TOPLUMSAL ÇÖZÜLÜŞÜN KISKACINDA KADIN OLMAK: AFRODİT BUHURDANINDA BİR KADIN

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 4, 0 - 0, 15.12.2017

Burak Armağan

Öz

Cumhuriyet‟in ilanıyla birlikte baĢlatılan kalkınma hareketleri gerek devletin gerekse özel teĢebbüslerin sanayileĢme / fabrikalaĢma çalıĢmalarına hız kazandırır. Ekonomik geliĢme hamlelerinin birbiriyle yarıĢtığı bu dönem bilhassa sermayedarlar, üst rütbeliler, düzen sürdürücüler, zenginlerle emir altında çalıĢan, yoksullar arasındaki iĢ iliĢkilerinin maddi manevi sömürü düzeni çerçevesinde Ģekillenmesine neden olur. Geleneksel yapısı içinde kadının çalıĢma hayatında görülmediği / yok sayıldığı toplumun yeni düzeninde halkın iĢe, patronların düĢük ücretle çalıĢtırabileceği iĢçiye olan ihtiyacı, kadın ve çocukların emeklerinden faydalanmayı zorunlu kılar.  Sosyal hayatta yaĢanan söz konusu değiĢim, dönemin tanıklığını üstlenen edebi eserlerde de yankısını bulur. 1937 yılında ReĢat Enis tarafından yayımlanan Afrodit Buhurdanında Bir Kadın romanı, kapitalist iliĢkiler ağı içerisinde yaĢam mücadelesi veren çalıĢan kadınları konu edinir. Eserde, erkek tahakkümü altındaki çalıĢma hayatında emeği satın alınan kadın iĢçiler aynı zamanda cinsel obje olarak da kiralanmıĢ olma algısı içinde kendilerini bulurlar. Hayatlarını sürdürebilmek adına iĢverenin her türlü isteğine boyun eğen kadınlar, asıl kimliklerinden sıyrılarak toplumsal düzen içinde yozlaĢmaya / ötekileĢtirilmeye sürüklenirler.  Bu çalıĢmada Afrodit Buhurdanında Bir Kadın romanındaki kadın kahramanların ekonomik düzenin Ģekillendirdiği yeni ahlaki kabuller içinde tutunma çabaları, toplumun belirlediği rollerin aktörü olup olmama mücadeleleri, özneleĢme / nesneleĢme serüvenleri feminist teori çerçevesinde incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

kadın, iĢçi, çalıĢma, yozlaĢma, kaçıĢ, toplum

Kaynakça

• DONOVAN, J. (2010). Feminist Teori. (Çev. Aksu Bora vd.). Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları. DOWLING, C. (1998). Sindrella Kompleksi: ÇağdaĢ Kadının Bağımsızlık Korkusu. (Çev. Selçuk Budak). Ankara: Öteki Yayınevi. ELĠUZ, Ü. (2009). Tanzimat Dönemi Anlatılarında Feminist Söylem. Trabzon: Serander Yayınları. ELĠUZ, Ü. (2011). Cinsel Kimlik Paniği: Kadın Olmak. Turkish Studies, 6/3, 221-232. ENĠS, R. (2013). Afrodit Buhurdanında Bir Kadın. Ġstanbul: Evrensel Basım Yayın. TĠLBE, A. ve TĠLBE, F. (2015). ReĢat Enis Aygen‟in Afrodit Buhurdanında Bir Kadın Adlı Romanında ÇalıĢma ĠliĢkileri: Yazın Toplumbilimsel OluĢumsal Yapısalcı Bir Ġnceleme. Humanitas, 5, 187-216.