PERTEV NAİLİ BORATAV’IN DERLEYİP YAYIMLADIĞI MASALLARIN GROTESK ÖGELER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 166 - 179, 15.03.2020

Erhan Şen

Öz

Türk masalları üzerine önemli çalışmalar gerçekleştiren Pertev Naili Boratav’ın derleyip yayımladığı 48 masalı grotesk ögeler açısından incelemeyi amaçlayan bu çalışmada veri toplama yöntemi olarak doküman incelemesi kullanılmıştır. İçerik analizi yöntemiyle de veriler çözümlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre şiddet eylemlerinden öldürme dağılım açısından ilk sırada yer alırken bıçaklanma/hançerlenme/şişlenme ve karın yırtma ise en alt düzeydedir. Çözümlenen masallarda 4 farklı olağandışı varlıkla (dev, canavar, ejderha, bitişik varlıklar) karşılaşılmıştır. Ayrıca sadece 3 grotesk mekân (mağara, orman ve vahşi doğa) belirlenmiştir. Grotesk figürlerden kötülük yapan bir hayvan ilk sırada yer alırken farklı sıklık düzeyiyle kocakarı, kötülük peşindeki erkek ve cadı belirlenen diğer grotesk figürlerdir. Sonuç olarak çalışma kapsamında çözümlenen masallardaki grotesk ögelerin Türk masal özelliklerine göre şekillendiği ve Türk masallarının genel özelliklerinden kopuş yaşanmadan grotesk ögelerin içeriğe yansıdığı görülmektedir. Bunun dışında masallardaki grotesk ögelerin çocuğun kimlik edinimi sürecinde ve eğitim ortamlarında yararlanılabilecek nitelik ve işlev taşıdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Pertev Naili BORATAV, Türk masalı, grotesk öge, içerik analizi

Kaynakça

• Alçıoğlu, E. (2012). Türk halk edebiyatının ve halk biliminin koca çınarı Pertev Naili Boratav. Akademik Bakış Dergisi, 32, 1-12.
• Aslan, E. (2017). Türk halk edebiyatı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bacchilega, C. (2016). Postmodern masallar-toplumsal cinsiyet ve anlatı stratejileri. (çev. F. B. Helvacıoğlu) İstanbul: Avangard Yayınları.
• Bahtin, M. (2005). Rabelais ve dünyası. (çev. Ç. Öztek). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bonn, J. D. (2010). A comprehensive dictionary of literature. Delhi: Abishek .
• Boratav, P. N. (2013). Az gittik uz gittik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Cornwell, N. (1998). The Grotesque. M. Mulvey-Roberts içinde. The handbook gothic literature (s. 273). London: Macmillan Press.
• Çobanoğlu, Ö. (2012). Halk edebiyatına giriş-I. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Erdal, K. (2016). Keloğlan masallarında çocukların eğitimine yönelik iletiler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 1805-1822.
• Fromm, E. (2017). Rüyalar, masallar, mitler (sembol dilinin çözümlenmesi). (çev. A. Arıtan ve K. H. Ökten). İstanbul: Say Yayınları.
• Güzel, A. ve Torun, A. (2005). Türk halk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Hogle, J. E. (2002). Introduction: the gothic in western culture. J. E. Hogle içinde. Gothic fiction (s. 1-20). Cambridge: Cambridge University Press.
• Howart, M. (2014). Under the bed, creeping (psychoanalyzing the gothic in children’s literature). Jefferson: McFarland & Company Publishers.
• Karadağ, M. (2017). Oğuz Tansel’in masallarında halkbilimsel unsurlar üzerine dizgesel bir araştırma. Uluslararası Türk Masal Dünyası ve Doğumunun 100. Yılında Oğuz Tansel Sempozyumu. (s. 267-280). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Karakuş, N. ve Deniz, B. (2019). Türk ve Alman masallarında yer alan iletilerin kişisel gelişime katkı sağlayıcılık yönünden karşılaştırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(3), 1666-1686.
• Özakın, D. (2018). Rus edebiyatında gotik estetiğin temel kavramları olarak yüce (sublime) ve tekinsiz (unheimlich). Ulakbilge, 6(25), 687-701.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (çev. M. Bütün ve S. B. Demir) Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Sakaoğlu, S. ve Karadavut, Z. (2011). Halk masalları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayınları.
• Snodgrass, M. E. (2005). Encyclopedia of gothic literature (The essential guide to the lives and works of gothic writers). New York : Facts On File, Inc.
• Şimşek, T. (2002). Çocuk edebiyatı. Ankara: Rengârenk Yayınları.
• Şirin, M. R. (2017). Masalın doğası ve Türk masalının yeniden dirilişi. Uluslararası Türk Masal Dünyası ve Doğumunun 100. yılında Oğuz Tansel Sempozyumu (s. 3378). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Winston, R. (2018). Tanrının öyküsü. (çev. S. Köseoğlu) İstanbul: Say Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A. (2012). Çocuk eğitiminde masalın yeri (Binbir Gece Masalları örneği). SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 299-306.
• Zipes, J. (2018). Dayanılmaz peri masalı (Bir türün toplumsal ve kültürel tarihi). İstanbul: Alfa Yayınları.