SHADOW AS A TOOL OF AWARENESS IN THE POETRY OF SEZAİ KARAKOÇ, CEMAL SÜREYA, EDİP CANSEVER, TURGUT UYAR AND İLHAN BERK

Yıl 2023, , 695 - 710, 15.06.2023

Yusuf Kömür

https://doi.org/10.7884/teke.1312781

Öz

SEZAİ KARAKOÇ, CEMAL SÜREYA, EDİP CANSEVER, TURGUT UYAR VE İLHAN BERK’İN ŞİİRLERİNDE FARKINDALIK ARACI OLARAK GÖLGE

Öz

Bu çalışmada İkinci Yeni şairlerinden Sezai Karakoç, Cemal Süreya, Edip Cansever, Turgut Uyar ve İlhan Berk’in şiirlerinde tercih ettikleri gölge imgesi “farkındalık” boyutuyla incelenmiştir. Gölgenin tarihî süreçte gelişimine bakıldığında insanın karşısındaki mağlup edilmesi gereken güç olarak anlaşıldığı görülmektedir. Mit, efsane ve destan gibi türlerde “kahraman” insanın öteki yönüne karşılık gelen gölge, ilerleyen süreçlerde hakkında yapılan çalışmalarla anlam alanı genişletilmiş bir olgudur. Psikanalizin gelişmesiyle de gölge artık benliğin bir parçası olarak görülmeye başlanmış ve “yenilmesi gereken karşıt güç” olmaktan çıkarılıp dikkate alınması gereken bir insani taraf şeklinde algılanmaya başlanmıştır. Gölge bu yönüyle bireyi tanımada ve onun eylemlerini anlamada önemli bir araca dönüşmektedir. Edebî eserlerdeki varlığı incelendiğinde, anlatım biçimleri ve olanakları sayesinde gölgenin şair ve yazarlar tarafından sıklıkla tercih edildiği söylenebilir. İkinci Yeni şiirinde tercih edilen gölge imgesinin anlam ve anlatım çağrışımlarından biri de bireyi; bilinçli olmaya çağıran, algı boyutunda ihmal edilmiş olay ve durumları görünür kılan bir farkındalık aracı olmasıdır. İkinci Yeni şiirinde “anlamın/anlatımın” farkındalık boyutunu belirginleştiren gölge, varoluşun ve ayırt etmenin ifadesi olarak da değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

İkinci Yeni, gölge, imge, sembol, Sezai Karakoç, Cemal Süreya, Edip Cansever, Turgut Uyar, İlhan Berk

Kaynakça

• Alper, Y. (2008). Psikodinamik açıdan Cemal Süreya ve şiiri. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Ayhan, E. (2013). Bütün yort savul’lar!. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bachelard, G. (1995). Ateşin psikanalizi. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Berk, İ. (1997). Poetika. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berk, İ. (1999). Eşik. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berk, İ. (2013). Aşk tahtı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Boran, E. (2015). Nüans. İstanbul: Köprü Yayınları.
• Borgna, E. (2013). Ruhun yalnızlığı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bülbül, M. (2005). İmgesel iletişim. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Cansever, E. (2009). Şiiri şiirle ölçmek. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cansever, E. (2014a). Sonrası kalır-ı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cansever, E. (2014b). Sonrası kalır-ıı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Chopra ve Ford ve Williamson, D. ve D. ve M. (2011). Gölge etkisi. İstanbul: Omega Yayınları.
• Charrier, J. P. (2014). Bilinçdışı ve insan. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Cioran, E. M. (2014). Çürümenin kitabı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Deveci, M. (2012). Ferit edgü varoluş ve bireyselleşme. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Ergin, M. (2009). Dede korkut hikâyeleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Fordham, F. (1997). Jung psikolojisinin ana hatları. İstanbul: Say Yayınları.
• Foucault, M. (2003). Cinselliğin tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Freud, S. (2009). Rüya yorumları ı. İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
• Fromm, E. (2012). Sevme sanatı. İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
• Giddens, A. (2010). Modernite ve bireysel kimlik. İstanbul: Say Yayınları.
• Jung, C. G. (2013). Dört arketip. İstanbul: Metis Yayınları.
• Karaca, A. (2013), İkinci yeni poetikası. Ankara: Hece Yayınları.
• Karakoç, S. (2010). Gün doğmadan. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2014). Edebiyat yazıları ı. İstanbul: Diriliş Yayınları, İstanbul.
• Karavit, C. (2006). Işık gölge. İstanbul: Telos Yayıncılık.
• Ponty, M. M. (2012). Göz ve tin. İstanbul: Metis Yayınları.
• Ponty, M. M. (2014). Algılanan dünya. İstanbul: Metis Yayınları.
• Stevens, A. (1999). Jung. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Stoıchıta, V. I. (2006). Gölgenin kısa tarihi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Schimmel, A. M. (1998). Sayıların gizemi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Süreya, C. (2013). Sevda sözleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• TDK. (2009). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uyar, T. (2012a). Büyük saat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Uyar, T. (2012b). Korkulu ustalık. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Vercors, J. B. (1998). İnsan ve insanlar. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.