BAŞLANGICINDAN OSMANLI DÖNEMİNE ALEVİLİK TARİHİ TOPLUMSAL OLAYLARI

Yıl 2024, , 159 - 181, 15.03.2024

Ersin Savaş

https://doi.org/10.7884/teke.1390177

Öz

Aleviliğin kadim bir kültürü olduğu bilinmektedir. Bu kültürün şekillenmesinde Horasan’dan başlayıp Anadolu’ya kadar uzanan tarihî kesitin büyük bir payı olduğu anlaşılmaktadır. Söz konusu coğrafyada farklı birçok kültür ve inanışı bünyesinde birleştiren Aleviliğin senkretik bir yapıda olduğunu söylemek hata olmaz. Bu tespiti yapabilmek için de Aleviliğin tarihinin ana temaları çerçevesinde ele alınması gerekmektedir. Çünkü Horasan’dan Anadolu’ya uzanan coğrafyada bulunan birtakım kültürel motiflerin Alevilik yoluyla Anadolu coğrafyasına taşınması da meselenin başka bir yönü olarak belirmektedir. Bu durumu Anadolu coğrafyasında yaşanan toplumsal olaylarla ilişkilendirmek de pek tabii mümkündür. Alevilik tarihi içerisinde toplumsal olayların oldukça mühim olduğu tartışma götürmezdir. Çünkü ilgili toplumsal olayların; kültürü, edebiyatı ve düşünsel faaliyetleri önemli oranda şekillendirdiği görülmektedir. Bu motivasyondan hareketle bu çalışmada Alevilik tarihi başlangıcından itibaren Osmanlı Dönemi dâhil olmak üzere toplumsal olaylar ve sosyal bağlamları çerçevesinde değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alevilik, Horasan, Anadolu, Toplumsal Olaylar, Sosyal Bağlam.

HISTORICAL SOCIAL EVENTS OF ALEVISM FROM THE BEGINNING TO THE OTTOMAN PERIOD

Öz

It is known that Alevism is an ancient culture. It is understood that the historical section starting from Khorasan and extending to Anatolia played a major role in shaping this culture. It would not be a mistake to say that Alevism has an syncretic structure, combining many different cultures and beliefs in the geography in question. In order to make this determination, the history of Alevism must be discussed within the framework of its main themes. Because the transfer of some cultural motifs found in the geography extending from Khorasan to Anatolia to the Anatolian geography through Alevism appears as another aspect of the issue. It is of course possible to associate this situation with the social events taking place in the Anatolian geography. It is indisputable that social events are very important in the history of Alevism. Because the relevant social events; It is seen that it significantly shapes culture, literature and intellectual activities. Based on this motivation, in this study, the history of Alevism has been tried to be evaluated within the framework of social events and social contexts from its beginning to the Ottoman Period.

Anahtar Kelimeler

Alevism, Khorasan, Anatolia, Social Events, Social Context.

Kaynakça

• Acaroğlu, M. T. (1988). Bulgaristan’da Türkçe yer adları kılavuzu. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi.
• Afyoncu, E. (2009). Sokulluzâde Hasan Paşa, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 37, s. 366-368). İstanbul: TDV.
• Ahmetoğlu, Ş. (2017). Mezhepler tarihinin 100’ü. Ankara: Otto.
• Ahmetoğlu, Ş. (2020). Kavram atlası İslam mezhepleri I. Ankara: Gazi.
• Akdağ, M. (1995). Türk halkının dirlik ve düzenlik kavgası Celâli İsyanları. İstanbul: Cem.
• Aktepe, M. M. (2000). İpşir Mustafa Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 22, s. 375-376). İstanbul: TDV.
• Aliev, S. M. (1995). Erdebil. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 11, s. 276-277). İstanbul: TDV.
• Anonim. (1992). Tevârîh-i Âl-i Osman. (Neş. F. Giese, haz. N. Azamat). İstanbul: Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi.
• Arslanoğlu, İ. (2002). Aleviliğin tarihsel-sosyal temelleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 8(23), 123-180.
• Arslantaş, N. (2013). Zelzele. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 44, s. 227-231). İstanbul: TDV.
• Aşıkpaşazâde. (1332h). Tevârîh-i Âl-i Osmân Aşıkpaşazâde tarihi. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Azamat, N. (1995). Erdebîlî Alâeddin. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt: 11, s. 2799. İstanbul: TDV.
• Azamat, N. (2001). Kalenderiyye. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 24, s. 253-256). İstanbul: TDV.
• Bardakoğlu, A. (1993). Câmiu’l-fusûleyn. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 7, s. 108-109). İstanbul: TDV.
• Başar, F. (1995). Fetret Devri. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 12, s. 480-482). İstanbul: TDV.
• Başar, F. (2020). Mûsâ Çelebi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 31, s. 216-217). Ankara: TDV.
• Bek, F. (1275). Münşeâtü’s-selâtîn. (Cilt: 1, s. 379-385). İstanbul.
• Celâlzâde, M. (1990). Selimname. (Haz. A. Uğur ve M. Çuhadar). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Cevizci, A. (2013). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
• Ceyhan, S. (2012). Vâridât. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 42, s. 520-522). İstanbul: TDV.
• Çetin, O. (1998). Horasan. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 18, s. 234-241). İstanbul: TDV.
• Dedekargınoğlu, H. (2010). Dünkü ve bugünkü Alevilik. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 56, 327-348.
• Dindar, B. (1992). Şeyh Bedreddin Simâvî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 5, s. 331-334). İstanbul: TDV.
• Emecen, F. (2002). Korkut Şehzade. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 26, s. 205-207). Ankara: TDV.
• Emecen, F. (2009a). Saruhanoğulları. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 36, s. 170-173). İstanbul: TDV.
• Emecen, F. (2009b). Selim I. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 36, s. 407-414). İstanbul: TDV.
• Emecen, F. (2010a). Şahkulu Baba Tekeli. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 38, s. 284-286). İstanbul: TDV.
• Emecen, F. (2010b). Süleyman I. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 38, s. 62-749). İstanbul: TDV.
• Ergun, S. N. (1956). Hatâyî Divanı Şah İsmail Safevî edebî hayatı ve nefesleri (2. Baskı). İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
• Erkan, Ü. (2017). Siyaset ve mezhep ilişkisi bağlamında Osmanlı-Kızılbaş (Alevi) ilişkileri. Rahmet ve çatışma bağlamında İslam mezhepleri (Uluslararası Sempozyum-Bildiriler). (Ed. H. Çalış, A. Bayer, D. A. Yıldırım). Konya: Karaman İslami İlimler Derneği. 211-217.
• Eröz, M. (1990). Türkiye’de Alevilik Bektaşilik. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Esemenli, D. (1993). Dalgıç Ahmed Ağa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 8, s. 431-432). İstanbul: TDV.
• Fığlalı, E. R. (1996). Türkiye’de Alevilik Bektaşilik (4. Baskı). İstanbul: Selçuk.
• Georgieva, İ. (1998). Bulgaristan Alevileri ve Demir Baba Tekkesi. (Çev. Mehmet Türker A.). İstanbul: Kaynak.
• Gölpınarlı, A. (1966). Sımavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin Menakıbı. İstanbul: Eti.
• Gölpınarlı, A. (1969). 100 soruda Türkiye’de mezhepler ve tarikatlar. İstanbul: Gerçek.
• Gölpınarlı, A. (1987). Tarih boyunca İslam mezhepleri ve Şiilik. İstanbul: Der.
• Gülten, S. (2020). Türklerin Hz. Ali’si. İstanbul: Yeditepe.
• Gümüşoğlu, H. D. (2011). Aleviliğin kısa tarihi ve günümüze yansımaları. Mehmet Eröz Armağanı. (Haz. M. Aksoy ve O. Yorulmaz). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Günal, Z. (2000). İsfendiyar Bey. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 22, s. 512-514). İstanbul: TDV.
• Gündüz, T. (2008). Safevîler. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 35, s. 451-457). İstanbul: TDV.
• Gündüz, T. (2010). Şah İsmail. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 38, s. 253-255). İstanbul: TDV.
• Hadîdî. (1991). Tevârih-i Âl-i Osman (1299-1523). (Haz. N. Öztürk). İstanbul: Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi.
• Haydar Çelebi. (1975). Ruzname. (Haz. Y. Senemoğlu.). İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
• Hinz, W. (1992). Uzun Hasan ve Şeyh Cüneyd XV. yüzyılda İran’ın millî bir devlet hâline yükselişi (2. Baskı). (Çev. T. Bıyıklıoğlu). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Hoca Sadettin Efendi. (1979). Tacü’t-tevarih. (Yalınlaştıran: İ. Parmaksızoğlu). (Cilt 4, s. 42-43). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• İlgürel, M. (1988). Abaza Hasan. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 1, s. 10-11). İstanbul: TDV.
• İlgürel, M. (1993). Celâli İsyanları. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 7, s. 252-257). İstanbul: TDV.
• İlgürel, M. (2000). İl erleri. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 22, s. 59- 61). İstanbul: TDV.
• İlgürel, M. (2001a). Kalender Şah. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 24, s. 249). İstanbul: TDV.
• İlgürel, M. (2001b). Karayazıcı Abdülhalim. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 24, s. 482-483). İstanbul: TDV.
• İlgürel, M. (2001c). Kalenderoğlu Mehmed. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 24, s. 256-257). İstanbul: TDV.
• İlgürel, M. (2002). Köprülü Mehmed Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 26, s. 258-260). Ankara: TDV.
• İlgürel, M. (2022). Katırcıoğlu Mehmed Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 25, s. 35-36). Ankara: TDV.
• İnalcık, H. (1998). Haydaroğlu Mehmed. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 17, s. 36). İstanbul: TDV.
• İnalcık, H. (2003). Mehmed I. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 28, s. 391-394). Ankara: TDV.
• İpşirli, M. (1991). Atik Ali Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 4, s. 64-65). İstanbul: TDV.
• İpşirli, M. (2009). Sun’ullah Efendi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 37, s. 530-532). İstanbul: TDV.
• İşbilir, Ö. (2002). Kuyucu Murad Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 26, s. 507-508). Ankara: TDV.
• Kafesoğlu, İ. (1984). Harezmşahlar Devleti tarihi (2. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kafesoğlu, İ. (1989). Alparslan. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 2, s. 526-530). İstanbul: TDV.
• Kırlangıç, H. (1995). İdrîs-i Bidlîsî Selim Şahname. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kiel, M. (1994). Deliorman. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 9, s. 141-144). İstanbul: TDV.
• Köprülü, F. (1976). Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar (3. Baskı). Ankara: DİB.
• Kreutel, R. F. (1997). Haniwaldanus Anonimi’ne göre Sultan Bayezid-i Velî. (Çev. N. Öztürk). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Kur’an-ı Kerim Meali (18. Baskı). (2009). (Çev. H. Altuntaş ve M. Şahin). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Mélikoff, I. (1993). Uyur idik uyardılar Alevilik-Bektaşilik araştırmaları. (Çev. T. Alptekin). İstanbul: Cem.
• Ocak, A. (2009). Selçuklular dinî, ilmî, fikrî ve tasavvufi hayat. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 36, s. 375-377). İstanbul: TDV.
• Ocak, A. Y. (1991). Babailik. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 4, s. 373-374). İstanbul: TDV.
• Ocak, A. Y. (1992a). Bektaşilik. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 5, s. 373-379). İstanbul: TDV.
• Ocak, A. Y. (1992b). Balım Sultan. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 5, s. 17-18). İstanbul: TDV.
• Ocak, A. Y. (1999). Aleviliğin tarihsel, sosyal tabanı ile teolojisi arasındaki ilişki problemine dair. Tarihî ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Aleviler, Bektaşiler, Nusayriler. (Haz. İ. Kurt ve S. A. Tüz). İstanbul: Ensar.
• Ocak, A. Y. (2009). Babailer İsyanı’ndan Kızılbaşlığa: Anadolu’da İslam heterodoksisinin doğuşuna kısa bir bakış. Geçmişten Günümüze Alevi-Bektaşi Kültürü. (Ed. A. Y. Ocak). Ankara: Turizm ve Kültür Bakanlığı.
• Ocak, A. Y. (2011). Babailer isyanı (5. Baskı). İstanbul: Dergâh.
• Ocak, A. Y. (2012). Alevi ve Bektaşi inançlarının İslam öncesi temelleri (9. Baskı). İstanbul: İletişim.
• Ocak, A. Y. (2014). Ortaçağlar Anadolu’sunda İslam’ın ayak izleri Selçuklu Dönemi makaleler, araştırmalar (3. Baskı). İstanbul: Kitap.
• Öktem, N. (1999a). Anadolu Aleviliğinin senkretik yapısı, Tarihî ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Aleviler, Bektaşiler, Nusayriler. (Haz. İ. Kurt ve S. A. Tüz). İstanbul: Ensar.
• Öktem, N. (1999b). Anadolu’da Alevi düşüncesinin oluşumu ve gelişimi. I. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyumu Bildirileri. Gazi Üniversitesi, 22-24 Ekim 1998, Ankara, s. 251-261.
• Öngören, R. (2008a). Safeviyye. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 35, s. 460-462). İstanbul: TDV.
• Öngören, R. (2008b). Safiyyüddîn-i Erdebîlî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 35, s. 476-478). İstanbul: TDV.
• Öz, M. (1994). Ehl-i beyt, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 10, s. 498-501). İstanbul: TDV.
• Öz, M. (2010). Şia. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 39, s. 111-114). İstanbul: TDV.
• Özaydın, A. (2009). Sencer. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 36, s. 507-511). İstanbul: TDV.
• Özcan, A. (1991). Âşıkpaşazâde. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 4, s. 6-7). İstanbul: TDV.
• Özcan, A. (1999). Hüsrev Paşa Deli, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 19, s. 40-41). İstanbul: TDV.
• Özcan, A. (2003). Mehmed IV. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 28, s. 414-418). Ankara: TDV.
• Özcan, A. (2011). Tevârîh-i Âl-i Osmân. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 40, s. 579-581). İstanbul: TDV.
• Özcan, A. (2022). Kemankeş Mustafa Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 25, s. 248-250). Ankara: TDV.
• Özgüdenli, O. G. (2020). Moğollar. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 30, s. 225-229). Ankara: TDV.
• Savaş, S. (2009). Osmanlılar ve Aleviler. Geçmişten Günümüze Alevi-Bektaşi Kültürü. (Ed. A. Y. Ocak). Ankara: Turizm ve Kültür Bakanlığı.
• Savaş, S. (2018). XVI. asırda Anadolu’da Alevilik. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Sevim, A. (2003). Malazgirt Muharebesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 27, s. 481-483). Ankara: TDV.
• Sümer, F. (1976). Safevî Devleti’nin kuruluşu ve gelişmesinde Anadolu Türklerinin rolü. Ankara: Selçuklu Tarih ve Medeniyeti Enstitüsü.
• Sümer, F. (1989). Akkoyunlular. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 2, s. 270-274). İstanbul: TDV.
• Sümer, F. (1991). Atsız b. Muhammed. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 4, s. 91-92). İstanbul: TDV.
• Sümer, F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler) (5. Baskı). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Tanındı, Z. (2006). Nakkaş Hasan Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 32, s. 329-330). İstanbul: TDV.
• Tansel, S. (1966). Sultan II. Bâyezit’in siyasi hayatı. İstanbul: Millî Eğitim.
• Tansel, S. (1969). Yavuz Sultan Selim. Ankara: Millî Eğitim.
• Taşğın, A. ve Solmaz, B. (2012). Tahrir defterlerinin Alevilik-Bektaşilik araştırmalarına katkısı: Irene Beldiceanu-Steinherr örneği. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 61, 207-220.
• Taşköprülüzâde Ahmet Efendi. (2019). Eş-şakâ’iku’n-nu’mâniyye fî ulemâi’d-Devleti’lOsmâniyye Osmanlı âlimleri. (Haz. M. Hekimoğlu, ed. D. Örs). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Tekindağ, M. C. Ş. (1967). Yeni kaynak ve vesikaların ışığında Yavuz Sultan Selim’in İran Seferi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 17(22), 49-78.
• Tekindağ, Ş. (1968). Şah Kulu Baba Tekeli İsyanı. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, 4, 54-59.
• Timuroğlu, V. (1982). Simavne Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin ve vâridât. İstanbul: Ağaoğlu.
• Turan, Ş. (1992). Bayezid II. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 5, s. 234-238). İstanbul: TDV.
• Turan, Ş. (1997). Hadım Sinan Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 15, s. 7-8). İstanbul: TDV.
• Türkoğlu, İ. (2010). Şeybânî Han. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 39, s. 43-45). İstanbul: TDV.
• Uluçay, Ç. (2011). Yavuz Sultan Selim nasıl padişah oldu? Tarih Dergisi, 8, 185-200.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı tarihi (7. Baskı). (2, 265-271). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu.
• Ünlüsoy, K. (2020). Anadolu’da Hz. Ali tasavvurları (XIII.-XVI. yüzyıllar) (2. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Üzüm, İ. (2022). Kızılbaş. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 25, s. 546-557). Ankara: TDV.
• Varlık, M. Ç. (1993). Çaldıran Savaşı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 8, s. 193-195). İstanbul: TDV.
• Yalçın, A. (2009). Anadolu Aleviliğinin başlangıç evreleri I: Horasan ve Maveraünnehir’de ortaya çıkan gelişmeler. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi [Prof. Dr. Irene Melikoff’un anısına], 1, 1-17.
• Yalçın, A. (2010a). Anadolu Aleviliğinin başlangıç evreleri II: Anadolu’ya geliş ve yerleşim. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 2, 1-18.
• Yalçın, A. (2010b). Anadolu Aleviliğinin başlangıç evreleri III: Anadolu yerleşim. AlevilikBektaşilik Araştırmaları Dergisi, sayı: 3, 8-45.
• Yaltkaya, M. Ş. (1991). Şeyh Bedreddin Simâvî. İslam Ansiklopedisi (5. Baskı). (Cilt: 2, s. 444-446). İstanbul: Millî Eğitim.
• Yaltkaya, M. Ş. (2001). Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin hayatı-felsefesi-isyanı. (Haz. İ. Aka ve M. Demir). İstanbul: Temel.
• Yazıcı, T. (1993). Cüneyd-i Safevî, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 8, s. 123-124). İstanbul: TDV.
• Yıldırım, R. (2018). Geleneksel Alevilik (2. Baskı). (Haz. B. Şmşek). İstanbul: İletişim.
• Yıldırım, R. (2020). Aleviliğin doğuşu (3. Baskı). (Çev. B. Yıldırım). İstanbul: İletişim.
• Yiğit, İ. (2004). Mevâlî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt: 29, s. 424-426). Ankara: TDV.