POLŞA TATARLARI AZƏRBAYCAN CÜMHURİYYƏTİNİN (1918-1920) DÖVLƏT İDARƏÇİLİYİNDƏ - OLQERD KRİÇİNSKİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 1393 - 1404, 15.06.2018

Vilayat Quliyev

Öz

Bu makalede, Doğu Avrupa Türklerinin yani Polonya
Tatarlarının, 1918-1920 yıllarında varlığını sürdüren Azerbaycan
Cumhuriyeti’nin devlet kurumları ve toplumsal-siyasi hayatındaki rolünden söz
edilmekedir. Söz konusu dönemin Cumhuriyet ordusunda, bazı bakanlıklarda, aynı
zamanda Cumhuriyet’in eğitim sisteminde, 20’den fazla Polonya Tatarı görev
yapmış ve karşılık beklemeden ilk Türk cumhuriyetinin hizmetinde bulunmuştur.

1919-1920 yıllarında, genç devletin hukuk
sisteminin yapılanması alanında Adliye Nazırı Muavini (Adalet Bakanı
Yardımcısı) olarak faaliyet gösteren Olgerd Nayman Mirza Kriçinski de
(1884-1942), fedakâr Polonya Tatarlarından biri olmuştur. O, Azerbaycan
Cumhuriyeti’nin yıkılışından sonra da Azerbaycan ile ilişkilerini sürdürmüş,
İstanbul ve Varşova’daki Azerbaycan siyasi muhacirleriyle görüşmüş, iletişim
kurmuştur.

1930’lu yıllarda Varşova’da yayımlanan muhacir
matbu organlarında da kısa süreli Azerbaycan Cumhuriyet dönemi hakkında birçok
objektif makaleler yayımlatmıştır. Polonya Tatarlarının güzide şahsiyetlerinden
biri gibi tanınan Olgerd Kriçinski, kardeşi Leon Kriçinski ilə birlikte, mensup
oldukları halkın maddi ve manevi mirasının derlenip toplanmasına, Polonya
Tatarları arasında milli ve dini duyguların korunmasına, Polonya ile İslam dünyası
arasında ilişkilerin kurulmasına önemli hizmetler vermişler. 

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan Cumhuriyeti, Polonya Tatarları, Kriçinski kardeşler, Kırım hükümeti, Polonya Müslümanları, muhaciret basını, Cumhuriyet yazıları

Kaynakça

• Гулиев В. Польские татары в Азербайджане, Торун, 2010
• Адрес-календарь Азербайджанской Республики на 1920 г. Баку, 1920
• Dziadulewicz S. Herbarz rodzin tatarskich w Polsce, Vilno, 1929
• Гришин Я. Я., Шарафутдинов Р.Д. На службе Родине, Казань, 2005
• Jedigar V. Zarus historii wojennej Tatarskiego Pulku Ulanow im. Mustafy Ahmatowicza, Warszawa, 1925
• Miskiewicz A. Tatarzy polscy. 1918-1939, Warszawa, 1991
• Chazbijewicz S. Ideologie muzulmanov –Tatarow polskich. 1918-1939, “Rocznik Tatarow Polskich”, t.II,1995
• Zajaczkowski A. Kryczynski Olgierd z przydomkiem Najman-Mirza. Polski Slownik Biograficzny, t. XV, Wroslaw-Warszawa-Krakow, 1970.
• Азербайджанская Демократическая Республика (1918-1920). Внешняя политика, Баку,1998
• Усманова Д. Документы по истории польско-литовских татар из архивов Литвы. Следственное дело Ольгерда Найман Мирза Кричинского, «Гасырлар авазы», 2008, № 3,
• Tyszkiewich J. Z historii tatarow polskich 1794-1944, Pultusk, 2002
• Северный Кавказ - Şimali Kafkasya, 1935, № 14
• Горцы Кавказа, 1933, № 37
• Северный Кавказ - Şimali Kafkasya, 1935, № 9
• Из наследия политической эмиграции Азербайджане в Польше. Торун, 2010