SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN DEĞER EĞİTİMİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 4, 2656 - 2679, 15.12.2018

İhsan Ünlü Alper Kaşkaya

Öz

Bu
çalışma Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değer eğitimine ilişkin görüşlerini
ortaya koymak adına yapılmıştır. Öğretmenlerin değer eğitiminde kullandıkları
uygulamalar, değer öncelikleri, değer eğitiminde yaşadıkları sorunlar ve çözüm
önerileri araştırmanın alt problemlerdir. Çalışma nitel araştırma yöntemi
kapsamında, olgubilim deseni kullanılarak yürütülmüştür. Veri toplama aracı
olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmaya 46 Sosyal
bilgiler öğretmeni katılmıştır. Elde edilen veriler betimsel ve içerik analizi
yöntemi kullanılarak bulguya dönüştürülmüştür. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin
değer eğitiminde ağırlıklı olarak telkin yöntemi, okul panosu hazırlama ve
drama tiyatro çalışmalarını kullandığı tespit edilmiştir. Katılımcı
öğretmenlerden az sayıda kişinin çağdaş ve öğrenci merkezli teknikleri (değer
analizi, açıklama, eleştirel düşünme, empati vb.) kullandığı görülmüştür. Sosyal
bilgiler öğretmenleri okulda öncelikli öğretilecek değer sıralamasında adalet,
dürüstlük ve sevgi değerlerini ilk sırada göstermiştir. Öğretmenlerin son üç
sıraya bıraktığı değerler ise; estetik, tasarruf ve bilimselliktir.
Öğretmenlerin görüşlerine göre değer eğitiminde en belirgin sorunlar; aile,
müfredat, çevre, medya, öğrenciler ve okulların maddi imkânları başlıkları
altında toplanmaktadır. Değer eğitiminin başarıya ulaşması için devlet, aile,
çevre ve öğretmenlerin birlikte hareket etmesi en önemli husus olarak
belirtilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Değer eğitimi, öğretmen, Sosyal bilgiler.

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Değerler eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Akbaş, O. (2009). İlköğretim okullarında görevli branş öğretmenlerinin değer öğretimi yaparken kullandıkları etkinlikler: 2004 ve 2007 yıllarına ilişkin bir karşılaştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 403-414.
• Akbaş, O. (2015). Değerler eğitimi yaklaşımları. (Ed. Bircan ve Dilmaç) Değerler bilançosu: felsefe, sosyoloji, kamu, eğitim. (içinde). Konya: Çizgi Yayınları.
• Aker, T. A. (2006). Zorunlu göç yaşayan ailelerin ikinci kuşak üyelerinin sağlık durumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmit: Kocaeli Üniversitesi.
• Aker, T., Ayata, B., Özeren, M., Buran, B. ve Bay, A. (2002). Zorunlu iç göç: Ruhsal ve toplumsal sonuçları. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 3, 97-103.
• Aktepe, V., ve Yel,S. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin değer yargılarının betimlenmesi: Kırşehir ili örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 607-622.
• AmericanPsychologicalAssociation. (2003). Guidelines on multiculturaleducation, training, research, practiceandorganizationalchangeforpsychologist. Washington, DC: Author.
• Aran, Ö. C., ve Demirel, Ö. (2013). Dördüncü ve beşinci sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Electronic Journal of SocialSciences, 12(46).
• Aslan, K. (2002). Değişen toplumda aile ve çocuk eğitiminde sorunlar. Ege Eğitim Dergisi, 1(2), 25-33.
• Balcı, F. A., ve Yelken, T. Y. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin “değer” kavramına -yükledikleri anlamlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39).81-90
• Balcı, F. A., ve Yelken, T. Y. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1),195-213.
• Berkant, H. G., Efendioğlu, A., ve Sürmeli, Z. (2014). Değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Electronic TurkishStudies, 9(5),427-440.
• Berkowitz, M. W. (2011). Whatworks in valueseducation. International Journal of EducationalResearch, 50 (3), 153‐158.
• Bulach, C. R. (2002). Implementing a charactereducationcurriculumandassessing,ItsImpact. TheClearing House. 76(2), 79-83.
• Celikkaya, T., veFiloglu, S. (2014). Attitudes of socialstudiesteacherstowardvalueandvalueseducation. EducationalSciences: TheoryandPractice, 14(4), 1551-1556.
• Coombs-Richardson, R.,and Homer T. (2005). A comparison of valuesrankingsforselectedAmericanandAustralianteachers. Journal of Research in International Education, 4(3), 263- 277.
• Çengelci, T., Hancı, B., ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56.
• Damon, W. (2002). CharacterEducation. Hoover InstitutionPress: USA [Online] Retrieved on 24-April-2008, at URL: http://www.hoover.org/publications/books/2993036.html. and [Online] Retrieved on 19-March-2013, at URL: books.google.com.tr/books?isbn=0817929622
• DeRoche, E. F.,and Williams, M. M. (2001). Educatingheartsandminds: A comprehensivecharactereducationframework. CorwinPress.
• Dilmaç, B. (2002). İnsanca Değerler Eğitimi.Ankara: Nobel Yayınları.
• Elmas, O.,Kete,S., Hızlısoy, S., ve Kumral, N. (2015). Teknolojik cihaz kullanım alışkanlıklarının okul başarısı üzerine etkisi, SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2),49-54.Ergin, E., veKaratas, S. (2014). Öğretmenlerin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri: bir durum çalışması. Journal of EducationalScience, 2(2), 33-45.
• Ergün, S. (2013). Ergenlere verilen değerler eğitiminin öz düzenleme stratejilerini üzerindeki etkisinin sınanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
• Ersoy, F., ve Şahin, T. (2012). Sosyal bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 12(2), 1535-1558.
• Fidan, N. K. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 2(2), 1-18.
• Genç, S. Z., Tutkun, T., veÇoruk, A. (2015). Değer ve eğitimi sorunsalı: Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre durum tespiti. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 11(2), 374-397.
• Gümüşoğlu, F. (2014). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(4).39-50.
• Güneş, F. (2016). Değerlereğitiminde yaklaşım ve modeller. eğitimde gelecek arayışları: Dünden Bugüne Türkiye’de Beceri, Ahlak ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu.Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Cilt I, 1-20.
• Gür, B. S., ve Çelik, Z. (2009). Türkiye’de millî eğitim sistemi: Yapısal sorunlar ve öneriler. Siyasat, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 1, 29-32.
• Ildırar, M. (2004). Bölgesel kalkınma ve gelişme stratejileri. Ankara: Nobel Yayınları.
• İbret, B. Ü., Avcı, E. K., veRecepoğlu, S. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının toplumsal sorunların tespitine yönelik görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.16 (2), Özel Sayı, 1295-1319.
• Johansson, E.,Puroila, A. M., andEmilson, A. (2016). Researchprojectoverview: Valueseducation in nordicpreschools—basis of educationfortomorrow. International Journal of EarlyChildhood, 48(2), 137-139.
• Josephson, M. (2002). Makingethicaldecision. [Online] Retrieved on 24-April-2008, at URL: http://josephsoninstitute.org/MED/index.html.
• Karamustafaoğlu, S., ve Amanat, G. (2017). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri.Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-15.
• Kılcan, B. (2016). Öğretmen adaylarının, değerlerin kazandırılmasına yönelik görüşleri ile değerler eğitimine ilişkin algılarında değerler eğitimi dersinin rolü. Journal of International SocialResearch, 9(45),605-618.
• Kılcan, B., ve Akbaba, B. (2014). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan estetik değerine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 10(4), 1047-1076.
• Koh, K. T.,Camiré, M., LimRegina, S. H., andSoon, W. S. (2017). Implementation of a valuestraining program in physicaleducationandsport: a follow-upstudy. PhysicalEducationandSportPedagogy, 22(2), 197-211.
• Lewis, J. G.(2007). TheImpact on teacherpracticewhencharactereducation ıs ıntegratedıntocurriculum. PhDThesis. Boston College.
• MEB. (2008). Öğrencilerin televizyon izleme alışkanlıkları.Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Odabaşı, Y. (2006) Tüketim kültürü. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Park, N.,andPeterson, C. (2006). Moral competenceandcharacterstrengthsamongadolescents: Thedevelopmentandvalidation of thevalues in actioninventory of strengthsforyouth, Journal of Adolescence, 29(6), 891-909.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitativeevaluationandresearchmethods. SAGE Publications, inc.
• Ruken, A. V. ve diğerleri(2007). How Does Drama EffectStudents’ Perception of EthicalValues: Friendship, TruthandLie, Fair, ConflictResolution. EducationandValues in The Balkan Countries. Yay. Haz. Nikos P. Terzis. Athens: Publishing House KyriakidisBrothers S.A.
• Samur, A. Öztürk (2011)Değerler eğitimi programının 6 yaş çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimlerine etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Seefeldt, C.,Castle, S., andFalconer, R. C. (2015). Okul öncesi/ilkokul çocukları için sosyal bilgiler öğretimi. Sevgi Çoskun-Keskin (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Taşdan, M. (2010). Türkiye’deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 16(1), 113-148.
• Tay, B. ve Ünlü, İ. (2014). İlkokul yurt bilgisi, toplum ve ülke incelemeleri ve sosyal bilgiler dersleri öğretim programlarında değer ve değerler eğitimi. R. Turan, K. Ulusoy (Ed.). Farklı yönleriyle değerler eğitimi içinde (s.287-322). Ankara: Pegem Akademi.
• Tay, B., Durmaz, F. Z., ve Şanal, M. (2013). Sosyal bilgiler dersi kapsamında öğrencilerin değer ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1).67-93.
• Topkaya, Y. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değer aktarım yaklaşımları hakkındaki görüşlerine ait nitel bir çalışma. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1),635-652.
• Ünal, F. (2011). Öğretmenlerin öğrencilerine kazandırmak istedikleri değerlere yönelik bir inceleme. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 2(4), 3-24.
• Whitney, I. B. (1986). Thestatus of valueseducation in themiddleandjuniorhighschools of Tennessee (Doctoraldissertation, Tennessee StateUniversity). Retrievedfrom http://digitalscholarship.tnstate.edu/dissertations/ AAI8802627.
• Yaşar, Ş., ve Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimine ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 3(9), 1-23.
• Yazar, T. (2012). Öğretmen adaylarının değerler hakkındaki görüşleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(1), 61-68.
• Yazar, T.,Özekinci, B., ve Lala, Ö. (2017). Öğretmen ve okul yöneticilerinin değerler eğitimi kavramına ilişkin metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 245-269.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, S. G., Becerikli, S., ve Demirel, M. (2017). Farklı bakış açılarına göre sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi. İlköğretim Online, 16(4),1575-1588.
• Yıldırım, Y., ve Çalışkan, H. (2017). 2005 ile 2017 Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarındaki değerlere ve değerler eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. Journal of MultidisciplinaryStudies in Education, 1(1), 7-23.
• Yıldız, Ö. (2007). Toplumsal değişim sürecinde sokak çocukları ve sosyal dışlanma. Eğitim Bilim Toplum Dergisi. 5(20), 56-72.
• Yiğittir, S. (2010). İlköğretim öğrenci velilerinin okullarda kazandırılmasını arzuladığı değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(19), 207-223.