiştir.
• Burgstahler, S. (2015). Equalaccess: Universal design of instruction. University of Washington. http://www.washington.edu/doit/Brochures/Academics/equal_access_udi.html sayfasından erişilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Capp, M. J. (2017). The effectiveness of universal design for learning: a meta-analysis of literature between 2013 and 2016. International Journal of Inclusive Education, 21(8), 791-807. https://doi.org/10.1080/13603116.2017.1325074
• CAST. (2018). Universal Design for Learning Guidelines version 2.2. http://udlguidelines.cast.org sayfasından erişilmiştir.
• CAST. (2024). Universal Design for Learning Guidelines version 3.0. https://udlguidelines.cast.org sayfasından erişilmiştir.
• CEUD. (2020). The Centre for Excellence in Universal Design. https://universaldesign.ie/ sayfasından erişilmiştir.
• Chmiliar, L. (2010). Multiple-case designs. Encyclopedia of Case Study Research, 2, 582-584. https://dx.doi.org/10.4135/9781412957397
• Chavarría, A., Cornejo, M., Ayón, C., & Enriquezet L. E. (2021). Legal vulnerability and academic engagement: The disruption of undocumented students' educational experiences. Journal of Latinos and Education. https://escholarship.org/uc/item/9zt3n281 sayfasından erişilmiştir.
• Cin, A. (2023). Türkçe öğretiminde evrensel tasarıma dayalı öğrenmenin ortaokul öğrencilerinin bilinçli farkındalıklarına, derse katılımlarına ve anlama becerilerine etkisinin incelenmesi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Connell, B. R., Jones, M., Mace, R., Mueller, J., Mullick, A., Ostroff, E., & Vanderheiden, G. (1997). The Principles of universal design, Version 2. https://www.ncsu.edu/ncsu/design/cud/about_ud/ udprinciplestext.htm sayfasından erişilmiştir.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev. Ed.). Eğiten.
• Çakır, C. & Sezgin-Memnun, D. (2019). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerine daire ve daire diliminin alanı konusunun evrensel öğretim tasarım modeliyle öğretimine yönelik bir öneri. M. Dalkılıç (Ed.), Academic studies on social and education sciences içinde (s. 97-114). Gece Akademi.
• Çoban-Sural, Ü. (2024). İlkokul dördüncü sınıf Türkçe ve matematik derslerinde okuduğunu anlama üzerine bir durum çalışması. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Dale, E. (1969). Audiovisiual methods in teaching (3. b.). Holt, Rinehart & Winston.
• Demir-Başaran, S. (2021). Öğrenmede evrensel tasarıma giriş. S. Demir-Başaran (Ed.), Öğrenmede evrensel tasarım içinde (s. 43-69). Pegem Akademi.
• Dempsey, A. M., Hunt, E., Nolan, Y. M., & Lone, M. (2024). Healthcare students’ awareness of Universal Design for Learning (UDL) in anatomy curricula: An Irish single institution-based study. Translational Research in Anatomy, 37, 100316. https://doi.org/10.1016/j.tria.2024.100316
• Erden-Başaran, Ö. & Erden, E. (2021). Öğrenmede evrensel tasarımın temelleri. S. Demir-Başaran (Ed.), Öğrenmede evrensel tasarım içinde (s. 73-107). Pegem Akademi.
• Erşahin, Z. T. (2021). Öğrenmede evrensel tasarım kapsamında özel eğitim filmlerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• EU. (2006). Promoting language learning and linguistic diversity: An action plan 2004–2006. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52003DC0449 sayfasından erişilmiştir.
• Finnegan, L. A. & Dieker, L. A. (2019). Universal design for learning-representation and science content: a pathway to expanding knowledge, understanding, and written explanations. Science Activities, 56(1), 11–18. https://doi.org/10.1080/00368121.2019.1638745
• FitzSimons, M. (2024). The Role of UDL and Inclusion. Capstone Project. California State University, Chico. https://scholarworks.calstate.edu/concern/projects/sq87c2698 sayfasından erişilmiştir.
• Flood, M. & Banks, J. (2021). Universal design for learning: Is it gaining momentum in Irish education? Education Sciences, 11(7), 341. https://doi.org/10.3390/educsci11070341
• García, M. & Smith, J. (2023). Universal design for learning and instruction: Effective strategies for inclusive higher education. Education Sciences, 13(6), 620. https://www.mdpi.com/2227-7102/13/6/620 sayfasından erişilmiştir.
• Gravel, J. W. (2017). A disciplined application of Universal Design for Learning (UDL): Supporting teachers to apply UDL in ways that promote disciplinary thinking in English Language Arts (ELA) among diverse learners. (Doktora Tezi).
• Griful-Freixenet, J., Struyven, K., Verstichele, M., & Andries, C. (2017). Higher education students with disabilities speaking out: perceived barriers and opportunities of the Universal Design for Learning framework. Disability & Society, 32(10), 1627–1649. https://doi.org/10.1080/09687599.2017.1365695
• Guptill, A. (2011). Universal design for online learning: A conceptual model. Capella University. https://www.learntechlib.org/p/127966/ sayfasından erişilmiştir.
• Gülbahar, S. (2017). An investigation on life center unit's design criteria in inclusive education environments: A case study on SERÇEV Accessible Vocational High School (Kaynaştırma eğitimi mekanlarında yaşam merkezi biriminin tasarım kriterlerinin belirlenmesi üzerine bir inceleme: SERÇEV Engelsiz Meslek Lisesi örneği). (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Güleryüz, N. N. (2023). Evrensel tasarım temelli toplumsal cinsiyet rolü programının üniversite öğrencileri üzerindeki yansımalarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Gün, M. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi okuma etkinliklerinde karşılaşılan sorunlar. Electronic Turkish Studies, 7(4), 1961-1977.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Güven, A. Z. (2013). Dil bilgisi konularının öğretim sorunları. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(6), 1-10. https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423875300.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Hsiung, C. M. (2012). The effectiveness of cooperative learning. Journal of Engineering Education, 101(1), 119-137. https://doi.org/10.1002/j.2168-9830.2012.tb00044.x
• Hums, M. A., Schmidt, S. H., Novak, A., & Wolff, E. A. (2016). Universal design: Moving the Americans with disabilities act from access to inclusion. J. Legal Aspects Sport, 26, 36. https://doi.org/10.1123/jlas.2015-0011
• Kara-Eren, C. (2021). Okul öncesi öğretmenlerine yönelik kapsayıcı eğitim mesleki gelişim programı: Eğitimde evrensel tasarıma dayalı yüz yüze ve çevrimiçi programların etkililiği. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Katz, J. (2013). The three block model of universal design for learning (UDL): Engaging students in inclusive education. Canadian Journal of Education, 36(1), 153-194. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1008728.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Kuuk, Ö. (2023). Evrensel tasarıma dayalı öğrenme ilkeleri ile desteklenmiş proje tabanlı öğrenmenin öğrencilerin motivasyon ve 21. yüzyıl becerilerine etkisi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Mace, R. L. (1998). Universal design in housing. Assistive Technology, 10(1), 21-28. http://dx.doi.org/10.1080/10400435.1998.10131957
• Mcguire, J. M., Scott, S. S., & Shaw, S. F. (2006). Universal design and its applications in educational environments. Remedial and Special Education, 27(3), 166-175. https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/07419325060270030501 sayfasından erişilmiştir.
• MEB. (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1-8. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=344 sayfasından erişilmiştir.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2. b.). Sage.
• Moon, J. A. (2006). Learning journals: A handbook for reflective practice and professional development (2. b.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203969212
• Nawaz, Q. & Javed, M. (2014). Effect of cooperative learning on the academic achievement and self concept of the students at elementary school level. Gomal University Journal of Research, 30(2), 127-135.
• Olukçu, E. & Yıldız, D. (2022). Üst düzey düşünme becerileri kavramları bağlamında Türkçe ders kitaplarının incelenmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 224-246. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kebd/issue/74811/1103451 sayfasından erişilmiştir.
• Öcal-Dörterler, S. (2023). Öğrenmede evrensel tasarıma dayalı eğitimin okul öncesi dönem çocuklarının görsel algılarına ve bilimsel süreç becerilerine etkisinin incelenmesi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Özen, H. & Yıldırım, R. (2020). Teacher perspectives on classroom management. International Journal of Contemporary Educational Research, 7(1), 99-113. https://doi.org/10.33200/ijcer.645818
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Sage.
• PISA. (2015). Ulusal Nihai Rapor. https://odsgm.meb.gov.tr/test/analizler/docs/PISA/PISA2015_ Ulusal_Rapor.pdf sayfasından erişilmiştir.
• PISA. (2018). PISA Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı Raporlar. http://pisa.meb.gov.tr/www/raporlar/icerik/5 sayfasından erişilmiştir.
• PISA. (2022). Türkiye Raporu. https://pisa.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_03/21120745_26152640_ pisa2022_rapor.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Polatöz, G. (2024). Z kuşağına Türkçe öğretimi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Ralabate, P. K. (2016). Your UDL Lesson Planner: The Step by Step Guide for Teaching All Learners. Paul H. Brookes.
• Rao, K., Ok, M. W., & Bryant, B. R. (2014). A review of research on universal design educational models. Remedial and Special Education, 35(3), 153-166.
• Rencüzoğulları, A. (2022). Öğrenmede evrensel tasarım modelinin öğrencilerin fen bilimleri dersi kalıtım konusundaki akademik başarılarına ve derse yönelik tutumlarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Rose, D. (2002). Teaching every student in the digital age: Universal design for learning. Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD).
• Rose, D. H. & Strangman, N. (2007). Universal design for learning: meeting the challenge of individual learning differences through a neurocognitive perspective. Universal Access in the Information Society, 5, 381-391. https://doi.org/10.1007/s10209-006-0062-8
• Rose, D. H., Gravel, J. W., & Gordon, D. T. (2013). Universal design for learning. The SAGE Handbook of Special Education: Two Volume Set.
• Sağlam, D. (2022). Ortaöğretim okullarında İngilizce öğretim programının ve öğrenme ortamlarının evrensel tasarıma dayalı öğrenme ilkelerine uygunluk açısından değerlendirilmesi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Satı, S. (2021). Türkçe öğretiminde kullanılan stratejilerin akademik başarıya etkisi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Schön, D. A. (1987). Educating the reflective practitioner: Toward a new design for teaching and learning in the professions. Jossey-Bass. https://psycnet.apa.org/record/1987-97655-000 sayfasından erişilmiştir.
• Schön, D. A. (2017). The reflective practitioner: How professionals think in action. Routledge.
• Segura-Castillo, M. A. & Quiros-Acuña, M. (2019). Universal design for learning: students self-assess themselves through learning and learn from self-assessment. Revista Educación, 43(1), 734-754. https://doi.org/10.5430/ijhe.v10n4p105
• Shekhar, P., Borrego, M., DeMonbrun, M., Finelli, C., Crockett, C., & Nguyen, K. (2020). Negative student response to active learning in stem classrooms: a systematic review of underlying reasons. Journal of College Science Teaching, 49(6), 45–54. https://doi.org/10.1080/0047231X.2020.12290664
• Sliwka, A. & Klopsch, B. (2020). Flexible Grouping, Deeper Learning & Universal Design for Learning.
• Sola-Özgüç, C. (2017). Zihin yetersizliği olan ortaokul öğrencilerinin bulunduğu bir sınıfta öğretim etkinliklerinin teknoloji desteği ile geliştirilmesi: Bir eylem araştırması. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Stake, R. (1995). Case study research. Sage.
• Şanlı, Ö. (2019). An evaluation of the teachers' classroom management problems. Educational Research and Reviews, 14(8), 282-292. https://eric.ed.gov/?id=EJ1214651 sayfasından erişilmiştir.
• Şimşek, İ. D. (2021). Görme engelli üniversite öğrencilerinin İngilizce materyalleri kullanırken karşılaştıkları sorunlar. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Tatar, E. & Soylu, Y. (2006). Okuma-anlamadaki başarının matematik başarısına etkisinin belirlenmesi üzerine bir çalışma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 503-508. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49104/626627 sayfasından erişilmiştir.
• Tuncer, M. & Dikmen, M. (2017). İş birlikli öğrenmenin başarıya etkisi: Çalışma grubu ile etki büyüklüğü arasındaki ilişkiye dair bir meta analiz çalışması. Journal of Human Sciences, 14(1), 473-485. https://doi.org/10.15869/itobiad.378623 UDI. (2025). UD principles. https://www.udinstitute.org/whatisud sayfasından erişilmiştir.
• Uğurludural, T. (2022, Haziran 6). 2022 LGS sınavında dikkat ölçen ve yoruma dayalı sorular ağırlıktaydı. Demirören Haber Ajansı. https://www.dha.com.tr/egitim/2022-lgs-sinavinda-dikkat-olcen-ve-yoruma-dayali-sorular-agirliktaydi-2080975 sayfasından erişilmiştir.
• Ünsal, M. (2021). 4. sınıf öğrencilerinin Türkçe dersi ile diğer derslerin akademik başarılarının karşılaştırılması (Mardin ili örneği). (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Wember, F. B. & Melle, I. (2018). Adaptive Lernsituationen im inklusiven Unterricht: Planung und Analyse von Unterricht auf Basis des Universal Design for Learning. DoProfiL–Das Dortmunder Profil für inklusionsorientierte Lehrerinnen-und Lehrerbildung, 57-72.
• Yavuzarslan, H. (2018). Evrensel tasarıma dayalı öğrenmenin öğrencilerin matematik dersindeki akademik başarılarına ve derse yönelik tutumlarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Yıldırım, A. & Şimşek H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldırım, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin aktif öğrenme yöntemlerini kullanma durumları. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 183-204. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/911503 sayfasından erişilmiştir.
• Yılmaz, Z. (2019). Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin açık hava oyun parklarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Yüzlü, M. Y. (2017). Evrensel tasarıma dayalı öğretimin öğrencilerin İngilizce dersindeki akademik başarısına ve öz düzenleme becerisine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Zajda, J. & Zajda, J. (2021). Motivation in the classroom: Creating effective learning environments. Globalisation and Education Reforms: Creating Effective Learning Environments, 17-34.