Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

“BÜKLİ” HAKKINDA ON İKİ NOT

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 557 - 576, 15.06.2017

Kürşat Yıldırım

Öz

Orhun Yazıtları'nda
"Bükli Çöllüg El" ve "Bükli Kağan" ifadeleri geçmektedir.
Bu adlar üzerine, farklı bakış açılarından çok farklı görüşler öne sürülmüştür.
Çeşitli kaynaklara dayanarak bu ada dair bazı tahliller yapmak ve kendi
düşüncelerimizi ortaya koymak istiyoruz. Maksadımız adları etimolojik yönden
izah teşebbüslerinin yanına tarih ve coğrafya tahlillerini de eklemektir.
Bilhassa Çin metinlerinde geçen adlar, başka dillerdeki metinlerde geçen
adlarla mukayese edilecek ve böylece tarih ve coğrafya zeminine oturtulacaktır.
Bu minvalde Bükli denilen halkın kimliği, adı, coğrafyası ve Türklerle
ilişkileri üzerine bugüne kadar yapılmış çalışmalar tenkit süzgecinden
geçirilmiştir. Maksadımız bugüne kadar yanlış anlaşıldığını düşündüğümüz
etnonim, toponim ve tarihi hadiselere dair bazı tespitlerde bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Orhun Yazıtları Bükli Kore Mançurya Tunguz

Kaynakça

  • ALYILMAZ, C. (2005). Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durumu. Ankara: Kurmay Basım Yayın Dağıtım.
  • ALYILMAZ, C. (2007). (Kök)türk Harfli Yazıtların İzinde, Ankara, Karam Yayınları.
  • ATANIYAZOV, S. (2005) Şecere Ansiklopedik Türkmen Etnik Adları Sözlüğü, Haz., Y. Karasoy-U. D. Aşçı. Konya: Tablet Yay.
  • BLOCHET, E. (1910). Introduction A L’histoireDesMongols de Fadlallah Rashid Ed-din. Leyden-London.
  • CEN, Z. 岑仲勉 (2004). Tujue Jishi突厥集史, c. II. Beijing. Zhonghua Shuju Yay.
  • CHAVANNES, E. (1903). Documents sur lesTou-kiue (Turcs) occidentaux. St. Pétersbourg.
  • CHAVANNES, E. (2007). Batı Türkleri, Çev., M. Koç. İstanbul: Selenge Yay.
  • CZEGLÉDY, K. (1969). Nomád népek vádorlása Napkelettől Napnyugatig. Budapest.
  • CZEGLÉDY, K. (1999). Turan Kavimlerinin Göçü, Çev., Günay Karaağaç. İstanbul: Turan Kültür Vakfı Yay.
  • EBÜ’L GAZİ BAHADIR HAN, Şecere-i Terakime, Haz., Muharrem Ergin. tarihsiz.
  • FAN YU ZA MİNG 梵語雜名 (1922-1933). Taishō Shinshū Daizōkyō Yay., Tokyo, c. 54, Metin 2135, 1236a.
  • GÖMEÇ, S. (2011). Kök Türk Tarihi. Ankara: Akçağ Yay.
  • GÖMEÇ, S. (2016). Bumın Kagan'ın Cenazesine Katılan Kavimler ve Coğrafi Konumları. Gök Türk and Goguryeo: The Inter-Relations History Between Ancient Korea and Turkey, Seoul.
  • IWASA, S. 岩佐精一郎 (1936). Iwasa Seiichirō Ikō 岩佐精一郎遺稿. Tokyo.
  • JİU TANG SHU 舊唐書 (1997). Beijing. Zhonghua Shuju Yay.
  • KAPUSUZOĞLU, G. (2016). Tang Kayıtlarına Göre VII. Yüzyılda Çin’e Yerleşen Göktürk Komutanları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • KİM, P. 김병호 (2013). Oleuhon yes twileukeueo bimungwa hanbandoin-ui yes ileum: Kwil tegin biwa Bilge kagan bie natananeun “Bokli” haeseog. 오르혼옛튀르크語비문과한반도인의옛이름: 퀼테긴碑와빌게카간碑에나타나는 "Bokli"해석 [Orhun Türk Yazıtları ve Kore Yarım Adasının Eski Adları: Köl Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarındaki “Bokli”nin Tercümesi], Donbug-ayeogsanonchong동북아역사논총, 42, 7-45.
  • LİGETİ, L. (1951). “Çin Yazısiyle Yazılmış Barbar Glossaları Meselesi. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, IX, 3, 302-327.
  • LİU MAU-TSAİ. (1958). Die Chinesischen Nachrichten zur Geschichte der Ost-Türken (T'u-Küe), c. II, Wiesbaden.
  • MARQUART, J. (1914). Über das Volkstum der Komanen. Berlin.
  • MORİ, M. (1977). “Iwayuru Bökli ni Suite いわゆるBökli について [Bökli Sözü Hakkında] (Egami Namio Kyūzō Kogi Kinen Ronshū Minzoku Bunkahen 江上波夫教援古稀記念論集民族文化篇 [EgamiNamio'nun 70. Doğum Gününe Armağan, Millî Kültür Cildi]. Tokyo.
  • MORİ, M. (1967). Kodai Toruko Minzoku Shi Kenkyū 古代トルコ民族史研究 [Eski Türk Milleti Tarihi Araştırmaları], c. I, Tokyo.
  • MORİ, M. (1992). Kodai Toruko Minzoku Shi Kenkyū 古代トルコ民族史研究 [Eski Türk Milleti Tarihi Araştırmaları], C. II, Tokyo.
  • MORİ, M. (1981). VIII. Türk Tarih Kongresi. Ankara 11-15 Ekim 1976. Kongreye Sunulan Bildiriler, II. Cilt, Ankara, 579-582.
  • MORİ, M. (1984). How Should Bökli or Bükli Be Transcribed and Interpreted? (The Memoirs of the Toyo Bunko, 42, 139-144.
  • NOH TAE-DON 노태돈 (1999). Koguryŏsa Yŏng’gu고구려사연구 [Koguryŏ Tarihi Araştırmaları]. Seoul.
  • NOH TAE-DON 노태돈 (2015). 1Koguryŏ uidaeoe gwangye wa bug-asia yumogmin gugga 고구려의대외관계와북아시아유목민국가 [Koguryŏ ile Kuzey Asya Ülkeleri Göçebeleri Arasındaki İlişkileri], Dongyang Hag東洋學, 58, 193-202.
  • NOH TAE-DON (2016). Relations between Ancient Korea and Turkey: An Examination of Contacts between Koguryŏ and the Turkic Khaganate. Seoul Journal of Korean Studies, 29 (2), 361-369.
  • Oğuz Kağan Destanı (1936). Neşr., W. Bang ve G. R. Rahmeti. İstanbul.
  • ORKUN, H. N. (1987). Eski Türk Yazıtları. Ankara, Türk Dil Kurumu Yay.
  • ÖLMEZ, M. (2015). Orhun-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları. Ankara, BilgeSu Yay.
  • POTAPOV, LEONİD P. (1963). “O Narode Bökliyskoy Stepi”, Tyurkologiçeskiye İssledovaniya. Moskva-Leningrad, 282-291.
  • PULLEYBLANK, EDWİN, G. (1991). Lexicon of Reconstructed Pronunciation in Early Middle Chinese, Late Middle Chinese, and Early Mandarin. Vancouver.
  • RADLOFF, W. (1894). Die Alttürkischen Inschriften der Mongolei, Erste Lieferung, St. Petersbourg.
  • RADLOFF, W. (1894a). Die Alttürkischen Inschriften der Mongolei, Zweite Lieferung, St. Petersbourg.
  • SERTKAYA, O. F. (1979). “Muss es Çölgi (A)zeri oder Çöl[l](ü)g iz(e)ri heissen?”. Journal of Turkish Studies. Cambridge, III.
  • SERTKAYA, O. F. (2015). Kore'nin Göktürk Yazıtlarındaki Adı. Koguryŏwa dolgwol-ui gwangye (teoeokiwa hangug-eun hyeongjegug) 高句麗와돌궐의관계 (터어키와한국은형제국) [7. Koguryŏ Araştırmaları Konferansı]. Konferans Kitabı, Seoul, 1-11.
  • Shan Hai Jing Quanyi (1992). Modern Çinceye Çev. Yuan Ke, Guizhou.
  • Shiratori Kurakichi Zenshū白鳥庫吉全集 (1970). C. IV, Tokyo.
  • Shiratori Kurakichi Zenshū白鳥庫吉全集 (1970). C. IX, Tokyo.
  • Sravnitelnıy Slovar Tunguso-Mançujurskih Yazıkov (1975). Cilt II, Leningrad.
  • TEKİN, T. (2010). Orhon Yazıtları. Ankara, Türk Dil Kurumu Yay.
  • The History of Theophylact Simocatta (1986). İng. Terc. M. Whitby - M. Wtihby. New York: Oxford University Yay.
  • Tong Dian通典 (2003). Beijing. Zhonghua Shuju Yay.
  • Uchida Ginpu内田吟風 (1975). Kitaajia-shi Kenkyū-Senpi Jūzen Tokketsu-hen 北アジア史研究-鮮卑柔然突厥篇, Kyōto.
  • VİLHELM, T. (2011). Orhon Yazıtları Araştırmaları, Çev. Vedat Köken. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
  • Yaponsko-Russkiy Slovar (1967). Moskva.
  • YILDIRIM, K. (2014). An Opinion on the Meaning of the Name ‘Ruanruan’. Central Asiatic Journal, Wiesbaden, 56, 35-40.
  • YOSHIMOTO, M. 吉本道雅 (2009). “Waihaku Kō 濊貊考”. Kyōto Daigaku Bungaku-bu Kenkyū Kiyō 京都大學文學部研究紀要, 48, 1-53.
  • Yüan Ch’ao Pi Shih (1942). X, Yay. Haz.,Shiratori Kurakichi. Tokyo.
  • Zhongguo Lishi Da Cidian中国历史大辞典 (2000). C. I, Ed. Zheng Tianting ve diğerleri, Shanghai: Shanghai Cishu Chubanshe Yay.

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 557 - 576, 15.06.2017

Kürşat Yıldırım

Öz

Kaynakça

  • ALYILMAZ, C. (2005). Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durumu. Ankara: Kurmay Basım Yayın Dağıtım.
  • ALYILMAZ, C. (2007). (Kök)türk Harfli Yazıtların İzinde, Ankara, Karam Yayınları.
  • ATANIYAZOV, S. (2005) Şecere Ansiklopedik Türkmen Etnik Adları Sözlüğü, Haz., Y. Karasoy-U. D. Aşçı. Konya: Tablet Yay.
  • BLOCHET, E. (1910). Introduction A L’histoireDesMongols de Fadlallah Rashid Ed-din. Leyden-London.
  • CEN, Z. 岑仲勉 (2004). Tujue Jishi突厥集史, c. II. Beijing. Zhonghua Shuju Yay.
  • CHAVANNES, E. (1903). Documents sur lesTou-kiue (Turcs) occidentaux. St. Pétersbourg.
  • CHAVANNES, E. (2007). Batı Türkleri, Çev., M. Koç. İstanbul: Selenge Yay.
  • CZEGLÉDY, K. (1969). Nomád népek vádorlása Napkelettől Napnyugatig. Budapest.
  • CZEGLÉDY, K. (1999). Turan Kavimlerinin Göçü, Çev., Günay Karaağaç. İstanbul: Turan Kültür Vakfı Yay.
  • EBÜ’L GAZİ BAHADIR HAN, Şecere-i Terakime, Haz., Muharrem Ergin. tarihsiz.
  • FAN YU ZA MİNG 梵語雜名 (1922-1933). Taishō Shinshū Daizōkyō Yay., Tokyo, c. 54, Metin 2135, 1236a.
  • GÖMEÇ, S. (2011). Kök Türk Tarihi. Ankara: Akçağ Yay.
  • GÖMEÇ, S. (2016). Bumın Kagan'ın Cenazesine Katılan Kavimler ve Coğrafi Konumları. Gök Türk and Goguryeo: The Inter-Relations History Between Ancient Korea and Turkey, Seoul.
  • IWASA, S. 岩佐精一郎 (1936). Iwasa Seiichirō Ikō 岩佐精一郎遺稿. Tokyo.
  • JİU TANG SHU 舊唐書 (1997). Beijing. Zhonghua Shuju Yay.
  • KAPUSUZOĞLU, G. (2016). Tang Kayıtlarına Göre VII. Yüzyılda Çin’e Yerleşen Göktürk Komutanları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • KİM, P. 김병호 (2013). Oleuhon yes twileukeueo bimungwa hanbandoin-ui yes ileum: Kwil tegin biwa Bilge kagan bie natananeun “Bokli” haeseog. 오르혼옛튀르크語비문과한반도인의옛이름: 퀼테긴碑와빌게카간碑에나타나는 "Bokli"해석 [Orhun Türk Yazıtları ve Kore Yarım Adasının Eski Adları: Köl Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarındaki “Bokli”nin Tercümesi], Donbug-ayeogsanonchong동북아역사논총, 42, 7-45.
  • LİGETİ, L. (1951). “Çin Yazısiyle Yazılmış Barbar Glossaları Meselesi. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, IX, 3, 302-327.
  • LİU MAU-TSAİ. (1958). Die Chinesischen Nachrichten zur Geschichte der Ost-Türken (T'u-Küe), c. II, Wiesbaden.
  • MARQUART, J. (1914). Über das Volkstum der Komanen. Berlin.
  • MORİ, M. (1977). “Iwayuru Bökli ni Suite いわゆるBökli について [Bökli Sözü Hakkında] (Egami Namio Kyūzō Kogi Kinen Ronshū Minzoku Bunkahen 江上波夫教援古稀記念論集民族文化篇 [EgamiNamio'nun 70. Doğum Gününe Armağan, Millî Kültür Cildi]. Tokyo.
  • MORİ, M. (1967). Kodai Toruko Minzoku Shi Kenkyū 古代トルコ民族史研究 [Eski Türk Milleti Tarihi Araştırmaları], c. I, Tokyo.
  • MORİ, M. (1992). Kodai Toruko Minzoku Shi Kenkyū 古代トルコ民族史研究 [Eski Türk Milleti Tarihi Araştırmaları], C. II, Tokyo.
  • MORİ, M. (1981). VIII. Türk Tarih Kongresi. Ankara 11-15 Ekim 1976. Kongreye Sunulan Bildiriler, II. Cilt, Ankara, 579-582.
  • MORİ, M. (1984). How Should Bökli or Bükli Be Transcribed and Interpreted? (The Memoirs of the Toyo Bunko, 42, 139-144.
  • NOH TAE-DON 노태돈 (1999). Koguryŏsa Yŏng’gu고구려사연구 [Koguryŏ Tarihi Araştırmaları]. Seoul.
  • NOH TAE-DON 노태돈 (2015). 1Koguryŏ uidaeoe gwangye wa bug-asia yumogmin gugga 고구려의대외관계와북아시아유목민국가 [Koguryŏ ile Kuzey Asya Ülkeleri Göçebeleri Arasındaki İlişkileri], Dongyang Hag東洋學, 58, 193-202.
  • NOH TAE-DON (2016). Relations between Ancient Korea and Turkey: An Examination of Contacts between Koguryŏ and the Turkic Khaganate. Seoul Journal of Korean Studies, 29 (2), 361-369.
  • Oğuz Kağan Destanı (1936). Neşr., W. Bang ve G. R. Rahmeti. İstanbul.
  • ORKUN, H. N. (1987). Eski Türk Yazıtları. Ankara, Türk Dil Kurumu Yay.
  • ÖLMEZ, M. (2015). Orhun-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları. Ankara, BilgeSu Yay.
  • POTAPOV, LEONİD P. (1963). “O Narode Bökliyskoy Stepi”, Tyurkologiçeskiye İssledovaniya. Moskva-Leningrad, 282-291.
  • PULLEYBLANK, EDWİN, G. (1991). Lexicon of Reconstructed Pronunciation in Early Middle Chinese, Late Middle Chinese, and Early Mandarin. Vancouver.
  • RADLOFF, W. (1894). Die Alttürkischen Inschriften der Mongolei, Erste Lieferung, St. Petersbourg.
  • RADLOFF, W. (1894a). Die Alttürkischen Inschriften der Mongolei, Zweite Lieferung, St. Petersbourg.
  • SERTKAYA, O. F. (1979). “Muss es Çölgi (A)zeri oder Çöl[l](ü)g iz(e)ri heissen?”. Journal of Turkish Studies. Cambridge, III.
  • SERTKAYA, O. F. (2015). Kore'nin Göktürk Yazıtlarındaki Adı. Koguryŏwa dolgwol-ui gwangye (teoeokiwa hangug-eun hyeongjegug) 高句麗와돌궐의관계 (터어키와한국은형제국) [7. Koguryŏ Araştırmaları Konferansı]. Konferans Kitabı, Seoul, 1-11.
  • Shan Hai Jing Quanyi (1992). Modern Çinceye Çev. Yuan Ke, Guizhou.
  • Shiratori Kurakichi Zenshū白鳥庫吉全集 (1970). C. IV, Tokyo.
  • Shiratori Kurakichi Zenshū白鳥庫吉全集 (1970). C. IX, Tokyo.
  • Sravnitelnıy Slovar Tunguso-Mançujurskih Yazıkov (1975). Cilt II, Leningrad.
  • TEKİN, T. (2010). Orhon Yazıtları. Ankara, Türk Dil Kurumu Yay.
  • The History of Theophylact Simocatta (1986). İng. Terc. M. Whitby - M. Wtihby. New York: Oxford University Yay.
  • Tong Dian通典 (2003). Beijing. Zhonghua Shuju Yay.
  • Uchida Ginpu内田吟風 (1975). Kitaajia-shi Kenkyū-Senpi Jūzen Tokketsu-hen 北アジア史研究-鮮卑柔然突厥篇, Kyōto.
  • VİLHELM, T. (2011). Orhon Yazıtları Araştırmaları, Çev. Vedat Köken. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
  • Yaponsko-Russkiy Slovar (1967). Moskva.
  • YILDIRIM, K. (2014). An Opinion on the Meaning of the Name ‘Ruanruan’. Central Asiatic Journal, Wiesbaden, 56, 35-40.
  • YOSHIMOTO, M. 吉本道雅 (2009). “Waihaku Kō 濊貊考”. Kyōto Daigaku Bungaku-bu Kenkyū Kiyō 京都大學文學部研究紀要, 48, 1-53.
  • Yüan Ch’ao Pi Shih (1942). X, Yay. Haz.,Shiratori Kurakichi. Tokyo.
  • Zhongguo Lishi Da Cidian中国历史大辞典 (2000). C. I, Ed. Zheng Tianting ve diğerleri, Shanghai: Shanghai Cishu Chubanshe Yay.
Toplam 51 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Bölüm Makaleler
Yazarlar

Kürşat Yıldırım Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 15 Haziran 2017
Gönderilme Tarihi 7 Temmuz 2017
Kabul Tarihi 7 Temmuz 2017
Yayımlandığı Sayı Yıl 2017 Cilt: 6 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Yıldırım, K. (2017). “BÜKLİ” HAKKINDA ON İKİ NOT. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 6(2), 557-576.
 Kapak Resmi İndir

27712  27714 27715