ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİ SEÇMELERİNDE ROL ALAN ETMENLER

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 1205 - 1221, 15.06.2019

İbrahim Halil Yurdakal

Öz

Bu araştırmada öğretmen adaylarının
öğretmenlik mesleğini seçmelerinde rol alan etmenler araştırılmıştır. Nitel
araştırmalardan durum desenine göre yapılandırılan araştırmanın örneklemini bir
kamu üniversitesinde öğrenim gören 52 öğretmen adayı oluşturmaktadır.
Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış
görüşme formu ile toplanmıştır. Uzman görüşleri sonrası form yedi açık uçlu
soru ve kişisel bilgi formundan oluşmaktadır. Araştırmanın bulgularına
bakıldığında katılımcıların öğretmenlik mesleğini seçmelerinde anne, baba ve
yakın çevrenin etkili olduğu ancak son kararın kendileri tarafından verildiği
görülmüştür. Yakın çevrede ise en çok sınıf öğretmenlerinin rol model olmaları
nedeniyle öğretmenlik mesleğini seçmelerinde etkili olduğu belirlenmiştir.
Katılımcıların öğretmenlik mesleğini seçmelerinde mesleğin saygınlığı, ekonomik
statüsü, atanma oranının yüksekliği ve iş tanımının net olması gibi unsurların
etkili olduğu görülmektedir. Ayrıca katılımcılar her ne kadar mesleği kendileri
seçse de imkân sunulduğunda bir başka mesleği yapmak istedikleri yönünde görüş
bildirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Meslek tercihi, öğretmenlik, öğretmen adayı, nitel araştırma

Kaynakça

• Akar, C. (2012). Üniversite seçimini etkileyen faktörler: iktisadi ve idari bilimler öğrencileri üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 97-120.
• Arslan, K. (2002). Üniversiteli gençlerde mesleki tercihler ve girişimcilik eğilimleri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6, 1-11.
• Ateş, M. ve Kılınç, Y. (2013). Üniversite öğrencilerinin coğrafya bölümlerini tercih etmelerinde lise coğrafya öğretmenlerinin etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 47-63.
• Ay, M. (2002). Mesleki yönlendirme ilköğretim okulları sekizinci sınıf öğrencileri üzerine bir alan araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ayık, Y. Z., Özdemir, A. ve Yavuz, U. (2007). Lise türü ve mezuniyet başarısının kazanılan fakülte ile ilişkisinin veri madenciliği tekniği ile analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 441-454.
• Barutçugil, İ. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayınları.
• Bilgiseven, A. K. (1992). Eğitim sosyolojisi. (5. Baskı). İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Boz, Y. ve Boz, N. (2008). Kimya ve matematik öğretmen adaylarının öğretmen olma nedenleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 137-144.
• Bozdoğan, A., Aydın, D. ve Yıldırım, K. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 83-97.
• Bursal, M. ve Buldur, S. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının profillerinin değişimi: 2008-2012 yılları arasında Cumhuriyet Üniversitesi örneği. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(4), 14-26.
• Büyükgöze Kavas, A. (2005). Eğitim fakültesi öğrencilerinin aldıkları mesleki rehberlik hizmetleri ve mesleklerini değiştirmek isteme düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 21, 111-122.
• Can, A. V., Karaca N. ve Gökgöz A. (2010). Balkan kökenli muhasebecilerin muhasebe mesleğini seçme nedenleri üzerine bir araştırma: Sakarya ili örneği. 2. Uluslararası Balkanlarda Sosyal Bilimler Kongresi, Prizen Kosova.
• Crowe S, Cresswell K, Robertson A, Huby G, Avery A. ve Sheikh A. (2011). The case study approach. Bio Med Center Med Res Methodol, 11(100), 1-10.
• Çakır, M. A. (2004). Mesleki karar envanterinin çıkarılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 1-14.
• Çelik, N. ve Üzmez, U. (2014). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi: Çağrı merkezi hizmetleri örneği. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi, 2(1), 94-105.
• Çetin, B. (2012). İlköğretim öğretmen adaylarının profillerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 11(3), 596-610.
• Çevik, O. ve Yiğit, S. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin profillerinin belirlenmesi: Amasya Üniversitesi örneği. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(1), 89-106.
• Dinç, E. (2008). Meslek seçiminde etkili faktörlerin incelenmesi: meslek yüksek okulu muhasebe programı öğrencileri üzerine bir araştırma, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 90-106.
• Ekiz, D. (2006). Sınıf öğretmenliği mesleğine yönelen adayların profilleri ve geleceğe yönelik beklentilerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 131-147.
• Erdemir, F. (1997) Hemşirelik yüksekokulu ı. sınıf öğrencilerinin hemşirelik yüksekokulu’nu tercih etme, okula başlamaya karar verme özellikleri ve okula devam etmede etkili faktörler. Uluslararası Katılımlı IV. Ulusal Hemşirelik Eğitimi Sempozyumu Kitabı, Kıbrıs, 10-12 Eylül, 322-328.
• Ergunalp, A. M. (1982). Okul ve meslek seçimi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Erol, A., Yergin, H. ve Mercan, M. (2012). Üniversite öğrencilerinin üniversite tercihlerinin belirleyicileri: Hakkâri örneği. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 4(2), 1-10.
• Genç, G., Kaya, A. ve Genç, M. (2007). İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 49-63.
• Girgin, G., Akamca-Özyılmaz, G., Ellez, A. M. ve Oğuz, E. (2010). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları, mesleki benlik saygıları ve mesleki yeterlik inançları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 28, 1-15.
• Gökgöz, A. ve Zeytin, M. (2012). Muhasebe mesleğinin seçilmesini etkileyen faktörlerin incelenmesi: Yalova ve Bilecik illeri örneği. International Journal of Economic and Administrative Studies, 4(8), 67-85.
• Hacıömeroğlu, G. ve Şahin-Taşkın, Ç. (2010). Fen bilgisi öğretmenliği ve ortaöğretim fen ve matematik alanları eğitimi bölümü öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 77-90.
• Hamamcı, Z. ve Çoban, A. (2011). Akılcı duygusal eğitim programının lise öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ve algılanan problem çözme becerileri üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 31-42.
• Karadağ, R. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ve öğretmenlik mesleğini tercih nedenleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 7(2), 44-66.
• Kartal, T. ve Taşdemir, A. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 73-96.
• Kepçeoğlu, M. (2004). Psikolojik danışma ve rehberlik. (11. baskı). İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Kılcan, B., Keçe, M., Çepni O. ve Kılınç, A. Ç. (2014). Prospective teachers’ reasons for choosing teaching as a profession. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 69-80.
• Koç, M. (1994). KTÜ Fatih Eğitim Fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin mesleki seçimlerine etki eden faktörlerin belirlenmesi. Çağdaş Eğitim, 19(204), 26-30.
• Kulaksızoğlu, A. (1999). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Kuzgun, Y. (1986). Mesleki rehberlik gereksinmesi, uygulamalar ve sorunlar, eğitimde psikolojik hizmetler ve sorunları. Şafak Ofset Matbaası, 150.
• Ok, A. ve Önkol, P. (2007). Öğretmen yetiştirme programlarındaki öğretmen adaylarının profili. Eğitim ve Bilim, 32(143), 13-26.
• Ömürbek, V. ve Usul, H. (2008). Muhasebe mesleğinin seçilmesinde etkin olan etkenlerin faktör analiziyle incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 37, 164-173.
• Özbek, R. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde kişisel, ekonomik ve sosyal faktörlerin etkililik derecesine ilişkin algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 145-159.
• Özpancar N, Aydın N. ve Akansel N. (2008). Hemşirelik 1. sınıf öğrencilerinin hemşirelik mesleği ile ilgili görüşlerinin belirlenmesi. C.U. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12, 9-17.
• Özsoy, G., Özsoy, S., Özkara, Y. ve Memiş, A. D. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörler. İlköğretim Online, 9(3), 910-921.
• Öztuna Kaplan, A. (2013). Durum çalışması. (Ed. S. Baştürk). Bilimsel araştırma yöntemleri içinde. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Özyürek, R. ve Atıcı, K. M. (2002). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi kararlarında kendilerine yardım eden kaynakların belirlenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(17), 33‐42.
• Pekkaya, M. ve Çolak, N. (2013). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin önem derecelerinin AHP ile belirlenmesi. International Journal of Social Science, 6(2), 797-818.
• Sağdıç, M. ve Demirkaya, H. (2009). Üniversite öğrencilerinin kariyer gelişim planlarına ilişkin yaklaşımlar. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 233-246.
• Savran, C., Sert, I. ve Uzun, S. (1999). Lise son sınıf öğrencilerinin öğrenci seçme sınavındaki başarıları ile çeşitli bireysel özellikleri arasındaki ilişkiler. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11, 273-284.
• Şahin, İ. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmen istihdamı ve mesleki geleceklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1167-1184.
• Suri, H. (2011). Purposeful Sampling in Qualitative Research Synthesis. Qualitative Research Journal, 11 (2), 63-75.
• Şara, P. ve Kocabaş, A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının sınıf öğretmenliğini tercih nedenleri ve aldıkları eğitimle ilgili görüşleri. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counseling, 1(2), 8-17.
• Telman, C. (2000). Başarıya giden yolda meslek seçimi. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Tüfekçi Aslim, S. (2013). İlköğretim öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 65-81.
• Ubuz, B. ve Sarı, S. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğini seçme nedenleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 113-119.
• Yanıkkerem, E., Altınparmak, S. ve Karadeniz, G. (2004). Gençlerin meslek seçimini etkileyen faktörler ve benlik saygıları. Nursing Forum Dergisi, 7(2), 61-62.
• Yavuzer, H. (1996). Ana baba ve çocuk. (9. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yelken, K. (2008). Orta öğretim son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihlerini ve meslek seçimini etkileyen faktörler: Sakarya il merkezi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeşilyaprak, B. (2011). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığına giriş. (Ed. B. Yeşilyaprak). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kuramdan uygulamaya içinde. Ankara: Pegem Akademi.