KİLİS HALK KÜLTÜRÜNDE ZEYTİN

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 205 - 224, 15.03.2020

Cengiz Gökşen Anıl Oğuz Burkay

Öz

Türk kültüründe ve inancında önemli bir yere sahip olan bitkilerden biri de zeytindir. Zeytin, insanlara sunduğu meyvesi ve meyvesinden elde edilen yağı ile besin değeri yüksek bir gıda maddesidir. Uzun yıllar yaşayabilmesi yetiştiği coğrafyalarda bu ağacın üreticiler tarafından tercih edilmesini sağlamıştır. Kilis, ikliminin ve toprak yapısının uygun olması sebebiyle zeytin yetiştiriciliğinde saygın bir yere sahiptir.
Başta beslenme ve sağlık olmak üzere insan hayatına birçok katkı sağlayan zeytin, etrafında doğal olarak bir halk kültürü oluşturmuştur. Bu oluşan kültür birikimi içerisinde halk kültürü ürünleri önemli bir yere sahiptir. Bu yazıda inceleme bölgesi olarak seçilen Kilis yöresinde zeytin ve zeytin ağacına dair halk kültürü incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kilis, halk kültürü, zeytin ağacı, zeytin, zeytinyağı

Kaynakça

• Abalı, İ. (2008). Meslek folkloru bağlamında zeytincilik. Ulakbilge, 2(3), 115-139.
• Aça, M. (2017). Zeytin ağacı simgesi, Zeytin Kitabı. (ed. Emine Gürsoy Naksali). İstanbul: Kitabevi Yayınları, 255-271.
• Açık, T. (2004). Anadolu’da üzüm ile zeytin. Kebikeç, İnsan Bilimleri İçin Araştırmaları Dergisi, 17, 248-293.
• Aldemir, A. ve Öztürk, M. B. (2015). Kilis gezi rehberi. Kilis: GNG Yayıncılık.
• Atik, M. (2011). Kilis kültüründe bir bekke. Ankara: Özbaran Yayıncılık.
• Atilla, N. (2015). Ağaçtan insana, İzmir Zeytin Sempozyumu. İzmir Akdeniz Akademisi, 2-3 Eylül 2015, İzmir, 9-17.
• Bebekoğlu, S. ve Tektuna, M. (2014). Kilis kültür envanteri kentsel mimari, kırsal mimari, yazıt eserleri. Kilis: GNG Yayıncılık.
• Çolakoğlu, S. (……), Kilis’te mizah ve Kilis söylemi.
• Efe, R. vd. (2017). Türkiye’de zeytin ve zeytinyağı terminolojisi. Zeytin Kitabı. (ed. Emine Gürsoy Naskali). İstanbul: Kitabevi Yayınları, 93-119.
• Elmalı, A. (2012). Kilis’te anonim halk edebiyatı örnekleri ve manileri. Kilis: Kilis Belediyesi Kültür Yayınları.
• Ergun, P. (2012). Türk kültüründe ağaç kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Gezgin, D. (2007). Bitki mitosları. İstanbul: Sel Yayınları.
• Gür, B. (2017). Antikçağda zeytinyağı ve günümüzde zeytinyağı müzeleri. History Studies, 9(2), 139-155.
• Hehn, V. (1998). Zeytin, incir, üzüm kültür tarihi eskizleri. (çev. Necali Aça). Ankara: Dost Yayınları.
• Kara, K. ve Kabak, T. (2019). Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Sabır Ağacı roman serisinde kült ve sembol olarak ağaç. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(2), 900-913.
• Kaya, D. (2014). Türk dünyası ansiklopedik Türk halk edebiyatı kavramları ve terimleri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kaplan, M. ve Arıhan, K. S. (2012). Antik çağdan günümüze bir şifa kaynağı: zeytin ve zeytinyağının halk tıbbında kullanımı. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 52(2), 1-15.
• Kur’an-ı Kerim ve Muhtasar Meali, (2001). (Haz. Hayrat Neşriyat İlmi Araştırma Merkezi Meal Heyeti), İstanbul: Hayrat Neşriyat. Küçük, E. (2017). Tarihi metinlerde zeytin, Zeytin Kitabı, (ed. Emine Gürsoy Naksali). İstanbul: Kitabevi Yayınları, 81-93.
• Küçükkömürler, S. ve Ekmen, Z. (2008). Barışın simgesi zeytin ve Anadolu kültürü, CANAS-38, 809-820.
• Nahya, Z. N. (2011). Zeytin tüm ağaçların ilki, ilahların ve insanların onuru. Metro Gastro Dergisi, 88-90.
• Oy, A. (1991). İslam ansiklopedisi. 4, 44. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ögel, B. (2000). Türk kültür tarihine giriş II-IV. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Öznur, Ş. ve Nesim, A. (2017). Zeytin yaprağı ile tütsülenme. Zeytin Kitabı. (Ed. Emine Gürsoy Naskali). İstanbul: Kitabevi Yayınları, 271-275.
• Sakaoğlu, S. (1997). İslam ansiklopedisi. 15, 345. İstanbul. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Şahmaranoğlu, H. (2000). Kilis yöresi türküleri. Kilis: Kent Yayınları.
• Tuncel, M. (2002). İslam ansiklopedisi. 26, 5-8. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Uraz, M. (1994). Türk mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.