The Relationship Between Intergenerational Transmission of Psychological Trauma and Family Psychological Resilience

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 2, 1673 - 1702, 31.08.2025

Mervenur Palavar , Yücel Öksüz

https://doi.org/10.37217/tebd.1558878

Öz

This study aims to examine the relationship between intergenerationally transmitted psychological trauma and family psychological resilience. This research, which employed a relational survey model, included 386 participants, 249 of whom were female and 137 of whom were male. The data collection tools comprised a Personal Information Form, the Transmitted Psychological Trauma Scale, and the Family Psychological Resilience Scale Short Form. For data analysis, Pearson Correlation, independent samples t-test, ANOVA, and post-hoc tests including Games-Howell and Scheffé tests were employed. The findings indicated a statistically significant, moderate, and negative correlation between participants' scores on the Transmitted Psychological Trauma Scale and the Family Psychological Resilience Scale Short Form. It was observed that as the level of transmitted psychological trauma increased, the level of family psychological resilience decreased. The results of the study were discussed in light of the existing literature. In conclusion, the importance of evaluating intergenerationally transmitted psychological trauma in mental health services provided by professionals in the field was emphasized, along with the need to enhance family psychological resilience skills to promote healthy coping strategies for families. Various recommendations were provided within this context.

Anahtar Kelimeler

Trauma , Transmitted trauma , Psychological resilience , Family psychological resilience

Kuşaklararası Aktarılan Psikolojik Travma ile Aile Psikolojik Sağlamlığı Arasındaki İlişki

Öz

Bu araştırmada kuşaklararası aktarılan psikolojik travma ile aile psikolojik sağlamlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmaya 249’u kadın, 137’si erkek olmak üzere 386 kişi dahil edilmiştir Veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Aktarılan Psikolojik Travma Ölçeği ve Aile Psikolojik Sağlamlık Ölçeği Kısa Formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizi için Pearson Korelasyonu, bağımsız gruplar t testi, Anova testi, Post-Hoc testlerinden Games-Howell, Scheffe testi kullanılmıştır. Çalışma sonucu elde edilen bulgular değerlendirildiğinde; katılımcıların Aktarılan Psikolojik Travma Ölçeği puanları ile Aile Psikolojik Sağlamlık Ölçeği Kısa Formu puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı, orta düzeyde ve negatif yönlü bir ilişki bulunmuştur. Aktarılan psikolojik travma düzeyi arttıkça aile psikolojik sağlamlık düzeyinin düştüğü sonucu elde edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular alanyazın ışığında tartışılmıştır. Sonuç olarak ruh sağlığı alanında çalışan meslek elemanlarının kuşaklararası aktarılan psikolojik travmayı sunacakları ruh sağlığı hizmetlerinde değerlendirmeleri ve ailelerin sağlıklı baş etme yollarına başvurmaları için aile psikolojik sağlamlık becerilerinin geliştirilmesinin önemine değinilmiştir. Bu kapsamda çeşitli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Travma , Aktarılan travma , Psikolojik sağlamlık , Aile psikolojik sağlamlığı

Kaynakça

• Akar, A. (2018). Psikolojik sağlamlık programının ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeyine etkisi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Aptoul-Chalim, C. (2022). Özel gereksinimli çocuklara sahip ebeveynlerin aile stres düzeyi ile aile yılmazlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Arıcı, N. (2014). Travmatik yas sorununda aile dayanıklılığı programının kadınlardaki travma sonrası stres, yas ve aile dayanıklılığı düzeylerine etkisi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Aysever, H. & Sakallı-Demirok, M. (2019). Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin sosyal destek algılarının ve yılmazlık düzeylerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(3), 561- 595. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.467417
• Ayvalı, H. (2024). Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerde algılanan stres ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide aile yılmazlığı ve öz-şefkatin çoklu aracılık rolü. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Bahadır, E. (2009). Sağlıkla ilgili fakültelerde eğitime başlayan öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeyleri. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Bairamova, N. (2021). Ahıska Türklerinin yaşadığı göçün sebep olduğu travma ve etkilerinin kuşaklararası aktarımı: şiddete yönelik tutum, temel empati yeteneği ve travma sonrası bilişlerin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Balcı, L. (2016). Deprem travmasının kuşaklar arası aktarımının ortaokul öğrencileri üzerinden incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Baranowsky, A. B., Young, M., Johnson-Douglas, S., Williams-Keeler, L., & McCarrey, M. (1998). PTSD transmission: A review of secondary traumatization in Holocaust survivor families. Canadian Psychology, 39(4), 247-256. https://doi.org/10.1037/h0086816
• Braga, L. L., Mello, F. M., & Fiks, J. P. (2012). Transgenerational transmission of trauma and resilience: A qualitative study with Brazilian offspring of Holocaust survivors. BMC Psychiatry, 12(134), 2-11. https://doi.org/10.1186/1471-244X-12-134
• Bonanno, G. A. & Mancini, A. D. (2008). The human capacity to thrive in the face of potential trauma. Pediatrics, 121(2), 369–375. https://doi.org/10.1542/peds.2007-1648
• Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development: Experiments by nature and design. Harvard University.
• Buçakcı, M. G. (2022). Aile içi iletişim ile psikolojik sağlamlik arasindaki ilişkide zihinselleştirme ve psikolojik esnekliğin etkilerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://hdl.handle.net/11727/8690 sayfasından erişilmiştir.
• Burchert, S., Stammel, N., & Knaevelsrud, C. (2017). Transgenerational trauma in a post-conflict setting: Effects on offspring PTSS/PTSD and offspring vulnerability in Cambodian families. Psychiatry Research, 254, 151–157. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2017.04.033 Büyükşahin, A. (2006). Yakın ilişkilerde bağlanma: yatırım modelinin bağlanma stilleri ve bazı ilişkisel değişkenler yönünden incelenmesi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Campbell-Sills, L., Forde, D. R., & Stein, M. B. (2009). Demographic and childhood environmental predictors of resilience in a community sample. Journal of Psychiatric Research, 43(12), 1007–1012. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2009.01.013
• Çabuk, O. C. (2020). Grieving for the 'ghost' of an unknown sibling: An interpretative phenomenological analysis of the transmission of trauma across generations. (Doktora Tezi). https://hdl.handle.net/11511/69258 sayfasından erişilmiştir.
• Çataloğlu, B. (2011). Madde kullanan ve kullanmayan ergenlerin psikolojik sağlamlık ve aile işlevleri açısından karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Çelik, E. (2013). Lise son sınıf öğrencilerinin yılmazlık özelliklerinin duygusal dışavurum açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 221-236.
• Çetin F. & Basım, H. N. (2011). Psikolojik dayanıklılığın iş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarındaki rolü. İş, Güç: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(3), 79-94. https://doi.org/10.4026/1303-2860.2011.184.x
• Cihan-Güngör, H. (2014). Aile yılmazlığı değerlendirme ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9(5), 497-512. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6719
• Chow, T. S., Tang, C. S. K., Siu, T. S. U., & Kwok, H. S. H. (2022). Family Resilience Scale Short Form (FRS16): Validation in the US and Chinese samples. Frontiers in Psychiatry, 13, 845803. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2022.845803
• Danieli, Y. (2007). Assessing trauma across cultures from a multigenerational perspective. J. P. Wilson & C. S. Tang (Ed.), Cross-cultural assessment of psychological trauma and PTSD içinde (s. 65–89). Springer. https://doi.org/10.1007/978-0-387-70990-1_4
• Danieli, Y., Norris, F. H., & Engdahl, B. (2016). Multigenerational legacies of trauma: Modeling the what and how of transmission. American Journal of Orthopsychiatry, 86(6), 639-651. https://doi.org/10.1037/ort0000145
• Davidson, A. C. & Mellor, D. J. (2001). The adjustment of children of Australian Vietnam veterans: Is there evidence for the transgenerational transmission of the effects of war-related trauma? Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 35(3), 345-351. https://doi.org/10.1046/j.1440-1614.2001.00897.x
• Dayıoğlu, B. (2008). Resilience in university entrance examination applicants: The role of learned resourcefulness, perceived social support, and gender. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Dekel, R. & Goldblatt, H. (2008). Is there intergenerational transmission of trauma? The case of combat veteran’s children. American Journal of Orthopsychiatry, 78(3), 281–289. https://doi.org/10.1037/a0013955
• Demirbaş, N. (2010). Yaşamda anlam ve yılmazlık. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Derin, G. (2018). Kuşaklararası eksende psikotarih temelli çocuk yetiştirme stillerinin travma, bağlanma ve dissosiyasyon açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Derin, G. & Öztürk, E. (2018). Psikotarih temelli çocuk yetiştirme stillerinin kuşaklararası travma geçişi, bağlanma ve dissosiyasyon açısından incelenmesi. II. Uluslararası Turaz Akademi Adli Bilimler, Adli Tıp ve Patoloji Kongresi içinde (s. 98-99), İstanbul, Türkiye.
• Derin, G. & Öztürk, E. (2020). Psikotarih. E. Öztürk (Ed.) Ruhsal travmanın aktarımında psikotarihsel dinamikler (s. 22-32). Türkiye Klinikleri.
• Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
• Ekşi, H., Yücel, S., Yaman, G., & Ekşi, F. (2020). Üniversite öğrencilerinin anne-babaya bağlanma, kendini toparlama gücü ve bilişsel esneklikleri arasındaki ilişkiler örüntüsü: Bir yol analizi çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1258-1271. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020.20.56791-501076
• Ekşi, H. & Güler, M. (2023). Aile psikolojik sağlamlık ölçeği kısa formunun (APSÖKF) Türkçe’ye uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. 9. Uluslararası Erciyes Bilimsel Araştırmalar Kongresi’nde sunulmuş bildiri, 17-18 Temmuz, Kayseri, Türkiye.
• Ellis, J. (1980). The sharp end: The fighting man in World War II. David & Charles.
• Eminağaoğlu, N. (2006). Güç koşullarda yaşayan sokak çocuklarında dayanıklılık. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Erbekir, B. & Direktör, C. (2024). İkinci ve üçüncü kuşak Kıbrıslı Türklerde aktarılan psikolojik travma, psikolojik sağlamlık, kaygı ve obsesif kompulsif bozukluğun incelenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 8(15), 51-66. https://doi.org/10.31461/ybpd.1425314
• Ergün-Başak, B. & Can, G. (2018). The relationships between self-compassion, social-connectedness, optimism and psychological resilience among low-income university students. İlkogretim Online, 17(2), 768-785. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.419299
• Ergüner-Tekinalp, B. (2016). Adleryan kuramın pozitif psikoloji bağlamında değerlendirilmesi. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 34-49.
• Fraser, M. W., Richman, J. M., & Galinsky, M. J. (1999). Risk, protection, and resilience: Toward a conceptual framework for social work practice. Social Work Research, 23(3), 131–143. https://doi.org/10.1093/swr/23.3.131
• Fridman, A., Bakermans K. M. J., Sagi, S. A., & Van IJzendoorn, M. H. (2011). Coping in old age with extreme childhood trauma: Aging Holocaust survivors and their offspring facing new challenges. Aging and Mental Health, 15(2), 232-242. https://doi.org/10.1080/13607863.2010.505232
• George, D. & Mallery, M. (2010). Spss for windows step by step: a simple guide and reference. Allyn & Bacon.
• Gizir, C. A. (2004). Akademik sağlamlık: Yoksulluk içindeki sekizinci sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına katkıda bulunan koruyucu faktörlerin incelenmesi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Gizir, C. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(28), 113-128.
• Greeff, A. P. & van der Walt, K.-J. (2010). Resilience in families with an autistic child. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 45(3), 347–355. https://psycnet.apa.org/record/2010-16794-003 sayfasından erişilmiştir.
• Goodman, R. D. (2013). The transgenerational trauma and resilience genogram. Counselling Psychology Quarterly, 26(3-4), 386-405. https://doi.org/10.1080/09515070.2013.820172
• Güney, E. & Yalçın, S. B. (2020). Ebeveynleri boşanmış ve boşanmamış ergenlerin yılmazlık düzeyleri ile algıladıkları sosyal destek düzeyleri. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 217-229. https://doi.org/10.51119/ereegf.2020.7
• Herman, J. L. (2016). Travma ve iyileşme (T. Tosun, Çev.). Literatür.
• Hocaoğlu, A. (2014). Son dönem Bulgaristan göçünü yaşayan yetişkinlerde travmanın etkilerinin kuşaklararası aktarımı: duygu düzenleme güçlüğü, aile işlevselliği ve temel varsayımların rolü. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Ilgaz, B. (2011). Üniversite düzeyinde turizm eğitimi alan öğrencilerin yılmazlık, umutsuzluk durumları ve sektörel tutumlarının kariyer seçimlerine etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Irmak, M. (2015). Matematik öğretmenlerinin yılmazlık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Işık, Ş. (2016). Türkiye’de kendini toparlama gücü konusunda yapılmış araştırmaların incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 6(45), 65-76.
• Jordan, B. K., Marmar, C. R., Fairbank, J. A., Schlenger, W. E., Kulka, R. A., Hough, R. L., & Weiss, D. S. (1992). Problems in families of male Vietnam veterans with posttraumatic stress disorder. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60(6), 916-926. http://dx.doi.org/10.1037/0022-006X.60.6.916
• Kadı, S. (2016). Çoklu yetersizliğe sahip çocuğu olan ebeveynlerin yılmazlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kaitz, M., Levy, M., Ebstein, R., Faraone, S. V., & Mankuta, D. (2009). The intergenerational effects of trauma from terror: A real possibility. Infant Mental Health Journal: Official Publication of The World Association for Infant Mental Health, 30(2), 158-179. https://doi.org/10.1002/imhj.20209
• Kaner, S., Bayraklı, H., & Güzeller, C. O. (2011). Anne-Babaların yılmazlık algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 12(2), 63-83. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000161
• Karacaoğlu K. & Köktaş G. (2016). Psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi olma ilişkisinde iyimserliğin aracı rolü: Hastane çalışanları üzerine bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 3(2), 119-127. https://doi.org/10.18394/iid.20391
• Karaçayır, S. (2023). Türkiye’den ulus ötesine göç etmiş ailelerdeki ergenlerin davranış problemleri ve ebeveynlerin psikolojik sağlamlık özellikleri. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Karademir, T. & Açak, M. (2019). Üniversiteli sporcuların psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 803-816. https://doi.org/10.33437/ksusbd.566577
• Karadeniz-Sarısakal, B. (2022). Çocukluk çağı travmalarının kuşaklararası döngüsünün duygu düzenleme becerileri, ebeveyn zihinselleştirmesi, ebeveynlik stilleri ve çocuk davranışları açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://hdl.handle.net/11607/4727 sayfasından erişilmiştir.
• Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of personal qualities contributing to psyhological resilience among earthquake survivors: A model testing study. (Doktora tezi). https://hdl.handle.net/11511/17263 sayfasından erişilmiştir.
• Karaırmak, Ö. (2016). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(26), 129-142. https://doi.org/10.17066/pdrd.22262
• Karaırmak, Ö. & Siviş-Çetinkaya, R. (2011). The effect of self-esteem and locus of control on resilience: The mediating role of affects. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(35), 30-41. https://doi.org/10.17066/pdrd.81376
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler (35. b.). Nobel Akademi.
• Kavi, E. & Karakale, B. (2018). Çalışan psikolojisi açısından psikolojik dayanıklılık. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7(17), 55-77. https://doi.org/10.31199/hakisderg.391826
• Kavut, S. (2020). Carl Gustav Jung: Kavramları, kuramları ve düşünce yapısı üzerine bir inceleme. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(2), 681-695. https://doi.org/10.46442/intjcss.620975
• Kellermann, N. P. F. (2001a). Psychopathology in children of Holocaust survivors: A review of the research literature. Israel Journal of Psychiatry and Related Sciences, 38(1), 36-46.
• Kellermann N. P. (2001b). Transmission of Holocaust trauma--an integrative view. Psychiatry, 64(3), 256–267. https://doi.org/10.1521/psyc.64.3.256.18464
• Kızıltepe, R. (2021). Çocuk istismarı ve ihmalinin kuşaklararası aktarımının ekolojik-etkileşimsel model çerçevesinde incelenmesi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kimter, N. (2020). Covid-19 günlerinde bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi[Özel Sayı], 74-605. https://doi.org/10.21733/ibad.805481
• Kira, I. A. (2001). Taxonomy of trauma and trauma assessment. Traumatology, 7(2), 73-86. https://doi.org/10.1177/153476560100700202
• Krystal H. (1978). Trauma and affects. Psychanalytique Study Child, 33, 81-116. https://doi.org/10.1080/00797308.1978.11822973
• Kutuk, H. (2023). Investigating the role of resilience as a mediator in the link between internet addiction and anxiety. Journal of Social and Educational Research, 2(1), 14-21. https://doi.org/10.5281/zenodo.8067150
• Lurie-Beck, J. K. (2007). The differential impact of Holocaust trauma across three generations. (Doktora Tezi). QUT ePrints. https://eprints.qut.edu.au/37242/ sayfasından erişilmiştir.
• Luthar, S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00164
• Luthar, S. S. & Eisenberg, N. (2017). Resilient adaptation among at-risk children: Harnessing science toward maximizing salutary environments. Child Development, 88(2), 337-349. https://doi.org/10.1111/cdev.12737
• Madigan, S., Cyr, C., Eirich, R., Fearon, R. M. P., Ly, A., Rash, C., Poole, J. C., & Alink, L. R. A. (2019). Testing the cycle of maltreatment hypothesis: Meta-analytic evidence of the intergenerational transmission of child maltreatment. Development and Psychopathology, 31(1), 23–51. https://doi.org/10.1017/S0954579418001700
• Marazyan, J. (2016). “Like I always knew it”: The phenomenology of intergenerational transmission of trauma in three generations of Armenian women in Turkey. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Masten, A. S. & Coastworth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from research on successful children. American Psychologist, 53(2), 205- 220. https://doi.org/10.1037/0003-066X.53.2.205
• Masten, A. S. & Palmer, A. R. (2019). Parenting to promote resilience in children. Handbook of Parenting, 7, 156-188. https://doi.org/10.4324/9780429401695-6
• Merdan, E. D. (2019). The predictors of parental stress and family resilience in mothers of children with autism spectrum disorder. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Önem, B. (2020). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuğu olan anne-babalar ile normal gelişim gösteren çocuğu olan anne-babaların “aile yılmazlığı” ve “evlilik doyumları” arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Öner, C. & Baysan-Arabacı, L. (2021). Ebeveyninde kronik ruhsal veya fiziksel hastalığı olan ergenlerde psikolojik dayanıklılık ve benlik saygısı. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(3), 101-107. https://hdl.handle.net/11469/2088 sayfasından erişilmiştir.
• Özdemir, H. (2023). Ebeveynlerin bilinçli farkındalıkları ile aile yılmazlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Özen, Y. (2017). Psikolojik travmanın insanlık kadar eski tarihi. The Journal of Social Science, 1(2), 104-117. https://doi.org/10.30520/tjsosci.350160
• Öztürk, E. (2017). Travma ve dissosiyasyon: Dissosiyatif kimlik bozukluğunun psikoterapisi ve aile dinamikleri. Nobel Tıp.
• Öztürk, E. (2020). Psikotarih, travma ve dissosiyasyon: Çocukluk çağı travmaları, savaşlar ve dissosiyasyonun anamnezi. E. Öztürk (Ed.), Psikotarih içinde (s. 1-21). Türkiye Klinikleri.
• Öztürk, N. (2023). Kuşaklararası aktarılan travma, yeme beklentileri ve erken dönem uyum bozucu şemalar arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Parmaksız, İ. (2020). İyimserlik, özgecilik ve medeni durumun psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 285-302. https://doi.org/10.9779/pauefd.576186
• Pekşen, S. (2020). Kültürlerarası evliliklerde evlilik doyumu ve aile yılmazlığının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Peker, F. (2022). Malül gazilerin yeti yitimi, aile dayanıklılığı ve yaşam doyumlarının incelenmesi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Rosenheck, R. & Nathan, P. (1985). Secondary traumatization in children of Vietnam veterans. Psychiatric Services, 36(5), 538-539. https://psycnet.apa.org/record/1986-11997-001 sayfasından erişilmiştir.
• Rowland-Klein, D. & Dunlop, R. (1998). The transmission of trauma across generations: Identification with parental trauma in children of Holocaust survivors. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 32(3), 358–369. https://doi.org/10.3109/00048679809065528
• Ruppert, F. (2011). Travma, bağlanma ve aile konstelasyonları: Ruhun yaralarını anlamak ve iyileştirmek (F. Zengin, Çev.). Kaknüs.
• Sagi-Schwartz, A., van IJzendoorn, M. H., & Bakermans-Kranenburg, M. J. (2008). Does intergenerational transmission of trauma skip a generation? No meta-analytic evidence for tertiary traumatization with third generation of Holocaust survivors. Attachment & Human Development, 10(2), 105–121. https://doi.org/10.1080/14616730802113661
• Serbest, S. (2010). Üniversite öğrencilerinin baba ve anne kabulünün baba ilgisi ve depresif belirtilerin yılmazlık düzeylerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
• Sigal, J. J., Silver, D., Rakoff, V., & Ellin B. (1973). Some second-generation effects of survival of the Nazi persecution. American Journal of Orthopsychiatry, 43(3), 320-327. https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1973.tb00801.x
• Sözer-Dabanlıoğlu, S. (2018). The themes in the narratives transmitted to the third generation Bosniac immigrants of Sandzak region. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Sürücü, M. & Bacanlı, F. (2010). Üniversiteye uyumun psikolojik dayanıklılık ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 375-396.
• Şahin, B. (2021). Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerde suçluluk-utanç düzeyi, yılmazlık ve evlilik doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Tambulut, A. & Eker, E. (2019). Bakıcı annelerin ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algısı, psikolojik dayanıklılıkları ve depresyon düzeylerinin demografik değişkenler ile ilişkisinin incelenmesi. Sosyal Çalışma Dergisi, 3(2), 147-176. http://dergipark.gov.tr/scd sayfasından erişilmiştir.
• Taşdemir, F. (2013). Görme engelli öğrenci annelerin yılmazlık özelliklerinin incelenmesi: istanbul ili örneği. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• TDK. (2024). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Tekyıldırım, A. (2019). Engelli bireylere sahip ailelerin psikolojik sağlamlık ve bakıcı yük değerlendirmesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinde kendini toparlama gücünün içsel koruyucu faktörlerle ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 297-306.
• Topcu, Z. G. & Demircioğlu, H. (2020). Ekolojik sistemler perspektifinden psikolojik sağlamlık. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 1(2), 125-147.
• Toraman, Ç. & Özdemir, H. F. (2023). Evren örneklem. A. İlğan & A. Ekici (Ed), Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (s.137-168). Nobel Akademi.
• Turan, N. (2017). Otistik çocuğa sahip ailelerin yılmazlık düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Uslu, B. (2021). Aktarılan psikolojik travmaya dair ölçek geliştirme çalışması. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Üzbe-Atalay, N. & Kurt-Ulucan, T. (2018). Kendini toparlama gücü gelişim süreci: Ebeveynleri boşanmış ergenler üzerinde nitel bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 16(2), 176-196.
• Üztemur, S. & Gökalp, A. (2023). Evren örneklem. A. İlğan & A. Ekici (Ed), Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (s. 213-243). Nobel Akademi.
• Veith, I. (1977). Four thousand years of hysteria. M. Horowitz (Ed.), Hysterical personality içinde (s. 7-93). Jason Aronson.
• Vogel, M. L. (1994). Gender as a factor in the transgenerational transmission of trauma. Women & Therapy, 15(2), 35–47. https://doi.org/10.1300/J015v15n02_04
• Walsh, F. (2002). A family resilience framework: Innovative practice applications. Family Relations, 51(2), 130-137. https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2002.00130.x
• Walsh, F. (2003). Family resilience: A framework for clinical practice. Family Process, 42(1), 1-18. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.2003.00001.x
• Walsh, F. (2016). Family resilience: A developmental systems framework. European Journal of Developmental Psychology, 13(3), 313-324. https://doi.org/10.1080/17405629.2016.1154035
• Walsh, F. (2020). Loss and resilience in the time of COVID‐19: Meaning making, hope, and transcendence. Family Process, 59(3), 898-911. https://doi.org/10.1111/famp.12588
• Weiss, M. & Weiss, S. (2000). Second generation to Holocaust survivors: Enhanced differentiation of trauma transmission. American Journal of Psychotherapy, 54(3), 372-385. https://doi.org/10.1176/appi.psychotherapy.2000.54.3.372 Westerink, J. & Giarratano, L. (1999). The impact of posttraumatic stress disorder on partners and children of Australian Vietnam veterans. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 33(6), 841–847. https://doi.org/10.1046/j.1440-1614.1999.00638.x
• Wolynn, M. (2022). Seninle başlamadı: Kalıtsal aile travmalarının kim olduğumuza etkileri ve sorunların üstesinden gelmenin yolları (M. Madenoğlu, Çev.). Sola Unitas.
• Yazıcı, E. (2019). Aile değerleri ile aile yılmazlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Yehuda, R., Halligan, S. L. & Grossman, R. (2001). Childhood trauma and risk for PTSD: Relationship to intergenerational effects of trauma, parental PTSD, and cortisol excretion. Developmental Psychopathology, 13(3), 733–753. https://doi.org/10.1017/s0954579401003170
• Yehuda, R. & Bierer, L. M. (2008). Transgenerational transmission of cortisol and PTSD risk. Progress in Brain Research, 167, 121-135. https://doi.org/10.1016/S0079-6123(07)67009-5
• Yehuda, R. & Lehrner, A. (2018). Intergenerational transmission of trauma effects: Putative role of epigenetic mechanisms. World Psychiatry, 17(3), 243-257. https://doi.org/10.1002/wps.20568
• Yenel, V. N. (2023). Evli bireylerin iletişim becerilerinin evlilik yaşam doyumu ve aile yılmazlığına etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Zara, A. (2018). Kolektif travma döngüsü: kolektif travmalarda uzlaşma, bağışlama ve onarıcı adaletin iyileştirici rolü. Klinik Psikiyatri Dergisi, 21, 301-311. https://doi.org/10.5505/kpd.2018.36449