MOĞOLİSTAN’DA YENİ BULUNAN URTYN GOL YAZITI

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 4, 2069 - 2077, 15.12.2018

Nurdin Useev

Öz

Bu makalede Moğolistan’da yeni bulunan Urtyn Gol Yazıtı ele alınarak üzerinde okuma ve anlamlandırma önerisi yapılmıştır.

Çalışma sonucunda araştırma ve incelemeye konu olan yazıttaki bazı kelimelerin daha önce yanlış okunduğu ya da yanlış anlaşıldığı tespit edilerek uygun olduğu düşünülen okunuşlar ve anlamlandırmalar önerilmiştir.

Örneğin, daha önce çoğalmak anlamına gelen art- fiili olarak yorumlanan iTR harfler kümesinin araştırmak, incelemek anlamına gelen arıt- fiili olabileceği ileri sürülmüştür. Bu bağlamda ‘Yer arıtı keltimiz’ şeklindeki söz konusu yazıt ‘Yer araştırarak geldik’ diye yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Moğolistan, Urtyn Gol Yazıtı, arıt- fiili, ziyaret yazıtı

Kaynakça

• Alyılmaz, C. (1994). Orhun yazıtlarının söz dizimi. Erzurum: Atatürk Üniveristesi Yayınları.
• Alyılmaz, C, (2005). Orhun yazıtlarının bugünkü durumu. Ankara: Kurmay Kitap.
• Alyılmaz, C. (2007). Köktürk harfli yazıtların izinde. Ankara: Karam Yayınları.
• Alyılmaz, C. (2013). (Kök)türk harfli eski Türk yazıtlarının Kırgızlar açısından önemi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2/4, 1-26.
• Clauson, S. G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford.
• Ercilasun, A. B. (2004). Başlangıçtan yirminci yüzyıla Türk dili tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kızlasov, İ. L. (1994). Runiçeskya pis’mennost’ evraziyskih stepey. Moskova.
• Klyaştornıy, S. G. (2006). Pamyatniki drevnetyurkskoy pis’mennosti i etnokul’turnaya istoriya tsentral’noy azii. Sankt-Petersburg: Nauka.
• Kononov, A. N. (1980). Grammatika yazıka Tyurkskih Runiçeskih pamyatnikov <VII-IX vv.>. Leningrad: Nauka.
• Malov, S. E. (1952). Yeniseyskaya pis’mennost’ Tyurkov. Moskova-Leningrad: SSCB Bilimler Akademisi Yayınları.
• Mert, O. (2009). Ötüken Uygur dönemi yazıtlarından Tes, Tariat, Şine Us. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Nadelyayev, V. M. vd. (1969). Drevnetyurkskiy slovar’. Leningrad.
• Şçerbak, A. M. (2001). Tyurkskaya Runika. proishojdeniye drevneyşey pis’mennosti Tyurok. Sankt-Petersburg: Nauka.
• Tekin, T. (2003). Orhon Türkçesi grameri (2. Bsk.). İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
• Tekin, T. (2008). Orhon yazıtları (3. Bsk.). Ankara: TDK Yayınları.
• Thomsen, V. (2011). Orhon yazıtları araştırmaları. (Çeviren ve yayıma haz.: V. KÖKEN) (2. Bsk.). Ankara: TDK Yayınları.
• Tsend, B. (2018). ‘Moğolistan’da 2017 yılında bulunan “Urtyn Gol” yazıtı üzerine’. Köktürk Yazısının Okunuşunun 125. Yılında Orhun’dan Anadolu’ya Uluslararası Türkoloji Sempozyumu (1-7 Haziran 2018 Ulanbator- Moğolistan) Bildirileri Kitabı (Ed. Doğan, Ş. ve Güneş, M. S.), I. Cilt, Ankara: Kesit Yayınları, s. 374-377.
• Useev, N. (2011). Yenisey cazma estelikteri I: leksikası cana tekstter. Bişkek: Kırgız Millî Bilimler Akademisi Dil ve Edebiyat Enstitüsü Yayınları.