GELENEKSEL GİYSİLERDE VE TARİHÎ YAPILARDA SÜSLEME MOTİFLERİ: ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 4, 2813 - 2832, 15.12.2018

Hicran Hanım Halaç Handan Baran

Öz

Günümüzde mimari ve moda tasarımı alanları
birbirlerinin esin kaynağı olmaya devam etmektedir. Bunun yanında geçmişteki
tarihî yapılar ve geleneksel giysiler arasında da bu etkileşimin olduğu
açıktır. Bu çalışmada geçmişten günümüze birbirinden etkilenen geleneksel giyim
ve tarihî yapı alanlarındaki süsleme ve motif çeşitliliği, yapılan alan
araştırmaları ve tarama çalışmalarıyla ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Çalışma
Eskişehir’de bulunan random sistemiyle seçilmiş 9 tarihî yapı ve 8 adet geleneksel
giysi parçası süslemesi ile sınırlıdır.

Çalışma sonunda, Eskişehir ili geleneksel
giyim ve tarihî yapılarında süsleme ve motiflerinde benzer motiflere
rastlanmış, aynı zamanda geçmiş yaşamın izlerini taşıyan bu motifler
kullanıldığı dönemin yaşayış biçimini, gelenek ve göreneklerini, sosyoekonomik
düzeyini, inanç ve inanışlarını bir sembol diliyle açıklar niteliktedir.

Kullanılan motif ve desenlerde genel olarak
inançlarla ilgili semboller işlenerek, bereket, nazardan korunma, aile hayatı,
üreme ve çoğalma anlamları üzerinde durulmuş olup, geleneksel giysiler ve tarihî
yapı desen ve motifleri arasında benzerlik vardır denilebilir.

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, geleneksel giyim, kültürel miras, motif, tarihî yapılar

Kaynakça

• Ağaç, S. ve Sakarya, M. (2015). Hayat ağacı sembolizmi.International Journal of CulturalandSocialStudies, CulturalStudies,1, 1-14.
• Altun, I. (2008). Türk kültüründe elma.International PeriodicalfortheLanguages, Literatür andHistory of TurkishorTurkic, 3(5), 262-281.
• Aktepe, Ş. (2009). Günümüz tekstil desenlerinde klasik Osmanlı saray kumaşlarının etkisi(16.yy.).Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akpınarlı, H.F veÇatalkaya Gök, E. (2012). 16-18. yüzyıllarda İstanbul’da üretilen kumaşlarda bitkisel bezemelerin incelenmesi.Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi,Balkan Özel Sayısı:1, 179-209.
• Aksel, M. (1971). Sanat ve folklor. İstanbul: MEB Kitapları.
• Aslanpa, O. (1984) Türk sanatı.İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Baran, H., Koca, E. ve Koç, F. (2014). Eskişehir’de yaşatılmaya çalışılan kültürel bir miras: Sarka.VIII. Uluslararası Türk Kültürü, Sanatı ve Kültürel Mirası Koruma Sempozyumu/ Sanat Etkinlikleri, 15-16-17 Mayıs, Konya.
• Baran, H. ve Koca, E. (2014). Eskişehir ili geleneksel şalvarları.Arış Dergisi, 10, 26-33.
• Bayram, S. ve Güldür, M. M. (2016). Disiplinler arası etkileşim üzerine bir çalışma: moda ve mimari arasındaki etkileşim.TheJournal of International Lingual, SocialandEducationalSciences, 2(2), 59-74.
• Çetin, A., Ercan, D., Harmankaya, H. ve Yılmaz, A. (2014). Moda ve mimari.ZeitschriftfürdieWelt Der Türken, Journal of Word of Turks,6(1), 191-199.
• Dianat, S. (2015). Mimarlıkta sembolizm ve simgesel anlam.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Eğri, Ş. ve Özgün,C. (2013). Balıkesir ili geleneksel kadın giysilerinin incelenmesi ve öneriler.Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, 3, 104.
• Ersoy,N. (2000). Semboller ve yorumları.İstanbul: Dönence Yayınları.
• Gerçek, M. (2012). Giyimde kültürel taşıyıcılık. Sanatta Yeterlik Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gültekin, R. E. (2008). Türklerde bereket sembolü olarak kullanılan meyve motifleri ve mimaride değerlendirilmesi. International PeriodicalFortheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkıc,3(5), 24-52.
• Gürcan Yardımcı, K. (2016). Osmanlı Dönemi dokuma sanatı ürünlerinden örnekler.International Journal of CulturalandSocialStudies, 18, 219-241.
• Gürsu, N. (1988). Türk dokumacılık sanatı. İstanbul: Redhouse Yayınevi.
• Oğuz, B. (1983). Mezar taşında simgeleşen inançlar. İstanbul: Anadolu Aydınlanma Vakfı.
• Olguner Ergene,P. (2011). 18. ve 19. yy. Türk işleme motiflerinde sembol dili ve sembolizm içerikli yeni yorumlar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öger,A. ve Köse, S. (2014). ‘Uygur Kültüründe Tufan’ın kuşları: kırlangıç ve güvercin.Uluslararası Uygur Araştırma Dergisi,3, 164-165.
• Ölmez,F.N. (2012). Meyve ve Türk sanatları bağlamında elma.Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi ART-E,10, 77-102.
• Koca, E. ve Koç, F. (2009).Giysi tasarımında yaratıcılık.E-Journal of New World Sciences Academy, 40-41.
• Koca, E. ve Koç, F. (2012). Giysi yüzey tasarımında disiplinler arası bir yaklaşımda tasarımcının rolü.1. Uluslararası İstanbul Tekstil Sanatı- Tasarımı Sempozyumu, s.64-75.
• Koca, E. ve Koç, F. (2016). Türk halk giyiminde kullanılan süslemelere tipolojik bir yaklaşım.İdil Dergisi, 5(19), 237-262.
• Koparan, Y. (2004). Geleneksel kültürümüzde çiçek motiflerinin kullanım alanlarından örnekler ve dekoratif sanatlar eğitiminde kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Seivewright, S. (2013). Moda tasarımında araştırma ve tasarım (Çev. Bakın, B.). İstanbul: Bilnet Matbaacılık.
• Sözen, M. ve Tanyeli, U. (2005). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü.Remzi Kitapevi.
• Sürür, A. (1976). Türk işleme sanatı. Türk Süsleme Sanatları Serisi: 4. İstanbul: Ak Yayınları.
• Yağan, Ş.Y. (1978). Türk el dokumacılığı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.