EBEVEYNLERİN, ÇOCUKLARIN OKUMA VE KÜTÜPHANE KULLANMA ALIŞKANLIKLARI İLE ÇOCUK KÜTÜPHANESİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 3, 1817 - 1839, 03.10.2019

Mehmet Katrancı Aykut Yetgin

Öz

Bu
araştırmada ebeveynlerin, çocukların okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları
ile çocuk kütüphanesine ve çocuk kütüphanesinden beklentilerine yönelik
görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden
fenomenoloji deseninin kullanıldığı araştırmaya 118 ebeveyn katılmıştır.
Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan Okuma Alışkanlığına ve Kütüphane Kullanımına
Yönelik Ebeveyn Anketi kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde içerik
analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda ebeveynlerin öğrenim
düzeyi yükseldikçe okudukları kitap sayısının da arttığı ancak katılımcıların
yaklaşık üçte ikisinin okuma alışkanlığının olmadığı belirlenmiştir.
Ebeveynlerin, çocuklarını kitap okumaya teşvik etmek için en çok çocuklarının
ilgisine/isteğine yönelik kitaplar alma ve kitap okuyarak model olma
yöntemlerini kullandıkları görülmüştür. Katılımcıların, çocuklarının
okuyacakları kitapları belirlerken çoğunlukla çocuklarının isteklerini dikkate
aldıkları ya da fazla sayıda resim içeren kitapları seçtikleri tespit
edilmiştir. Ebeveynler çocuklara kütüphaneyi sevdirmek için kütüphanenin,
çocukların renkli dünyasına uygun şekilde düzenlenmesini ve kütüphane
içeriğinin zenginleştirilmesini önermişlerdir. Ayrıca ebeveynlerin kütüphanede
çocuklara yönelik düzenlenen etkinliklerin sayısının artırılması ve kütüphane
çalışanlarına çocuk psikolojisine yönelik eğitim verilmesi beklentisinde
oldukları görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn, okuma alışkanlığı, çocuk kütüphanesi

Kaynakça

• Acıyan, A. A. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve akademik başarı düzeyi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aksoy, T. (2018). Okuma alışkanlığının temel eğitimden ortaöğretime geçiş (TEOG) sınavına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akşaçoğlu, G. A. ve Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin televizyon izleme ve bilgisayar kullanmalarının okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 21(1), 3-28.
• Altunkaynak, M. (2018). İlkokul öğrencilerinin kitap seçimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 13(19), 101-117.
• Arıcı, A. F. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma durumları (beceri-ilgi alışkanlık-eğilim). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bayat, N. ve Çetinkaya, G. (2018). Ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve tercihleri. İlköğretim Online, 17(2), 984-1001. http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view/2549/2284 adresinden 25.01.2019 tarihinde ulaşılmıştır.
• Bayis, S. (2010). 4, 5, 6 ve 7. sınıf ilköğretim öğrencilerinin okuma ve kütüphane kullanım alışkanlıklarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Berkant, H. G. ve Tüzer, A. (2017). Sekizinci sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve sayısal ders başarılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 171-190.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. Ç., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cevher, N. (2015). Ankara’daki halk kütüphanesi çocuk bölümlerinin çocukların okuma alışkanlığındaki rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Chapman, M., Filipenko, M., McTavish, M. & Shapiro, J. (2007). First graders’ preferences for narrative and/or information boks and perceptions of other boys’ and girls’ book preferences. Canadian Journal of Education, 30(2), 531-553.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri (Çev. Edt. M. Bütün ve S.B. Demir). Ankara: Siyasal Yayın Dağıtım.
• Çakmak, T. ve Yılmaz, B. (2009). Okul öncesi dönem çocuklarının okuma alışkanlığına hazırlık durumları üzerine bir araştırma: Hacettepe Üniversitesi Beytepe Anaokulu örneği. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 489-509.
• Çat Şahin, A. (2009). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 5-6 yaş grubu çocukların dil gelişimiyle annelerin okuma ilgi ve alışkanlıkları arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetinkaya, S. Ç. (2004). Afyon merkezindeki ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirer, V., Yıldız Çintaş, D. ve Sünbül., A. M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar ve internet kullanımları ile kitap okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki: Konya ili örneği. İlköğretim Online, 10(3), 1028-1036. http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view/1573/1409 adresinden 12.01.2019 tarihinde ulaşılmıştır.
• Doğanay, H. (2001). Halk kütüphanelerinin okuma alışkanlığındaki rolü ve önemi. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 15(1), 40-44.
• Durualp, E., Çiçekoğlu, P., ve Durualp, E. (2013). Sekizinci sınıf öğrencilerinin kitap okumaya yönelik tutumlarının internet ve kitap okuma alışkanlıkları açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(1), 115-132.
• Ekici, S. (2014). Ankara'daki anaokullarının okuma alışkanlığına hazırlık yeterlilikleri açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdağı Toksun, S. ve Toprak, F. (2019). Türkçe öğretmenlerinin okuma stratejileri bilişsel farkındalık becerilerini kullanma düzeylerine ilişkin bir araştırma (Kars ili örneği). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(2), 1137-1157.
• Güller, E. D. ve Bilbay, P. (2016). Kütüphane yapılarında okul öncesi çocuklara yönelik interaktif mekânların irdelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 30(3), 398-414.
• Güneş, F. (2012). Okuma ve zihni yönetme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 1-15.
• Güngör, E. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığı ile Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hanedar, R. T. (2011). 8. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları ve okuduğunu anlama becerileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Harrison, B. (2012). Reading for pleasure among year 13 boys: What are the possibilities and problems? Kairsranga, 13(2), 41-48.
• İnan, D. D. (2005). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kakırman Yıldız, A. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarının okuma alışkanlığı kazanmasında rol model olarak aile. Mavi Atlas, 7, 95-112.
• Kara, C. (2012). Çocuk kitabı seçiminde resimlemelerle ilgili olarak ebeveynin dikkat etmesi gereken başlıca unsurlar. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 225-232.
• Karaaslan, S. (2016). Türk eğitim politikasında okuma alışkanlığı. Bilgi Dünyası, 17(1), 104-119.
• Kaynar, İ. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin okuma alışkanlığı ve iletişim becerileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keleş, Ö. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinde kitap okuma alışkanlığının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Konan, N. (2013). İlköğretim okulu yöneticilerinin okuma alışkanlıkları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(1), 31-59.
• Majid, S. (2018). Leisure reading behaviour of young children in Singapore. Reading Horizons, 57(2), 56-81.
• MEB (2018). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=332 adresinden 30.01.2019 tarihinde ulaşılmıştır.
• Odabaş, H., Odabaş, Y. ve Polat, Ç. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
• Ogbodo, R. O. (2010). Effective study habits in educational sector: Counselling implications. Edo Journal of Counselling, 3(2), 230-242.
• Öztürk, S. D. ve Aksoy, E. (2016). İlköğretim öğrencilerinin okuma alışkanlığına ilişkin veli görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 562-591.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. Edt. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Sangkaeo, S. (1999). Reading habit promotion in ASEAN libraries. 65th IFLA counciland General Conference, August 20-28, Bangkok, Thailand. http://eric.ed.gov/id=ED441496 adresinden 03.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Shen, W. W. & Lin, J. M. (2018). Robot assisted reading: A preliminary study on the robotic story telling service to children in the library. International Conference on Innovative Technologies and Learning (pp. 528-535). Springer, Cham. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-99737-7_56 adresinden 05.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Suna, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin okuma ilgi ve alışkanlıklarının analitik olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şahin, A., İşcan, A. ve Maden, S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin okul kütüphaneleri ve sınıf kitaplıklarını kullanma durumları (Erzurum ili örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13(2), 183-196.
• Tanju, E. H. (2010). Çocuklarda kitap okuma alışkanlığına genel bir bakış. Aile ve Toplum Dergisi, 6(22), 30-39.
• Ungan, S. (2008). Okuma alışkanlığımızın kültürel altyapısı. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 7(1), 218-228.
• Veneziano L. ve Hooper J. (1997). A method for quantifying content validity of health-related questionnaires. American Journal of Health Behavior, 21(1), 67-70.
• Yağcı, Y. (2007). Çocuk ve gençlerin kitaba ulaşmasındaki köprüler. Türk Kütüphaneciliği, 21(1), 62-71.
• Yavuzer, H. (1997). Ana, baba ve çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldız, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldız, M. ve Akyol, H. (2014). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 793-815.
• Yılmaz, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebeveynlerin duyarlılığı. Bilgi Dünyası, 5(2), 115-136.
• Yılmaz, M. (2018). Okuma eğitimi. M. Yılmaz (Ed.). Yeni gelişmeler ışığında Türkçe öğretimi (2. Baskı) içinde (s.81-112), Ankara: Pegem Akademi.